Vikipediya

Shaftoli: Versiyalar orasidagi farq

Tarixni interaktiv tarzda koʻrib chiqish
← Avvalgi tahrirKeyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
Havola(lar) qoʻshildi
Teglar: Mobil qurilma orqali Mobil ilova orqali Android-ilova orqali
Havola(lar) qoʻshildi
Teglar: Mobil qurilma orqali Mobil ilova orqali Android-ilova orqali
Qator 14:
Zararkunandalari: Sh. barg biti, Sh. kuyasi, Sh. tana biti. Ularga qarshi bahorda kurtaklar boʻrtishiga qadar insektitsidlar va fungitsidlar bilan ishlov beriladi.
 
Shaftoli daraxtlari erta hosilga kiradi. Ular har yili mo'l hosil olib kelishadi. Shaftoli daraxtlari kuchli o'sadi. Ammo u boshqa dukkaklilarga qaraganda sovuqqa nisbatan ancha chidamli. Shaftoli daraxtlari ekilganidan 3-4 yil o'tgach 100-150 kg hosil beradi. Kichik novdalarni parvarish qilish va yig'ish qiyin emas. Shaftoli navlari iyundan noyabrgacha pishib etiladi. Bu siz 5 oy davomida shaftoli mevasidan bahramand bo'lishingiz mumkin degan ma'noni anglatadi. Mevasi suvli, shirin, ushalmaydi. Shaftoli yangi iste'mol qilishdan tashqari, siz murabbo, kompotlar va turli xil tuzlangan ovqatlar tayyorlashingiz mumkin. Shaftoli inson tanasi tomonidan tezda so'riladi. Ushbu meva vitaminlarga va mineral tuzlarga boy va gemoglobin miqdorini ko'paytirishda foydalidir.
Шафтоли дарахтлари барвақт ҳосилга киради. Улар ҳар йили мўл ҳосил беради. Шафтоли дарахтлари кучли ўсади. Лекин бошқа данакли меваларга нисбатан анча совуққа чидамсиздир. Шафтоли дархтлари экилгандан кейин 3-4 йилига келиб 100-150 кг гача ҳосил беради. Унча катта бўлмаган шох-шаббаларни парвариш қилиш ва ҳосилни териб олиш қийин эмас. Шафтоли навлари июн ойидан то ноябр ойигача пишади. Бу дегани шафтоли мевасидан 5 ой давомида баҳраманд бўлиш мумкин. Меваси сувли, ширин, киши кўнглига тегмайди. Шафтолини янгилигида истеъмол қилиш билан бир қаторда мураббо, компот ва ҳар хил туршаклар тайёрлаш мумкин. Шафтоли мевасини киши организими тез ўзлаштиради. Бу мева витамин ва минерал тузларга бой бўлиб, гемоглабин миқдорини оширишда фойдали ҳисобланади.
 
O'zbekistonda shaftoli navlarining bir nechta navlari o'stiriladi, ularni quyida ko'rib chiqamiz:
Ўзбекистонда шафтолининг бир неча хил турлари етиштирилади, қуйида уларни кўриб чиқамиз:
 
Oq shaftoli-2 - bu eski, unumdor, mahalliy bardoshli greft uchun asosiy materialni taqdim etadigan xilma-xildir. Mevalari o'rta-kech va avgust-sentyabr oylarida oq bo'lib pishib etiladi. Daraxtlar kuchli, 8 yoshida 4,7 m balandlikka etadi, va novdalarning kengligi 4,5 m. Dumaloq mevalarning vazni 100-110g. Meva yumshoq patlarni bilan qoplangan va pishganida daraxtdan osongina kesiladi. Har yili hosil beradi. Har bir butada 70-90 kg hosil beradi. Meva asosan tazelikda iste'mol qilinadi, quritilishi va konserva qilinishi mumkin.
Оқ шафтоли-2 – эски, серҳосил, маҳаллий чидамли пайвандтаг учун асосий материал берадиган нав. Мевалари кўпроқ ўртанги ва кечки бўлиб, август-сентябр ойларида оппоқ бўлиб пишади. Дарахтлари кучли бўлиб, баландлиги 8 ёшида 4,7м, шох-шаббаларининг кенглиги 4,5м ни ташкил қилади. Думалоқ шаклдаги мевасининг вазни 100-110гр гача бўлади. Меваси юмшоқ туклар билан қопланган бўлиб, пишганида дарахтдан осонгина узилади. Ҳар йили ҳосил беради. Ҳар тупида 70-90 кг ҳосил беради. Меваси асосан янгилигида истеъмол қилинади, қуритиш ва консерва тайёрлаш мумкин.
 
Ertalabki oq Vir daraxtga o'xshash, quyuq tarvaqaylab, keng oval shaklga ega. Barglari lanceolate, yuqori qismida quyuq ko'k va bargning pastki qismida ochiq ko'k rangga ega. Mevasi og'irligi 100-150 gramm, dumaloq tekislangan, ikkala tomon kaftsiz. Go'sht oq-yumshoq, juda suvli, o'rtacha shakarlangan, yaxshi ta'mga ega. Shaftoli eng sovuqqa chidamli navlardan biridir. Mevalar asosan yemiriladi va iyun oyining uchinchi o'n kunligida pishib etiladi.
Эртаги оқ Вир – дарахти бўйчан, шох-шаббаси қуюқ, кенг овал шаклда. Барглари лансетсимон, тепа томон қорамтир-кўк бўлса, баргнинг паст томони ёруғ кўк рангда. Мевасининг вазни 100-150гр, думалоқ яссисимон, икки томонидан ботиқ. Эти оқ-майин, жуда сувли, ўртача тиғиз қандли, мазаси яхши. Шафтоли навларидан ичида энг совуққа чидамлиларидан бири бўлиб ҳисобланади. Меваси асосан ҳўраки бўлиб, июннинг учинчи ўн кунлигига келиб пишади.
 
Oltin tug'ilgan kun (Oltin yubiley) - sariq go'shtli, universal, erta pishadigan shaftoli navi. Meva katta, cho'zilgan, ovoid, oltin sochli. Tashish va saqlashga chidamli. Meva yangi, qisman konservalangan va quritilgan holda iste'mol qilinadi. Uni O'zbekistonning barcha hududlarida, ayniqsa janubiy viloyatlarda ekish mumkin.
Олтин таваллуд (Золотой юбилей) – сариқ этли,универсал, эртапишар шафтоли нави. Меваси йирик чўзинчоқ –тухумсимон, тилла ранг тукли бўлади. Ташишга ва сақлашга чидамли. Меваси янгилигида истеъмол қилинади, қисман консерва тайёрланади ва қуритилади. Ўзбекистоннинг барча вилоятларида, ҳусусан жанубий вилоятларида экиш мумкин.
 
Lola - mamlakatning barcha mintaqalarida ekish uchun mahalliylashtirilgan, o'rtacha pishgan nav. Mevalar iyul oxirida va avgust oyining boshlarida pishib etiladi. O'rtacha vazni 70-80g, sochsiz, yumaloq, to'q sariq-sariq, tepasida to'q qizil. Go'sht sarig'i, suvli, shirin, o'ziga xos nordon ta'mga ega, dondan yaxshi ajratilgan. Ko'pincha tazelik iste'mol qilinadi. Hosil ekilganidan keyin 2-3 yoshda va 5-6 yil ichida to'liq hosilga kiradi. Har yili hosil beradi. Meva universal maqsadlarda ishlatilishi mumkin.
Лола – ўртапишар нав бўлиб, мамлакатимизнинг барча вилоятларида экиш учун маҳаллийлаштирилган. Меваси июл охири август ойи бошларида пишади. Ўртача вазни 70-80гр, туксиз, юмалоқ, зарғалдоқ сариқ, усти тўқ қизил бўлади. Эти сариқ, сувли, ширин, ўзига ҳос нордон мазали, данагидан яхшҳи ажралади. Асосан янгилиги истеъмол қилинади. Ҳосилга экилганидан кейин 2-3 ёшида, тўлиқ ҳосилга эса 5-6 йилда киради. Ҳар йили ҳосил беради. Мевасини универсал мақсадда фойдаланиш мумкин.
 
Lola shaftoli navlari orasida juda chiroyli, iste'mol qilish va quritish uchun juda yaxshi.
Шафтолининг лола нави навлар ичида жуда чиройли, истеъмол ва қуритиш учун яхши ҳисобланади.
 
Malina - bu O'zbekistonning barcha mintaqalarida ekish uchun mahalliylashtirilgan o'rta pishgan nav. Mevalar avgust oyida pishib etiladi. Katta, dumaloq ovoid, och sariq, quyoshli tomoni malinani porlaydi. U urug'dan osongina ajralib chiqadi. Engil sug'oriladigan tuproqlarda yaxshi o'sadi va yaxshi hosil beradi. Meva universal maqsadlarda ishlatiladi.
Малинасимон – ўртапишар нав бўлиб, Ўзбекистоннинг барча вилоятларида экиш учун маҳаллийлаштирилган. Меваси августда пишади. Йирик, юмалоқ тухумсимон, оч-сариқ, кунгай томони малина рангида товланиб туради. Данагидан осон ажралади. Енгил суғориладиган тупроқли ерларда яхши ўсади ва яхши ҳосил беради. Мевасидан универсал мақсадда фойдаланилади.
 
Serhosil (Obilniy) - har xil daraxt balandligi 5,5 m, mevasining vazni 70-80 g. Ekilgan ko'chatlar 3-4 yil ichida meva beradi. 6-7 yoshda, hosil to'liq. Pishirish davom etadi - 15-20 kun.
Серҳосил (Обилний) – нави дархтнинг баландлиги 5,5м, мевасининг вазни 70-80 гр бўлади. Экилган кўчатлари 3-4 йилда ҳосил беради. 6-7 йиллик бўлганда ҳосил тўлиқ бўлади. Пишиши давомли — 15-20кун бўлади.
 
Boshlang'ich - navli daraxt o'rtacha o'sadi. 7-8 yoshga kelib, balandligi 4,2-4,5 m bo'ladi. Mevasining vazni 120 g, hajmi farq qiladi. 25-28 iyul kunlari mevalar birin-ketin pishib etiladi. Meva universal maqsadlarda ishlatiladi.
Старт – нави дарахти ўртача ўсади. 7-8-йилга келганда баландлиги 4,2-4,5 м бўлади. Мевасининг вазни 120 гр, катталиги ҳар хил бўлади. 25-28 июл орасида меваси олдинма-кетин пишиб етилади. Меваси универсал мақсадда фойдаланилади.
 
Farxod - O'zbekistonning barcha mintaqalarida ekish uchun moslangan tezpishar nav. Mevalar sentyabr oyining boshlarida pishib etiladi. Katta (180 g gacha), dumaloq, 3 tomoni biroz egri, qizg'ish-to'q sariq. Go'sht sarg'ish, zich shirin, ozgina nordon, urug'lar osongina ajralib chiqadi. Ko'chatlar 3 yil ichida yig'ib olinadi va har yili o'z mevasini beradi.
Фарход – кечпишар нави бўлиб, Ўзбекистоннинг барча вилоятлари экиш учун мослаштирилган. Меваси сентябр ойлари бошларида пишади. Йирик (180гр гача), юмалоқ, 3 томони бироз эгрироқ, қизғиш-тўқ сариқ тусда бўлади. Эти сариқ, тиғиз-ширин, бир оз нордон бўлиб, данаги осон ажратилади. Кўчати 3 йилда ҳосилга киради ва ҳар йил ҳосил беради.
 
 
Элберта – меваси йирик, кенг тарқалган серҳосил нав. Дарахти катта, бироқ мева куртаклари совуққа чидамайди. Йил яхши келганда ҳар тупи 80-100 кг да ошиқ ҳосил беради. Ҳар йили кесиб туришни талаб қилади. Меваси августнинг биринчи ярмида пишади. Меваси йирик, думалоқ, тухумсимон, баъзан учли, қизғиш тук билан қалин қопланган бўлади.
Shaftoli daraxtlari erta hosilga kiradi. Ular har yili mo'l hosil olib kelishadi. Shaftoli daraxtlari kuchli o'sadi. Ammo u boshqa dukkaklilarga qaraganda sovuqqa nisbatan ancha chidamli. Shaftoli daraxtlari ekilganidan 3-4 yil o'tgach 100-150 kg hosil beradi. Kichik novdalarni parvarish qilish va yig'ish qiyin emas. Shaftoli navlari iyundan noyabrgacha pishib etiladi. Bu siz 5 oy davomida shaftoli mevasidan bahramand bo'lishingiz mumkin degan ma'noni anglatadi. Mevasi suvli, shirin, ushalmaydi. Shaftoli yangi iste'mol qilishdan tashqari, siz murabbo, kompotlar va turli xil tuzlangan ovqatlar tayyorlashingiz mumkin. Shaftoli inson tanasi tomonidan tezda so'riladi. Ushbu meva vitaminlarga va mineral tuzlarga boy va gemoglobin miqdorini ko'paytirishda foydalidir.
 
O'zbekistonda shaftoli navlarining bir nechta navlari o'stiriladi, ularni quyida ko'rib chiqamiz:
 
Oq shaftoli-2 - bu eski, unumdor, mahalliy bardoshli greft uchun asosiy materialni taqdim etadigan xilma-xildir. Mevalari o'rta-kech va avgust-sentyabr oylarida oq bo'lib pishib etiladi. Daraxtlar kuchli, 8 yoshida 4,7 m balandlikka etadi, va novdalarning kengligi 4,5 m. Dumaloq mevalarning vazni 100-110g. Meva yumshoq patlarni bilan qoplangan va pishganida daraxtdan osongina kesiladi. Har yili hosil beradi. Har bir butada 70-90 kg hosil beradi. Meva asosan tazelikda iste'mol qilinadi, quritilishi va konserva qilinishi mumkin.
 
Ertalabki oq Vir daraxtga o'xshash, quyuq tarvaqaylab, keng oval shaklga ega. Barglari lanceolate, yuqori qismida quyuq ko'k va bargning pastki qismida ochiq ko'k rangga ega. Mevasi og'irligi 100-150 gramm, dumaloq tekislangan, ikkala tomon kaftsiz. Go'sht oq-yumshoq, juda suvli, o'rtacha shakarlangan, yaxshi ta'mga ega. Shaftoli eng sovuqqa chidamli navlardan biridir. Mevalar asosan yemiriladi va iyun oyining uchinchi o'n kunligida pishib etiladi.
 
Oltin tug'ilgan kun (Oltin yubiley) - sariq go'shtli, universal, erta pishadigan shaftoli navi. Meva katta, cho'zilgan, ovoid, oltin sochli. Tashish va saqlashga chidamli. Meva yangi, qisman konservalangan va quritilgan holda iste'mol qilinadi. Uni O'zbekistonning barcha hududlarida, ayniqsa janubiy viloyatlarda ekish mumkin.
 
Lola - mamlakatning barcha mintaqalarida ekish uchun mahalliylashtirilgan, o'rtacha pishgan nav. Mevalar iyul oxirida va avgust oyining boshlarida pishib etiladi. O'rtacha vazni 70-80g, sochsiz, yumaloq, to'q sariq-sariq, tepasida to'q qizil. Go'sht sarig'i, suvli, shirin, o'ziga xos nordon ta'mga ega, dondan yaxshi ajratilgan. Ko'pincha tazelik iste'mol qilinadi. Hosil ekilganidan keyin 2-3 yoshda va 5-6 yil ichida to'liq hosilga kiradi. Har yili hosil beradi. Meva universal maqsadlarda ishlatilishi mumkin.
 
Lola shaftoli navlari orasida juda chiroyli, iste'mol qilish va quritish uchun juda yaxshi.
 
Malina - bu O'zbekistonning barcha mintaqalarida ekish uchun mahalliylashtirilgan o'rta pishgan nav. Mevalar avgust oyida pishib etiladi. Katta, dumaloq ovalsimon, och sariq, quyoshli tomoni malinadek qizg'ish porlaydi.Urug'idan osongina ajralib chiqadi.
 
Serhosil (Obilivniy) - daraxt balandligi 5,5 m, mevasining vazni 70-80 g. Ekilgan ko'chatlar 3-4 yil ichida meva beradi. 6-7 yoshda, hosil to'liq.
 
Boshlang'ich - navli daraxt o'rtacha o'sadi. 7-8 yoshga kelib, balandligi 4,2-4,5 m bo'ladi. Mevasining vazni 120 g, hajmi farq qiladi. 25-28 iyul kunlari mevalar birin-ketin pishib etiladi.
 
Farxod - O'zbekistonning barcha mintaqalarida ekish uchun moslangan tezpishar nav. Mevalar sentyabr oyining boshlarida pishib etiladi. Katta (180 g gacha), dumaloq, 3 tomoni biroz egri, qizg'ish-to'q sariq.Eti sarg'ish, zich shirin, ozgina nordon, urug'lar osongina ajralib chiqadi. Ko'chatlar 3 yil ichida yig'ib olinadi va har yili o'z mevasini beradi.
 
[[Elberta]] - keng tarqalgan mevali nav. Daraxt katta, ammo mevali kurtaklari sovuqqa toqat qilmaydi. Yil yaxshi bo'lganda, har bir buta 80-100 kg dan ko'proq hosil beradi. Mevalar avgust oyining birinchi yarmida pishib etiladi. Mevasi katta, dumaloq, ovalsimon, ba'zida qirrali, qalin qizg'ish tuklar bilan qoplangan.
 
== Adabiyot ==
"https://uz.wikipedia.org/wiki/Shaftoli" dan olindi