Ravoq: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
qisqartmalarni toʻliqlash (p1, v0.3)
kTahrir izohi yoʻq
Qator 1:
'''Ravoq''' — toqning bir turi; bino devorlaridagi deraza va eshik oʻrinlarining yuqori qismiga qoʻyiladigan mehrobiy yoysimon qurilma. R.avoq yoʻnilgan, tabiiy yoki sunʼiy toshlar, beton, temirbeton, yogʻoch va poʻlat singari materiallardan ishlanadi. R.ningavoqning tayanch qismi tovon, markaziy ponasimon gʻishti yoki toshi esa qulf deb ataladi. R.laravoqlar shakliga koʻra: yakka markazli, yarim aylana shaklli, baland markazli taqasimon, bir necha markazli nayzasimon, tuxumsimon boʻladi. Hozirgi zamon inshootlarida ichki kuchlanishlarni kamaytirish maqsadida R.laravoqlar 2—3 sharnirli qilib ishlanadi. Ustunlarga tiralgan bir xil hajm va shakldagi R.laravoqlar qatori qatorak (arkada) deb nomlangan.
 
R.laravoqlar dastlab Qad. Sharq meʼmorligida vujudga kelgan. Qad. Rim meʼmorligida keng tarqalgan. Oʻrta Osiyo meʼmorligida R.ningavoqning turli xil mumtoz namunalari yaratilgan. Gumbazli binolarning xonalari koʻrkam, keng chiqishi ichkaridagi R.largaavoqlarga bogʻliq boʻlgan. R.laravoqlar bino yoʻlaklari, deraza va eshik tepalari hamda devorning gumbaz osti qismida boʻlgan. Ichki sathi turli shakldagi xona devorlarini R.laravoqlar yordami bilan doira shakliga keltirilgan. Gumbaz tomni baland koʻtarib yopishda devorlar oʻrniga yengil R.laravoqlar oʻrnatilgan. Gumbaz ustunlar yoki ustiga oʻrnatilgan ustunlar ham bir-biriga R.laravoqlar yordamida bogʻlangan. Agar R.ningavoqning kanoti keng boʻlsa, uning asosi yoʻgʻon, tepasi ingichka qilib zinali R.avoq qurilgan. Gumbaz osti R.iavoqi eshik yoki yoʻlak tepasiga oʻrnatiladigan R.avoq bilan bir joyga toʻgʻri kelsa, uni qoʻsh R.avoq deyiladi. Katta gumbaz tomlar ustiga oʻrnatiladigan R.larningavoqlarning kurkam chiqishi uchun koʻp qatlamli qilib qurilgan. Boʻyi va eni bir xil boʻlgan chorsi xonalarning devorlari ustiga 8—12 R.avoq va katta gumbaz tomlarda 16 R.avoq gacha oʻrnatilgan.
 
Kvadrat xona tomonlariga bittadan R.avoq oʻrnatilsa, chortoq deb nomlangan. Devorlar ustiga 8 R.avoq oʻrnatib, ular tepasidan oʻtgan halqa devorga yana 16 kichik R.laravoqlar joylashtirish mumkin.
 
11 —17-asrlar meʼmorligidagi R.larningavoqlarning murakkab tuzilishlari gʻishtlarning oʻziga xos terilishi bilan bogʻliq boʻlgan. Oʻzbekiston meʼmorligidagi nayzasimon R.larningavoqlarning 100 dan ortiq turi borligi aniqlangan. Xalqustalari amalda 1, 2, 3 va 4 markazli R.laravoqlar qurilish uslubidan foydalangan. Zamonaviy qurilishlarda R.larningavoqlarning oʻziga xos tuzilishlari yaratilmokda (koʻprik, jamoat binolari va boshqalar).
 
== Adabiyot ==