Alloh: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Xatoni to'g'riladm
Teglar: Mobil qurilma orqali Mobil sayt orqali
Qisqatmalar to'liqlashtirilib, imloviy xatolar tuzatildi. Vallohi alam!
Teglar: Mobil qurilma orqali Mobil sayt orqali
Qator 2:
 
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
'''Alloh''' ([[arab]], "al-iloh" – ilohiy kuch, xudo), Olloh – islom dinida butun mavjudotni yaratgan oliy ilohiy kuch; xudoning nomi. Keyingi yillardagi adabiyotlarda mahalliy talaffuzga moslab Olloh shaklida ham qo‘llanib kelingan. Odatda A.gaAllohga "taolo" (ulug‘, oliy) sifati qo‘shib aytiladi.Shimoliy [[Arabiston]]da istiqomat qilgan Samud qabilasining ibodatgohidan topilgan [[Milodiy yil|mil]]. 2–3-asrlarga tegishli yozuvda aytilishicha, o‘sha paytda ularning bosh xudosi – A.Alloh bo‘lgan. Boshqa shimoliy arab (safoviy) yozuvida "hollo" so‘zi uchraydi-kiuchraydiki, bu yerda "ho" hozirgi zamon arab adabiy tilidagi aniqlik artikli "al"ning o‘rnini bosadi. A.Alloh islom yoyilishi arafasida ba’zi arablarning, xususan, Makka axlining va asl musulmonlarning yagona xudosi bo‘lgan, degan fikr ham bor. Dastlab A.Alloh so‘zi ma’no jihatidan "Iloh" (xudo) va "rabb" (tarbiyachi,parvardigor, ega) so‘zlaridan farq qilmagan. Bunga MuhammadningMuhammad(s.a.v)ning otalari Abdulloh ismida bo‘lganlari dalildir. Qad. rimliklarda [[Yupiter]], yunonlarda [[Zevs]], [[yahudiy]]larda [[Yaxve]], [[slavyan]]larda Perun, [[turk]]iy [[til]]li [[xalq]]larda esa Tangri bosh xudo hisoblangan. Binobarin, yakka xudoga e’tiqod qilish (qarang Tavhid) islomdan ancha ilgari boshlan-ganboshlangan. Bevosita islom yoyilishi arafasida o‘zlarini Ibrohim (asa.s)ga mansub deb bilgan haniflar arab qabilalarini o‘z sanamlaridan voz kechishga va yagona A.Alloh (Iloh)ga e’tiqod qilishga da’vat etganlar. Ko‘pxudolikniKo‘p xudolikni rad etib, aynan shu Ibrohim(asa.s) va boshqa ulug‘ ajdodlarning yak-kaxudolikyakka xudolik diniga qaytishni arablar ora-sida astoydil targ‘ib qilishga kirishish MuhammadgaMuhammad(s.a.v)ga birinchi bor vahiy kelgan yil – 610 yildan bosh-langanboshlangan.Islom diniga binoan A.–Alloh– yakkayu yagona xudo, olamningolam va koinotning yaratuvchisi va qiyomat kunining egasiegasidir. U MuhammadniMuhammad(s.a.v)ni insoniyatga o‘zining so‘nggi elchisi sifatida yuborgan. Is-lomningIslomning eng asosiy talabi hisoblangan kalimai shahodat "LoLa ilohailaha illalohu Muhammadun rasululloh" ("A.danAllohdan boshqa iloh yo‘q, Muhammad(s.a.v) – A.ningAllohning payg‘ambaripayg‘ambaridir"), deb uqtiradi. Islomga ko‘ra, Qur’on MuhammadgaMuhammad(s.a.v)ga nozil qilingan A.ningAllohning so‘zidir. Qur’oni ka-rimdaKarimda A.ningAllohning yagonaligi va buyukligi juda ko‘p boralohida ta’kidlanadi. Shuningdek Qur’ondaQur’oni doimoKarimda A.ningAllohning mukammalligi,99 oliy sifat egasiligi, qodirligi va ulug‘ligi haqida gapirila-digapiriladi. A.Alloh "alim", ya’ni biluvchidir, u bo‘lib utgano'tgan ishlarni, endi bo‘ladigan ishlar-niishlarni, xoh katta, -xoh kichik, barchasini bi-ladibiladi; A.Alloh "murid", ya’ni xohlaguvchidir – dunyodagi ishlarning har biri A.Alloh ta-oloningtaoloning irodasi va xohishi ila bo‘ladi, u xohlagan ish bo‘lmay qolmas va xox-lamaganxoxlamagan ish aslo bo‘lmas; A.Alloh "qadirqodir", ya’ni har ishga qudrati yetuvchidir; A.Alloh "basir", ya’ni ko‘ruvchi – yer va osmon-dagiosmondagi, qorong‘u va yorug‘dagi, katta va kichik narsalarning barchasini ko‘radi; A.Alloh "sami’", ya’ni eshituvchi – qattiq bo‘lsin, sekin bo‘lsin har qanday ovozlarni eshitadi; A.Alloh "mutakallim", ya’ni so‘zlaguvchi – Qur’oni karimdagi barcha oyatlar, shuningdek Tavrot, Injil, Za-bur kitoblari A.Alloh taoloning so‘zidir; A.Alloh "mukavvin", ya’ni bo‘ldirguvchi – dunyo-dagidunyodagi barcha narsalar uning bo‘ldirmog‘i ila bo‘lgandir; A.Alloh "rabbun", ya’ni tar-biyatarbiya qiluvchi – barcha jonli va jonsiz narsalarni tarbiya qiladi; A.Alloh taolo "odil", ya’ni to‘g‘rilik qiluvchi – har bir hukmni va har bir ishni to‘g‘rilik ila qiladi, hech kimga jabr va zulm qilmaydi. U rahmdil, mehribon va kechirimli zotdir. OdamlarInsonlar butunlay unga itoat etishlari (islomga kirishlari), xudodan qo‘rqib vijdonli bo‘lishlari, barcha nar-sadanarsada A.gaAllohga va uning irodasiga ishonishlari lozim. A.Alloh o‘zi xohlagan paytda yerdagi barcha narsani barbod etadi, o‘liklarni tiriltiradi va ularni o‘z huzuriga hukm qilish uchun yig‘adi; u yerda har kishining qilgan amaliga ko‘ra jahannam (do‘zax) azobiga duchor qiladi yoki jannatjannati bilan mu-kofotlaydi.Amukofotlaydi.Alloh haqidagi ta’limot musulmon dini va ilohiyot fanining asosi bo‘lib qoldi. A.Alloh tabiatining turli qirralari hadislarda, tafsir va ilohiyotga oid maxsus asarlarda tilga olinib, tushun-tirilditushuntiriladi. Shunga ko‘ra, Uning sifatlari inson sifatlaridan tubdan farq qiladi. Ba’zi ulamolar fikricha, A.Alloh taoloning zoti va sifatlari to‘g‘risida chuqur baxsbahs yuritish shar’an man etiladi. A.Alloh biror narsaga o‘xshatilmaydi va biror narsa ham A.gaAllohga o‘xshatilmaydi.A.ning Allohning ilohiy sifatlari Qur’oni karimda tilga olingan 99 ismida yaqqol ko‘rinadi ( q. [[Al-asmo al-husno)]].A. Alloh bilan odamlarning o‘zaro munosa-batlarimunosabatlari muammosi islomdagi ikki oqim – sunniylik va shialik o‘rtasidagi farqlanishning asosini tashkil etadi. 356SunniylarSunniylar Muhammad(s.a.v) vafotidan so‘ng A.Alloh bilan odamlar o‘rtasidagi bevosita aloqa to‘xtab qolgan deb hisoblaydilar. Shialar esa bu aloqa imomlar orqali da-vomdavom etmoqda, deb biladilar.Hamidulla Karomatov, Abdulaziz Mansur.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->