Bobur nomidagi Oʻsh davlat akademik oʻzbek musiqali drama teatri: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Tahrir izohi yoʻq
Teglar: Mobil qurilma orqali Mobil sayt orqali
Tahrir izohi yoʻq
Qator 12:
|site = [http://teatrbabur.kg/index.php/ru// Teatrning rasmiy sayti]
|Commons =
|lat_dir =N |lat_deg =40.5331 |lat_min = |lat_sec =
|lon_dir =E |lon_deg =72.7967 |lon_min = |lon_sec =
|region = KG
|CoordScale =2000
}}
 
Qator 19 ⟶ 23:
[[1914]] yili [[Rahmonberdi Madazimov]] rahbarligida [[Oʻsh shahri]]da [[Rus-tuzem maktablari|rus-tuzem maktabi]] oʻqituvchisi [[Boltihoji Sultonov]] bilan birgalikda teatr toʻgaragi tashkil etilgan<ref>[https://archive.li/20160319115327/http://ru.sputnik.kg/culture/20160117/1021630041.html Spektakl „Barsbek“ budet predstavlyat Kirgizstan na mejdunarodnom festivale v Tursii]</ref><ref>[https://archive.li/BtIRI Osh stareyshiy teatr respubliki otmetil svoyo 95-letie]</ref>.
 
[[1918]] yili Mirzo Rahmonberdi [[hoji]] Muhammadaʼzim [[aʼlam]] oʻgʻli ([[Rahmonberdi Madazimov|Madazimov]]) rahbarligida Ibrohim Musaboyev, Beknazar Nazarov, [[:ru:Зайнобиддинов, Журахон|Joʻraxon Zaynobiddinov]], [https://mytashkent.uz/2016/10/26/istoriya-diktorov-televideniya/ Nazirxon Kamolov]], Abdurashid Eshonxonov, A.Saidovlar bilan birga [[Qirgʻiziston]]da birinchi boʻlib [[musulmon]] [[aktyor]]lardan iborat [[Turkiston]] [[front]]i harbiy kengashi qoshidagi [[konsert]] [[brigada]]si negizida [[Oʻsh]]da xavaskor [[teatr]] toʻgaragini tuzgan. [[Rahmonberdi Madazimov]] [[Markaziy Osiyo]] va [[Qirgʻiziston]]dagi [[teatr]] harakatining birinchi asoschisi va [[Oʻsh]]dagi [[oʻzbek]] [[teatr]]ining birinchi direktori, badiiy rahbari, bosh rejissyori va asoschisi boʻlgan. [[1919]] yili [[teatr]] toʻgaragi teatr [[drama]] [[truppa]]siga aylantirilgan. Keyinchalik bu truppaga Abduqodir Isxoqov, Isroiljon Ismoilov, Jalil Sobitovlar qoʻshilishgan. Ushbu [[truppa]] [[Qirgʻiziston]]ning janubida nafaqat [[teatr]] [[sanʼat]]ini, balkim professional [[musiqa]] [[sanʼat]]ining rivojlanishiga ham yuksak [[hissa]] qoʻshgan<ref>[https://archive.is/ZiH72 Oni stoyali u istokov]</ref>. Chunki [[truppa]]ning [[repertuar]]ida [[drama]] [[asar]]laridan tashqari, koʻplab [[konsert]] [[dastur]]lari namoyish etilardi, shuningdek [[musiqa]]li [[spektakl]]lar qoʻyilardi, bu professional [[musiqachi]]lar yetishib chiqishiga aloxida bosqich boʻldi. [[Teatr]] [[truppa]]si Bobur (Kirov) nomli [[Oʻsh]] [[Davlat]] akademik [[oʻzbek]] [[musiqa]]li [[drama]] [[teatr]]ini tuzishga asos boʻlgan.
 
Ushbu [[teatr]] [[Oʻzbek milliy akademik drama teatri|Toshkentdagi Hamza nomli Oʻzbek milliy akademik drama teatridan]] ([[1913]]-27 fevral [[1914]] yillari tuzilgan) keyin [[Markaziy Osiyo]]dagi eng keksa [[teatr]]dir.<ref>[http://www.ozodlik.org/content/article/26717554.html Oʻsh Oʻzbek akademik teatri 95 yilligini nishonladi]</ref><ref>[http://www.ozodlik.org/media/photogallery/26717549.html Oʻsh Oʻzbek akademik teatri 95 yilligini nishonladi]</ref><ref>[https://daryo.uz/k/2018/03/30/markaziy-osiyodagi-eng-keksa-professional-teatr-100-yoshga-toldi/ <small>Markaziy Osiyodagi eng keksa professional teatr 100 yoshga toʻldi</small>]</ref>. [[Rahmonberdi Madazimov|Rahmonberdi hoji Madazimov]] [[teatr]] [[truppa]]si bilan [[Oʻsh]]ning barcha [[tuman]]larini aylanib, [[konsert]] va [[spektakl]]lar qoʻyib chiqdi va [[bosmachilik]]ka [[sanʼat]] quroli orqali [[kurash]] olib bordi. [[Tuman]]larda [[spektakl]]lar, [[konsert]]lar qoʻyib, bosmachilarni joylashgan yerlarini va ularni yashirib qoʻygan qurol-yarogʻlardan xabar topib, oʻzining qudasi, [[Oʻsh]] [[shahar]] [[militsiya]]sining asoschisi va birinchi boshligʻi [[Boltihoji Sultonov]] bilan birga bosmachilarni tor-mor etishda faol ishtirok etdi. Bosmachilar joylashgan [[tuman]]lardan qizillarni qurol-yarogʻlarini [[arava]]siga yashirib oʻtkazgan va qizillarni qurol-yarogʻ bilan taʼminlagan.
 
Ushbu [[teatr]] [[Oʻzbek milliy akademik drama teatri|Toshkentdagi Hamza nomli Oʻzbek milliy akademik drama teatridan]] ([[1913]]-27 fevral [[1914]] yillari tuzilgan) keyin [[Markaziy Osiyo]]dagi eng keksa [[teatr]]dir.<ref>[http://www.ozodlik.org/content/article/26717554.html Oʻsh Oʻzbek akademik teatri 95 yilligini nishonladi]</ref><ref>[http://www.ozodlik.org/media/photogallery/26717549.html Oʻsh Oʻzbek akademik teatri 95 yilligini nishonladi]</ref><ref>[https://daryo.uz/k/2018/03/30/markaziy-osiyodagi-eng-keksa-professional-teatr-100-yoshga-toldi/ <small>Markaziy Osiyodagi eng keksa professional teatr 100 yoshga toʻldi</small>]</ref>. [[Rahmonberdi Madazimov|Rahmonberdi hoji Madazimov]] [[teatr]] [[truppa]]si bilan [[Oʻsh]]ning barcha [[tuman]]larini aylanib, [[konsert]] va [[spektakl]]lar qoʻyib chiqdi va [[bosmachilik]]ka [[sanʼat]] quroli orqali [[kurash]] olib bordi. [[Tuman]]larda [[spektakl]]lar, [[konsert]]lar qoʻyib, bosmachilarni joylashgan yerlarini va ularni yashirib qoʻygan qurol-yarogʻlardan xabar topib, oʻzining qudasi, [[Oʻsh]] [[shahar]] [[militsiya]]sining asoschisi va birinchi boshligʻi [[Boltihoji Sultonov]] bilan birga bosmachilarni tor-mor etishda faol ishtirok etdi. Bosmachilar joylashgan [[tuman]]lardan qizillarni qurol-yarogʻlarini [[arava]]siga yashirib oʻtkazgan va qizillarni qurol-yarogʻ bilan taʼminlagan.
[[Truppa]]ning sahnasida [[Rahmonberdi Madazimov]] tomonidan qoʻyilgan oʻsha kezlardagi yirik [[asar]]i Mannon [[Uygʻur]]ning „Turkiston tabibi“ [[komediya]]si reaksion [[ruhoniy]]lar tomonidan [[nafrat]] va adovat bilan qarshi olindi. Oʻsha vaqtda [[truppa]]da [[ayol]]lar boʻlmaganligi sababli [[spektakl]]dagi [[ayol]] obrazini Joʻraxon Zaynobiddinov zoʻr mahorat bilan yaratgan. 20-yillar oxirida sahnada birinchi marta ayol aktrisalar paydo boʻldi. Ularning baʼzilari oʻz hayoti bilan vidolashdilar. Aktrisalar N. Yoʻldosheva va R. Parpiyevalar bosmachilar tomonidan shafqatsizlarcha oʻldirilgan<ref>[http://www.open.kg/about-kyrgyzstan/art/theater/115-teatr-kyrgyzstana-v-20-80-godah.html <small>Teatr Kirgizstana v 20-80 godax</small>]</ref>.
 
[[Rossiyada fuqarolar urushi|Fuqarolar urushi]] davrida [[Oʻsh]] xududi va uning tevarak-atrof [[tuman]]lari [[front]] [[maydon]]iga aylandi. [[Truppa]] ham shu [[front]]ning ishtirokchisi, [[partiya]]ning targʻibotchisi boʻldi. [[Maʼrifat]]chi va inqilobchi [[Boltihoji Sultonov]] va Fozilbek Qosimbekovlar [[Bobur nomli Oʻsh oʻzbek akademik musiqali-drama teatri|teatr truppasini]] oyoqqa turgizishda [[Bobur nomli Oʻsh oʻzbek akademik musiqali-drama teatri|teatr truppasining]] asoschisi, direktori, badiiy rahbari va rejissyori [[Rahmonberdi Madazimov]]ga yordam berdilar<ref>[http://newspaperarchive.com/uz/uzbekistan/toshkent/toshkent-sovet-uzbekistoni/1990/10-03/page-4 Teatr kutlug 60 yillik tuyini nishonladi]</ref>. [[Boltihoji Sultonov]]ning qudasi [[Bobur nomli Oʻsh oʻzbek akademik musiqali-drama teatri|teatrning]] asoschisi, direktori va badiiy rahbari [[Rahmonberdi Madazimov|Rahmonberdi hoji Madazimov]] shunday [[hikoya]] qilgan edi: — Qurboshi [[Madaminbek]] [[Andijon]] atrofida izgʻib, [[xalq]]ni talab yurgan edi. [[Oʻsh]] [[garnizon]]i [[Andijon]] harbiy qismiga qurol-yarogʻ bilan yordam qilmoqchi boʻldi. Lekin qurollarni qanday yetkazish mumkin? Bu mushkulni [[teatr]] [[artist]]lari hal qildilar. Soyabon [[arava]] bezatilib, qurol-yarogʻlar tekis taxlandi. Ustiga polos, koʻrpa-toʻshaklar solindi. [[Rahmonberdi Madazimov]] [[grim]] bilan katta [[eshon]] qiyofasiga kirdi. Yana ikki [[artist]] uning „[[murid]]lari“ boʻldi. Uchchalasi ham oldiga eski [[kitob]]lardan ochib, „xatmi-xoʻja“ qilganday yoʻlga tushishdi. [[Arava]] [[Xoʻjaobod]]ga yaqinlashganda [[miltiq]] ovozi eshitildi. Oʻn nafar bosmachi kelib [[arava]]ni oʻradi. Shunda [[aravakash]] bosmachilarga qarab, „jim“ ishorasini qildi va pardani qiya ochdi. Bosmachilar „[[eshon]]“ va „[[murid]]lar“ni koʻrib, taʼzim qilishdi. Soʻngra hurmat bilan [[Andijon]]ga kuzatib qoʻydi. [[Qizil armiya]]ni qurol bilan taʼminlash maqsadida [[truppa]]ning bunday „postanovkalari“ bir- necha marta takrorlandi.
 
[[Teatr]] davrning dolzarb [[masala]]larini koʻtarib chiqish, eng yaxshi pesalarni sahnalashtirishga asosan [[1929]] yildan boshlab kirishdi. [[Qirgʻiziston]] [[xalq]] komissarlari [[Kengash]]ining [[qaror]]iga binoan shu yildan [[teatr]] professional jamoa sifatida ish boshladi.
Qator 33 ⟶ 38:
Tashkiliy qiyinchiliklarga qaramay, [[teatr]] oʻz [[repertuar]]ini yangi, gʻoyaviy badiiy yetuk [[asar]]lar hisobiga kengaytirib bordi. Bu ishda [[teatr]]ga [[SSSR]] [[xalq]] [[artist]]i [[Rahim Pirmuhamedov]], [[Oʻzbekiston]] [[xalq]] [[artist]]lari [[Hikmat Latipov]] (1932-1933 yillar), [[Xoʻjayev Qudrat Umarovich|Qudrat Xoʻjayevlar]] katta amaliy yordam koʻrsatdilar. Ularning kuch-gʻayratlari bilan [[Oʻsh]] [[teatr]]i [[sahna]]sida [[Rahmonberdi Madazimov]] tomonidan „Ikki kommunist“, „Gulsara“, „Oʻrtoqlar“, „[[Alisher Navoiy]]“ kabi koʻplab yirik [[asar]]lar sahnalashtirildi. [[Komil Yashin]] va Muzaffar Muhamedovning „Gulsara“ [[musiqa]]li [[drama]]si [[sahna]]ga qoʻyilishi katta voqea boʻldi. Gulsaraning inqilobiy shijoati, erk va or-nomus uchun [[kurash]]i, minglab xotin-qizlarning [[koʻz]]ini ochdi, [[ozodlik]]ka intilish tuygʻusini kuchaytirdi.
 
[[1934]] yil [[avgust]] oyida yetmish kishidan iborat [[teatr]] [[jamoa]]si [[Leningrad]] shahriga [[gastrol]]ga bordi. [[Teatr]] [[repertuar]]i „[[Farhod va shirin|Farhod va Shirin]]“, „[[Layli va Majnun]]“ kabi [[oʻzbek]] [[asar]]laridan iborat edi. Ammo [[leningrad]]lik [[sanʼat]] shinavandalari ularni shu qadar qizgʻin, shu qadar samimiy kutib oldilarki, ozgina muddatga moʻljallangan [[gastrol]] salkam bir oy davom etdi. [[Ijod]]iy [[jamoa]] [[korxona]]larda, oʻquv yurtlarida, afsonaviy „[[Avrora]]“ [[kreyser]]ida [[ijod]]iy uchrashuvlar oʻtkazishdi, 22 ta [[konsert]] berishdi. [[Gastrol]] soʻnggida [[artist]]larni [[Leningrad]] [[viloyat]]i [[partiya]] [[qoʻmita]]sining birinchi [[kotib]]i [[Sergey Kirov|S.M. Kirov]] qabul qildi va oʻynalgan [[spektakl]]lar, [[konsert]]lar [[leningrad]]liklarda chuqur taassurot qoldirganini alohida taʼkidladi. Qabul marosimida [[Oʻrinboy Rahmonov]] ham ishtirok etdi va suhbat tugagach, [[teatr]] [[jamoa]]si bilan birga [[Sergey Kirov]] bilan [[rasm]]ga tushdi. [[19361934]] yili [[Sergey Kirov|S.M. Kirov]] vafot etgandan soʻng, [[1936]] yili [[teatr]] uning nomi bilan ataldi.
 
[[1934]] yili [[Toshkent]]da ilgʻor [[paxtakor]]larning slyoti oʻtkazildi. Slyotda [[konsert]] berish uchun [[Oʻzbekiston]] Markaziy ijroiya qoʻmitasining [[rais]]i [[Oxunboboyev Yoʻldosh|Yoʻldosh Oxunboboyevning]] taklifi bilan [[Oʻsh]] [[teatr]]i [[Toshkent]]ga [[ijod]]iy safarga ketdi. Slyot qatnashchilari [[hofiz]] Abdulla taroq Fayzullayev, [[artist]]lar [[Oʻrinboy Rahmonov]], Tojixon Hasanova, Roziyaxon Moʻminova, Laylixon Moidova, Qodirjon Hamidov, Gʻulomjon Isroilovlarning chiqishlarini zoʻr olqishlar bilan kutib oldilar. [[1934]] yili [[teatr]] [[Moskva]]ga ham [[gastrol]]ga borib keldi. 26 may-4 iyun [[1939]] yili [[Moskva]]dagi qirgʻiz [[sanʼat]]i birinchi [[dekada]]sida qatnashib keldi va [[Kalinin Mixail Ivanovich|M.I. Kalinin]] bilan uchrashdi. [[1939]] va [[1940]] yillari [[Oʻrinboy Rahmonov]]<ref>[https://24.kg/obschestvo/77551_segodnya_vbishkeke_informatsionnaya_karta/ Lyudi, kotorie menyali mir]</ref> [[teatr]] [[jamoa]]si bilan birga [[Bishkek]]ka (Frunzega) [[gastrol]]ga bordi<ref>[http://archive.is/nTnwH Aktyorskaya dinastiya]</ref>.
 
[[1939]] yili teatrning yetakchi artistlari Roziyaxon Moʻminova va Abdulla taroq Fayzullayev [[Qirgʻiziston]]da birinchi boʻlib Kirgiz SSRda xizmat koʻrsatgan artist faxriy unvonini olishgan<ref>[http://studydoc.ru/doc/247002/tekst-tolugu-menen-word-formatynda-kөchүrүlsүn <small>Qirgʻiz Ginnes kitobi 94 bet</small>]</ref>.
[[Ikkinchi jahon urushi]] boshlanganidan soʻng, koʻplab teatr aktyorlari oʻz ixtiyori bilan frontga ketishdi. [[Oʻrinboy Rahmonov]] urush maydonida jiddiy yaradorlanib, [[Oʻsh (shahar)|Oʻshga]] yuborildi va [[1942]] yili teatrning badiiy rahbari etib tayinlandi va u [[1949]] yilgacha teatrga rahbarlik qildi.
 
[[Ikkinchi jahon urushi]] davrida [[teatr]] sanʼatkorlari oʻzlarining [[Vatan]] oldidagi burchlarini chuqur his etib, [[front]]da boʻlib, [[soldat]]larga madaniy xizmat koʻrsatdilar. [[Oʻrinboy Rahmonov]], Tojixon Hasanova, E.Boʻtayeva, M.Otaboyevlar jangchilarni mardlikka, qaxramonlikka undadilar. Shu yillarda [[Oʻrinboy Rahmonov]] tomonidan [[Komil Yashin]]ning „Boʻron“, „Oʻlim bosqinchilarga!“, [[Sobir Abdulla]]ning „Qurbon Umarov“, [[Uygʻun]]ning „Hayot qoʻshigʻi“, Bil-Belotserkovskiyning „Chegarachilar“, Korneychukning „Front“ [[asar]]larini [[sahna]]ga qoʻyib, [[teatr]] [[jamoa]]si mehnatkashlarni harbiy [[vatanparvar]]lik ruhida tarbiyalashga munosib [[hissa]] qoʻshdilar.
 
[[Ijod]]iy [[jamoa]]ning kamolotga erishuvida teatrning badiiy rahbari [[Oʻrinboy Rahmonov]] tomonidan [[Hamza]]ning „Boy ila xizmatchi“, „Maysaraning ishi“, K.Trenyovning „Lyubov Yarovaya“, [[Friedrich Schiller|Shillerning]] „Makr va muhabbat“, [[Sobir Abdulla]]ning „[[Tohir va Zuhra]]“, [[Oʻrdubodiy Muhammad Said|Oʻrdubodiyning]] „Besh soʻmlik kelin“, Hurshidning „[[Farhod va shirin|Farhod va Shirin]]“, [[Komil Yashin]]ning „Gulsara“, [[Uygʻun]]ning „Navbahor“, „Oltinkoʻl“ [[asar]]larini sahnalashtirilishi alohida bosqich boʻldi.
 
[[Teatr]]da shuningdek [[Chingiz Aytmatov|Ch.Aytmatov]]ning „Momo yer“, K.[[Yashin]]ning va M.Muhamedovning „Dilorom“, [[William Shakespeare|V.Shekspir]]ning „Otello“ [[asar]]lari sahnalashtirildi. [[Bobur nomli Oʻsh oʻzbek akademik musiqali-drama teatri|Teatr]] ellikinchi-olmishinchi yillarga kelib mustamlaka va qaram mamlakatlarda milliy [[ozodlik]] harakatining avj olishi, mazlum [[xalq]]larning [[ozodlik]], [[demokratiya]] uchun [[kurash]]i mavzuiga, aniqrogʻi xorijiy [[Sharq]] [[yozuvchi]]larning shu mavzudagi [[asar]]lariga murojaat etdi. [[Yozuvchi]] Sohib Jamolning „Guli siyoh“, „Afsonaviy shaxs“ [[asar]]lari asosida ishlangan [[musiqa]]li [[drama]]ni tomoshabinlar mamnuniyat bilan kutib oldilar.
[[Ijod]]iy [[jamoa]] kamolot pillapoyalaridan dadil koʻtarilib borib, [[jahon]] va [[rus]] [[adabiyot]]i klassiklarining [[asar]]lariga murojaat qila boshladi. Birdaniga uchta klassik [[asar]]: [[Gogol Nikolay Vasilyevich|N.Gogolning]] „Revizor“ va „Uylanish“, [[Gotssi Karlo|Karlo Gotssining]] „Malika Turandot“ [[sahna]]ga qoʻyildi va [[teatr]]ning yetakchi [[aktyor]]i [[Joʻraxon Rahmonov]] ularda [[bosh]] [[rol]]larni ijro etdi. Keyingi yillarda [[Rashidov Sharof Rashidovich|Sh.Rashidovning]] „Qudratli toʻlqin“, K.Trenyovning „Lyubov Yarovaya“, „Qizil galstuk“, [[Fridrix Shiller|F.Shillerning]] „Makr va Muhabbat“, [[Goldoni Karlo|K.Goldonining]] „Ikki xoʻjayinning bir quli“, [[Ostrovskiy Aleksandr Nikolayevich|A.Ostrovskiyning]] „Momaqaldiroq“, [[Boytemirov Nasirdin|N.Boytemirovning]] „Urqiya“, „Toʻy oldidan toʻpolon“, „Sevgi, jaz va shayton“ [[asar]]lari [[sahna]]da muvaffaqiyatli qoʻyildi. Teatrning etakchiyetakchi artisti [[Joʻraxon Rahmonov]] qirgʻiz tilini aʼlo darajada bilgani uchun [[Oʻsh]] shahrida qirgʻiz [[drama]] [[teatr]]i ([[1974]] yili qurilgan) tuzilguncha qirgʻiz [[yozuvchi]]larining klassik va zamonaviy [[drama]]larini [[Bobur]] nomli [[teatr]]ida sahnalashtirishida faol qatnashgan. [[Joʻraxon Rahmonov]] qirgʻiz dramaturglari pesalaridagi [[rol]]larni sof qirgʻiz tilida ijro etgan. Bu bilan u mustaqil [[Qirgʻiziston]] tuzilguncha qirgʻiz [[til]]ini [[teatr]] [[sahna]]sida targʻibot-tashviqot qilgan. 14-25 oktyabr [[1958]] yili [[teatr]] [[jamoa]]si [[Moskva]] shahrida [[Qirgʻiziston]] [[sanʼat]]i va [[adabiyot]]i ikkinchi [[dekada]]sida qatnashdi. [[1967]] yili [[teatr]] qardosh [[Tojikiston]]da [[gastrol]]da boʻldi. [[Gastrol]] muvaffaqiyatli oʻtganligi uchun [[jamoa]] [[Tojikiston]] SSR [[madaniyat]] vazirligining faxriy yorligʻi bilan taqdirlandi va teatr aktyori [[Dildorbek Rahmonov]] ijrosidagigi rollar yuqori baholandi. [[Jamoa]] 11-17 iyul [[1967]] yili [[Moskva]]da [[Qirgʻiziston]] [[madaniyat]]i va [[sanʼat]]i kunlarida qatnashdi. 4-14 sentyabr [[1969]] yili [[Oʻzbekiston]]da [[Qirgʻiziston]] [[adabiyot]]i va [[sanʼat]]i [[dekada]]sida qatnashdi. 2-10 aprel [[1970]] yili [[Vladimir Lenin]] 100-yilligiga bagʻishlangan [[SSSR]] [[xalq]]lari [[sanʼat]]i [[bayram]]ida qatnashdi. 1-10 iyun [[1974]] yili [[Qirgʻiziston]] SSR va [[Qirgʻiziston]] Kompartiyasi 50-yilligiga bagʻishlangan [[SSSR]] [[xalq]]lari [[sanʼat]]i „[[Olatogʻ]] [[bahor]]i“ 5-[[festival]]ida qatnashdi.
 
[[Teatr]] [[jamoa]]si [[1974]] yili qardosh [[Oʻzbekiston]] [[poytaxt]]i [[Toshkent]]da [[gastrol]]da boʻldi. [[Bobur nomli Oʻsh oʻzbek akademik musiqali-drama teatri|Teatr jamoasi]] ilgari bir necha marta [[Oʻzbekiston]] [[poytaxt]]ida [[gastrol]]da boʻlsa-da, bu safargisi [[dastur]] koʻlami jihatidan birinchi katta [[gastrol]] edi. [[Toshkent]]lik [[sahna]] muxlislariga toʻrt [[spektakl]] — [[Sharof Rashidov]]ning „Qudratli toʻlqin“ [[musiqa]]li [[drama]]si, [[Mahmudov Joʻra (sanʼat arbobi)|Joʻra Mahmudovning]] „Sohibjamol“ lirik [[fojia]]si, Qosimali Jontoʻshevning „Moʻylovli qiz“ [[musiqa]]li [[komediya]]si va Umarjon Ismoilovning „[[Rustam]]“ [[musiqa]]li [[drama]]si hamda katta [[konsert]] [[dastur]]i namoyish etildi. Tomoshabinlar har bir [[spektakl]] va [[konsert]]ni mamnuniyat bilan kutib oldilar. Safar davomida [[teatr]] [[jamoa]]si [[sanʼat]]ni targʻib qilishda muxim [[rol]] oʻynagan [[gastrol]]larni [[Oʻzbekiston]]da muvaffaqiyatli oʻtkazganligi uchun [[Oʻzbekiston]] SSR Oliy Kengashi rayosatining faxriy yorligʻi bilan mukofotlandi. Hamma oʻynagan bosh [[rol]]lari yuksak baholanib, teatrning yetakchi [[aktyor]]i [[Joʻraxon Rahmonov]]ga [[Oʻzbekiston]] SSR Oliy Kengashi rayosatining 5 iyul [[1974]] yildagi 164 sonli [[qaror]]iga asosan „[[Oʻzbekiston]]da xizmat koʻrsatgan artist“ faxriy unvoni bilan taqdirlandi. Ushbu faxriy unvonni qirgʻizistonlik faqat ikkita [[artist]]gina olgan.
Qator 53 ⟶ 59:
Teatr qoshida uchta havaskorlar studiyasi ishlab turibdi. Bu studiyalarning asosiy vazifasi [[raqs]]ga, [[ashula]] aytishga, soz chalishga ixlosmand, qobiliyatli yoshlarni tanlab, ulardagi isteʼdodni tarbiyalash, shu yoʻl bilan teatr uchun munosib oʻrinbosarlar yetkazishdan iborat.
 
[[Oʻsh shahri]]da tugʻilgan, [[Toshkent viloyati]] [[Yangiyoʻl tumani]] ijroiya qoʻmitasi raisi oʻrinbosari [[Azizullo Izzatullayev|Azizullo Sultonovich Izzatullayev]] Oʻzbekiston SSR Kompartiya Markaziy Qoʻmitasining birinchi kotibi [[Sharof Rashidov]]dan oʻzining bobosi [[Rahmonberdi Madazimov]] va togʻalari [[Oʻrinboy Rahmonov|Oʻrinboy]] va [[Joʻraxon Rahmonov]]lar tashkil etib, ishlab ijod qilgan Kirov nomidagi [[Oʻsh]] oʻzbek drama teatrining yangi binosini qurilishiga va jihozlash uchun mablagʻ ajratishga amaliy yordam berishini soʻragan<ref>[https://www.centrasia.org/person2.php?st=1386111217 Personi Tsentraziya]</ref>. [[1979]] yilda, teatr yangi binoga koʻchib oʻtdi.

70 — 80 yillarda teatr [[SSSR]] teatr va koʻngilochar muassasalari umumittifoq tanlovida uch marta ikkinchi va uchinchi oʻrinlarni, [[SSSR]] [[madaniyat]] vazirligi, [[Oʻzbekiston]] va [[Qirgʻiziston]] Oliy Kengashlari faxriy [[yorliq]]lari bilan taqdirlandi. [[1980]] yili teatrning 50 yillik [[yubiley]]i boʻlib oʻtdi.
 
[[1980]] yili teatrning 50 yillik [[yubiley]]i boʻlib oʻtdi.
[[1984]] yil 13-20 oktyabrida teatr jamoasi [[Leningrad]] shahriga safarga bordi. [[Gastrol]] davomida Leningradning Estrada teatri binosida „Nurxon“, „Qonli sarob“, „Oy tutilgntutilgan tunda“, „Birinchi oʻqituvchi“ spektakllari hamda „Biz Oʻshdanmiz“ deb nomlangan [[konsert]] dasturi namoyish etildi. [[SSSR]] xalq artisti Kirill Lavrov oʻshlik sanʼatkorlarni Aktyorlar uyiga taklif etdi. Bu yerdagi ijodiy muloqot qirgʻizistonlik sanʼat ahlida zoʻr taaʼsurot qoldirdi.
[[1990]] yili teatrning 60 yillik [[yubiley]]i nishonlandi. Respublikaning oliy rahbariyati va [[Oʻzbekiston]] madaniyati va sanʼati arboblari ishtirokida tantanalar boʻlib oʻtdi. Shu yili [[Bishkek]] shahrida oʻtgan xalqaro „[[Navroʻz]]“ [[festival]]ida teatr „[[Ravshan|Ravshan va Zulxumor]]“ musiqali dramasi bilan qatnashib, ikkinchi oʻrinni egalladi. Teatr sahnasida [[Abdulla Oripov]]ning „Jannatga yoʻl“ dramasi qoʻyildi. Asarga toshkentlik [[rejissyor]] Hamid Qahramonov rejissyorlik qildi. [[Oʻzbek milliy akademik drama teatri|Hamza nomli Toshkent milliy akademik teatri]] binosida boʻlib oʻtgan [[Markaziy Osiyo]] teatrlari [[festival]]ida „Jannatga yoʻl“ spektakli namoyish etildi va [[festival]] [[diplom]]iga sazovor boʻldi. [[1990]] yilning 2 va 3 fevral kunlari ijodiy jamoa [[Toshkent]]dagi [[Xalqlar doʻstligi saroyi]]da konsert berdi. 4200 tomoshabin sigʻadigan bu ulkan koshona shu kunlarda tomoshabinlar bilan toʻldi va ular oʻshlik sanʼatkorlarni gulduros qarsaklar bilan olqishladilar.
 
Qator 68 ⟶ 76:
Murza Gaparovning „Shoʻr makon“ asari bilan teatr [[Bishkek]]da oʻtgan [[Markaziy Osiyo]] teatrlari [[festival]]ida ishtirok etib, birinchi oʻrinni oldi.
Jalil Sodiqovning „[[Bobur]] haqida qoʻshiq“ musiqali dramasi bilan [[Fargʻona vodiysi]] teatrlarining „[[Andijon]] bahori“ [[festival]]i hamda [[Bishkek]]da namoyish etilib, sovrinli oʻrinni egalladi.
[[1999]] yilda teatr ijodiy jamoasi [[Uilyam Shekspir]] qalamiga mansub jahon klassikasi durdonasi „Makbet“ asarini sahnalashtirdi. Bungacha [[Markaziy Osiyo]] mintaqasida hech qaysi teatr bu asarni sahnalashtirmagan edi. „Makbet“ asarini [[Oʻzbekiston]]da xizmat koʻrsatgan sanʼat arbobi [[Karim Yoʻldoshev]] sahnalashtirishda rahbarlik qildi. [[1996]]-[[2012]] yillar davrida teatr ijodiy jamoasi: „[[Manas]] oʻgʻli Semetey“ (J. Sadikov), „[[Qurbonjon dodxoh|Qurmonjon Dodxo]]“ ([[Qosimbekov Toʻlagan|T. Qosimbekov]], [[:ky:Абдугани Абдугафуров|A. Abdugʻafurov]]), „Qamchibek“ (S. Jetimishev), „Jannatga yoʻl“ ([[Abdulla Oripov|A. Oripov]]), „[[Afandi]]ning besh xotini“ (I. Sadikov), „Shoʻr Makon“ (M. Gaparov), „[[Sohibqiron (doston)|Sohibqiron]]“ ([[1996]]), „[[Chingizxon]] olib ketgan sir“ ([[2002]]), „[[Mirzo Ulugʻbek]]“ ([[2004]]), „[[Bobur]] haqida qoʻshiq“ ([[Pirimqul Qodirov|P. Qodirov]] [[2005]]), „Malikaning koʻz yoshi“ ([[2006]]), „Oʻjar chollar“ (O. Hakimov), „Oʻlik-shumtaka“ (X. Xursandov) — kabi asarlarni sahnalashtirgan va bu teatr [[repertuar]]i asosini tashkil etgan asarlarni toʻliq roʻyxati emas.
 
[[2002]] yilda ajoyib yozuvchi [[Chingiz Aytmatov]]ning tavsiyasi bilan teatrda [[Qozogʻiston]] [[dramaturg]]i Muxtor Shaxanovning „[[Chingizxon]] bilan ketgan sir“ asari sahnalashtirildi. Bu asarni sahnaga [[rejissyor]] [[Karim Yoʻldoshev]] qoʻydi. Bu asarni ijodiy jamoa [[Qozogʻiston]]ning [[Chimkent viloyati]] [[Turkiston]] va [[Sayram]] tumanlarida boʻlib oʻtgan [[gastrol]]larda qoʻydi. Shuningdek, teatr ijodiy jamoasi oʻsha kunlarda qozoq yozuvchisi M. Shahanovning 60 yilligini nishonlash tadbirlarida ishtirok etdi.
[[2002]] yil iyun oyida „Teatr sanʼati orqali oʻzaro hamkorlik koʻpriklari“ nomli xalqaro teatr [[festival]]i [[Oʻsh shahri]]da oʻtkazildi. Festivalda [[Fargʻona teatri|Fargʻona viloyati oʻzbek va rus teatri]], [[Namangan teatri|Namangan viloyati teatri]], Sterlitamak drama teatri, [[Oloy (tuman)|Oloy tumani]] teatri, [[Jalolobod viloyati]] teatri, [[Xoʻjand]] viloyati drama teatri, [[Qozogʻiston]]ning [[Jetisay]] teatri, Oʻsh qirgʻiz drama teatri ishtirok etishdi. Oʻsh oʻzbek teatri [[festival]]da ikkinchi oʻrinni qoʻlga kiritdi. Bir necha [[aktyor]]lar [[diplom]] bilan taqdirlandi. [[2003]] yilda taniqli [[shoir]] va [[yozuvchi]] [[Abdulhamid Choʻlpon]] 100 yilligi munosabati bilan [[Oʻzbekiston]] xalq shoiri [[Toʻlan Nizom]] asari asosida „Choʻlpon“ dramasi qoʻyildi.
Qator 88 ⟶ 97:
[[Markaziy Osiyo]] teatrlari orasida, teatr birinchi marta spektakllarni ikki tilda sahnalashtirishni amalga oshirishni yoʻlga qoʻydi. Misol uchun, [[1974]] yilda [[SSSR]] xalq artisti Darqul Quyukova teatr sahnasida rolni qirgʻiz tilida oʻynadi. Bu [[Chingiz Aytmatov]]ning „Ona dalasi“ asari edi.
[[2010]] yil aprel oyi oxirida [[Chingiz Aytmatov]]ning „Qiyomat“ asari sahnalashtirildi. Sanʼatkorlarning mahoratini mutaxassislar va tomoshabinlar yuqori baholashdi. [[2010]] yilning may oyida dramaturg S. Rayevning „Malikaning koʻz yoshi“ asarini sahnalashtirgan edi. [[2010]] yil oxirlarida jamoa [[Oʻzbekiston]] [[dramaturg]]i Nasrullo Qobulning „Fitna“ asarini tayyorladi. Keyinchalik teatr ijodiy jamoasi oldin qoʻyilgan asarlar ustida ishladi — „[[Makka]]ga olis yoʻl“, „Malikaning koʻz yoshi“, „[[Layli va Majnun]]“, „Bu chollar yomon chollar“.
[[2012]] yilda toʻrtta yangi asar sahnalashtirildi: Inom Tursunovning „Ilonlar malikasi“, B. Jakiyevning „Qalbga ozor yetmasin“, dramaturg [[:ky:Абдугани Абдугафуров|A. Abdugʻafurovning]] „Aql va Ochkoʻzlik“, „Yolgʻon imperiyasiga sayohat“. [[2012]] yil fevral oyida teatr ijodiy jamoasi tomonidan [[Sharq]]ning buyuk shoirlari va davlat arboblari [[Alisher Navoiy]]ga va Zahiriddin Muhammad [[Bobur]]ga bagʻishlangan „Nazm va navo“ nomli anjuman va konsert dasturi tayyorlandi. Unda [[Oʻsh shahri]]ning ziyolilari, oliygoh va [[maktab]]lar oʻqituvchilari, [[Oʻzbekiston]]ning [[Andijon]] va [[Fargʻona]] shaharlaridan kelgan taniqli madaniyat arboblari ishtirok etishdi. Bundan tashqari, teatr ijodkorlari kuchi bilan Sharq mumtoz musiqasiga asoslangan „[[Shoshmaqom]]“ katta konsert dasturi tayyorlandi.
Ijodiy jamoa [[Turkiya]]ning [[Istanbul shahri]]da xalq [[musiqa]] [[festival]]ida ishtirok etdi va u yerda sovrinli oʻrinni qoʻlga kiritdi. Ijodiy jamoaning [[Qirgʻiziston]]ning janubiy viloyatlari boʻylab oʻtgan [[gastrol]]lari muvaffaqiyatli oʻtkazildi. [[Jalolobod shahri]]da oʻtgan bolalar spektakllari [[respublika]] [[festival]]i teatrga katta mashhurlik olib keldi.
[[2012]] yil 28-31 may kunlari [[Bishkek]] shahrida boʻlib oʻtgan [[Markaziy Osiyo]] koʻcha teatrlari uchinchi xalqaro [[festival]]ida 14 ta yosh isteʼdodli [[Xonanda ovozi|xonanda]] oʻzining [[sanʼat]]ini namoyish qilishdi va sovrinli oʻrinlarni qoʻlga kiritishdi.
[[2014]] yili teatr guruhi [[Janubiy Koreya]]da oʻtkazilgan sanʼat va madaniyat arboblari „Ekspo-Aziya“ tadbirida qatnashib keldi.
 
Bu davr mobaynida teatrda koʻplab iqtidorli [[aktyor]]lar, [[rejissyor]]lar, xoreograflar yetishib chiqishdi: 11 ta xalq, 3031 ta xizmat koʻrsatgan artistlar, 67 ta respublikada xizmat koʻrsatgan sanʼat arboblari. Koʻplari [[orden]] va [[medal]]lar, [[SSSR]], [[Oʻzbekiston]], [[Qirgʻiziston]], [[Tojikiston]] Respublikalari [[Yorliq|faxriy yorliq]]lari bilan taqdirlandi.
Teatr bir necha marta [[Bishkek]], [[Toshkent]], [[Andijon]], [[Olmaota]], [[Sankt-Peterburg]], [[Turkiya]] shaharlarida oʻtkazilgan xalqaro teatr [[festival]]lari gʻolibi boʻldi. Hozirgi vaqtda teatrda 42 ta xalq, 1011 ta xizmat koʻrsatgan, 2 ta xizmat koʻrsatgan sanʼat aroblari, 716 ta Qirgʻiziston madaniyat aʼlochilari ijodiy ish bilan shugʻullanadi.
Jamoa tashkil boʻlgandan buyon 600 tadan oshiq asarni sahnalashtirdi, rus, oʻzbek, tojik, qirgʻiz va jahon klassikasining eng mashhur asarlariga va shuningdek zamonaviy jahon xalqlari [[dramaturg]]iyasiga murojaat etdi.
 
Qator 104 ⟶ 113:
10-[[16 fevral]] [[2017]] yili teatr jamoasining Oʻzbekistonning [[Andijon]], [[Namangan]] va [[Fargʻona viloyati|Fargʻona viloyatlariga]] ijodiy gastrollari boʻlib oʻtdi. [[Fargʻona shahri]]da boʻlib oʻtgan yakunlovchi tadbirda [[Oʻzbekiston Respublikasi]] Bosh vaziri oʻrinbosari [[Adham Ikromov|A. Ikromov]] va [[Qirgʻiziston Respublikasi]] Bosh vaziri oʻrinbosari J. Razakov qatnashdilar<ref>[http://uza.uz/ru/culture/demonstratsiya-druzhby-i-sotrudnichestva-16-02-2017 <small>Demonstratsiya drujbi i sotrudnichestva</small>]</ref><ref> [http://uza.uz/ru/culture/kollektiv-oshskogo-teatra-v-andizhane-14-02-2017<small>Kollektiv Oshskogo teatra — v Andijane</small>]</ref>. [[Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi|Oʻzbekiston Respublikasi hukumati]] moliyaviy yordamida teatrda [[Pirimqul Qodirov]]ning „[[Yulduzli tunlar]]“ asari asosida „Bobur tugʻyoni“ spektaklini sahnalashtirildi<ref>[https://ru.sputnik.kg/culture/20170120/1031370028/vice-premer-uzbekistana-poobeshchal-50-tys-starejshemu-teatru-kr.html <small>Direktor oshskogo teatra: vitse-premer Uzbekistana poobeщal nam $50 tis.</small>]</ref>.
 
Teatrda ingliz rejissyori Yuldosh Joʻraboyev (asli Qirgʻizistonlik) jahon klassikasi Uilyam [[Shekspir]]ning „Richard III“3“ spektaklini sahnalashtirdi va Londonda 2-Xalqaro „Ochiq Markaziy Osiyo“ festivalida koʻrsatildi .
 
2018- yilda [[Chingiz Aytmatov]]ning 90 yilligi munosabati bilan „Dengiz boʻylab chopayotgan olapar“ asari asosida „Umid yulduzi“ spektakli Oʻzbekistonlik rejissyor Tojiboy Isroilov tomonidan sahnalashtirildi.
 
Teatr ijodiy jamoasi ijodiy safarlar bilan [[Namangan]] shahriga (2018 yil may) va 2018 yilning iyun oyi oxirida [[Toshkent]] shahrida borib keldi. „Umid yulduzi“ spektakli [[Oʻzbek milliy akademik drama teatri]]ning sahnasida namoyish etildi. Teatrda Tojiboy Isroilovning „Osmonning bagʻri keng“ spektakli sahnalashtirildi.
 
2018 yil 19-21 sentyabr kunlari [[Toshkent]]dagi [[O'zbek milliy akademik drama teatri]]ning ijodiy uchrashuvlari va gastrollari boʻlib oʻtdi. Oʻsh teatri sahnasida ular [[Oʻzbekiston xalq artisti]] [[Dilbar Ikromova]], Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan artistlar Fathulla Masyudov, Madina Muxtorova, Muyassar Berdikulovalar ishtirokida „Qora olma“ spektaklini sahnalashtirishdi<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=_fKoi6RL138 <small>Toshkentlik va oʻshlik sanʼatkorlar Bobur teatrida uchrashdi</small>]</ref>.
Teatr koʻp millatli [[Qirgʻiziston]]da oʻzbek [[madaniyat]]ini targʻib qiladi.
 
2020 yilda teatrda uchta spektakl namoyish etiladi: [[:ru:Раев, Султан Акимович|Sultan Rayevning]] „Toj“, „Laylaklarning yigʻisi“, Muqaddas Mamadaliyevaning „Kir yuvuvchi kampirning oldiga keldi“.
 
[[2020]] yili teatr 100 yillik [[yubiley]]ini nishonlaydi<ref>[http://www.nlkg.kg/ru/projects/little-kirghizstan/teatru-babura-skoro-100-let <small>Teatru Babura skoro 100 let</small>]</ref>.
Qator 120 ⟶ 131:
* [[1977]] yilning birinchi yarim yillik yakunlari boʻyicha Butunittifoq sotsialistik musobaqasida [[Ittifoq]] [[teatr]]lari ichida ikkinchi oʻrinni egalladi. [[Teatr]] [[SSSR]] [[madaniyat]] [[vazir]]ligi va [[madaniyat]] xodimlari [[kasaba uyushmalari]] MQ [[diplom]] va faxriy [[yorliq]] bilan taqdirlandi.
* [[1978]] yili [[SSSR]] xalqlari dramaturgiyasi va teatr sanʼati ikkinchi Butunittifoq [[festival]]ining yakunlari boʻyicha teatr [[SSSR]] [[madaniyat]] vazirligi, [[SSSR]] yozuvchilar uyushmasi, madaniyat xodimlari kasaba uyushmasi Markaziy Qoʻmitasining [[diplom]]i bilan taqdirlandi.
* [[1979]] yili [[театр]] Butunittifoq sotsialistik musobaqasida [[Ittifoq]] [[teatr]]lari ichida birinchi oʻrinni egalladi. [[Театр]] [[SSSR]] [[madaniyat]] vazirligi va madaniyat xodimlari kasaba uyushmasi Markaziy Qoʻmitasining faxriy [[yorliq|yorligi]]i bilan taqdirlandi.
* [[1990]] yili [[Bishkek]] shahrida oʻtgan xalqaro „[[Navroʻz]]“ [[festival]]ida teatr ikkinchi oʻrinni egalladi.
* [[1990]] yili [[Toshkent]] shahrida [[Markaziy Osiyo]] teatrlari [[festival]]i [[diplom]]iga sazovor boʻldi.
* [[1995]] yili jamoa [[Samarqand]]da „[[Sharq taronalari]]“ xalqaro [[festival]]ida sovrinli oʻrinlarni qoʻlga kiritdi.
Qator 138 ⟶ 149:
* 27 mart [[2014]] yil Temur Zulfiqorovning „[[Munojot]]“ spektakli — „Original jonli yechim uchun“ nominatsiyasida, teatr [[Qirgʻiziston]] madaniyat, axborot va turizm vazirligining va teatr arboblari uyushmasining „Erguu“ (Ilhom) sahna sanʼati Milliy teatr sovrini bilan taqdirlandi<ref>[http://arch.24.kg/culture/175386-v-bishkeke-nazvany-imena-pobeditelej-nacionalnoj.html <small>V Bishkeke nazvani imena pobediteley natsionalnoy teatralnoy premii „Erguu“</small>]</ref>.
* 27 mart [[2015]] yil [[Goldoni Karlo|K.Goldoni]]ning „Ikki xoʻjayinga bir qul“ spektakli — anʼanalarni mustahkamlagani uchun, teatr [[Qirgʻiziston]] madaniyat, axborot va turizm vazirligining, teatr arboblari uyushmasining va „Aytish“ jamoat jamgʻarmasining „Erguu“ (Ilhom) sahna sanʼati Milliy teatr sovrini bilan taqdirlandi<ref>[http://minculture.gov.kg/madaniyt/62-teatr-knnd-myktylar-anyktaldy.html#sel=15:13,15:12 <small>V den teatra opredeleni luchshie</small>]</ref>.
* 15 iyun [[2017]] yil Jalil Sodiqovning „Sahovatli Manas“ nomli spektaklini tayyorlagani uchun teatr [[Bishkek]] shahrida oʻtkazilgan yozuvchi Jalil Sodiqovning 85 yillik yubileyiga bagʻishlangan 9-Respublika teatr festivali Gran-prisi gʻolibi boʻldi<ref>[http://kabar.kg/news/v-bishkeke-proidet-teatral-nyi-festival-posviashchennyi-85-letiiu-narodnogo-pisatelia-zhalila-sadykova/ <small>Teatralniy festival, posvyaщenniy 85-letiyu pisatelya Jalila Sadikova</small>]</ref>
* 19 noyabr [[2017]] yil [[Shekspir|Uilyam Shekspirning]] „Richard III“3“ nomli spektaklini tayyorlagani uchun „Ochiq Markaziy Osiyo“ festivalining teatr sanʼati tanlovi gʻolibi boʻldi.
 
== Teatr artistlarining xotirasi ==
Qator 146 ⟶ 157:
* [[:ru:Зайнобиддинов, Журахон|Joʻraxon Zaynobiddinov]] sharafiga [[Oʻsh shahri]]ning markaziy koʻchalaridan biri nomiga qoʻyildi, lekin [[2013 yil]]i u koʻchaning nomi boshqa shaxs nomiga qoʻyildi<ref>[http://archive.ph/xcJYx Ulitsa Zaynabidinova pereimenovana]</ref>.
* Qirgʻiziston xalq artistlari Roziyaxon Moʻminova, Nematjon Nematov va Laylixon Moidovalar sharafiga [[Oʻsh shahri]]dagi koʻchalarga nomlari qoʻyildi.
* [[1977]] yili respublikada xizmat koʻrsatgan artist [[Joʻraxon Rahmonov]] vafot etgandan soʻng, [[Oʻsh shahri|Oʻsh shahar]] ijroiya qoʻmitasi va [[Oʻsh viloyati]] madaniyat boshqarmasi rahbarlari uning sharafiga [[Oʻsh shahri]]dagi Alebastrova koʻchasini nomlash xaqida tashabbus koʻtarishgan<ref>[http://yntymak.kg/ru/v-istoricheskom-tsentre-osha-poyavyatsya-etnoulitsa/ V istoricheskom sentre Osha poyavitsya turisticheskiy kvartal]</ref><ref>[http://incredibleosh.kg/?p=55 V Oshe poyavitsya kvartal remeslennikov]</ref><ref>[http://www.nlkg.kg/ru/projects/little-kirghizstan/est-ideya_-ili-kak-vossozdat-v-oshe-starinnyj-kvartal <small>Yest ideya, ili Kak vossozdat v Oshe starinniy kvartal</small>]</ref>.
 
== Teatr asoschilari ==
Qator 252 ⟶ 263:
# [[Rahmonberdi Madazimov]] ([[1914]]-[[1932]]-yillar)
# Bolta Mahmudov 1941-yilgacha
# [[Oʻrinboy Rahmonov]] ([[19411942]]-[[1949]]-yillar)
# Gʻulomjon Isroilov
# Faina Anatolyevna Litvinskaya (1957-1967)
Qator 269 ⟶ 280:
# [[Rahmonberdi Madazimov]] ([[1914]]-[[1932]] yillar)
# Bolta Mahmudov [[1941]] yilgacha
# [[Oʻrinboy Rahmonov]] ([[19411942]]-[[1949]] yillar)
# Ziyoydin Kamolov ([[2016]]-[[2018]] yillar)
# Ravshan Tursunov [[2018]] yildan
Qator 834 ⟶ 845:
|-
| [[2018]] || Duraki || Jinnilar || Eron xalq ertagi
|-
| 2019 || [[Король Лир]] || Qirol Lir || [[Uilyam Shekspir]]
|-
| 2020 || Korona || Toj || [[:ru:Раев, Султан Акимович|Sultan Rayev]]
|-
| 2020 || K staruxe prishla prachka || Kir yuvuvchi kampirning oldiga keldi || Mukaddas Mamadalieva
|-
| 2020 || Krik aistov || Laylaklarning yigʻisi || [[:ru:Раев, Султан Акимович|Sultan Rayev]]
|-
|}
Qator 839 ⟶ 858:
Teatr tuzilgandan beri 600 dan ziyod asarlar sahnalashtirilgan
 
* [[1919]] yil-[[Mahmudxoʻja Behbudiy|M. Behbudiy]] „Padarkush“, [[Mannon Uygʻur]] „Turkistonlik tabib“.
* [[1920]] yil-[[Hamza Hakimzoda Niyoziy|Hamza]] „Zaharli hayot“.
* [[1921]] yil-[[Gʻulom Zafariy]] „Yetim“.
Qator 846 ⟶ 865:
* [[1924]] yil-Mahmud Rahmon „Janubdan raport“.
* [[1925]] yil-[[Komil Yashin]], Muzaffar Muhamedov „Gulsara“.
* [[1926]] yil-[[Komil Yashin|K. Yashin]] „Ikki kommunist“.
* [[1927]] yil-[[Komil Yashin|K. Yashin]] „Oʻrtoqlar“.
* [[1928]] yil-[[Komil Yashin|K. Yashin]] „Ichkarida“.
* [[1929]] yil-[[Gʻulom Zafariy]] „Halima“, [[Komil Yashin|K. Yashin]] „Aji-aji“.
* [[1930]] yil-Umarjon Ismoilov „Paxta shumgʻiyalari“.
* [[1931]] yil-[[Nikolay Gogol]] „Uylanish“.
Qator 858 ⟶ 877:
* [[1936]] yil-[[:ky:Жусуп Турусбеков|J. Turusbekov]] „Oʻlim oʻrniga“, [[:ru:Тренёв, Константин Андреевич|K. Trenyov]] [[:ru:Любовь Яровая (спектакль, 1951)|"Lyubov Yarovaya"]], Tojizoda „Komsomol vzvodi“.
* [[1937]] yil-[[Friedrich Schiller]] „Makr va muhabbat“, [[Xurshid|Sh. Xurshid]] „[[Farhod va Shirin]]“.
* [[1938]] yil-[[Goldoni Karlo|K. Goldoni]] „Ikki xoʻjayinga bir qul“, [[Sobir Abdulla]] „[[Oʻzbekiston]] qilichi“
* [[1939]] yil-[[:ru:Билль-Белоцерковский, Владимир Наумович|Bill-Belotserkovskiy]] „Chegarachilar“, [[Hamza Hakimzoda Niyoziy|Hamza]] „Boy ila xizmatchi“, [[Sobir Abdulla]] „[[Tohir va Zuhra]]“.
* [[1940]] yil-[[Hamza Hakimzoda Niyoziy|Hamza]] „Xolisxon“, [[Komil Yashin|K. Yashin]] „Boʻron“.
* [[1941]] yil-[[Komil Yashin|K. Yashin]] va [http://people.ziyonet.uz/ru/person/view/muhamedov_muzaffar_ M. Muhamedov] „Gulsara“, [[Xurshid]] „[[Layli va Majnun]]“, [[Sobir Abdulla]] „Qurbon Umarov“.
* [[1942]] yil-[[Komil Yashin|K. Yashin]] „Oʻlim bosqinchilarga!“, [[Hamza Hakimzoda Niyoziy|Hamza]] „Maysaraning ishi“, [[Aleksandr Korneychuk]] [[:ru:Фронт (пьеса)|"Front"]].
* [[1943]] yil-[[Sobir Abdulla]] „Davron ota“, Umarjon Ismoilov „Zafar“.
* [[1944]] yil-[[Komil Yashin|K. Yashin]] „Nurxon“, [[Oʻrdubodiy Muhammad Said|Oʻrdubodiy]] „Besh soʻmlik kelin“.
* [[1945]] yil-[[Uygʻun]] „Hayot qoʻshigʻi“.
* [[1946]] yil-Muxtorov „Ayol nomusi“.
Qator 890 ⟶ 909:
* [[1968]] yil-[[Abdulla Qodiriy]] „Mehrobdan chayon“, Anatoliy Safronov „Pazanda kuyovga chiqdi“, Mirzabek Toʻyboyev „Yangi kelin“, Bekniyozov, Ismoilov „Ikki oʻt orasida“, [[:ky:Абдугани Абдугафуров|Abdugʻani Abdugʻafurov]] „Pushaymon“.
* [[1969]] yil-[[Nikolay Gogol]] „Uylanish“, [[Hamid Gʻulom]] „Ajab savdolar“, [[Sharof Rashidov]] „Qudratli toʻlqin“, [[Mirzakalon Ismoiliy]] „Fargʻonada tong otguncha“.
* [[1970]] yil-Toktobolot Abdumomunov „Yiqilgan toyganga kular“, [[Oʻrdubodiy Muhammad Said|Oʻrdubodiy]] „Besh soʻmlik kelin“, [[Shuhrat]] „Arzon kuyov“, D. Psafas „Yolgʻonchi darkor“.
* [[1971]] yil-Ilovayskiy „Chanduning sarguzashtlari“, [[Reşat Nuri Güntekin|Guntekin]] „Hiylai sharʼiy“, Umarjon Ismoilov „Rustam“, Suorun Omollon „Tong oldidan“.
* [[1972]] yil-Muxtorov „Shayton avlod“, Toktobolot Abdumomunov „Otabekning qizi“, [[:ky:Абдугани Абдугафуров|A. Abdugʻafurov]] „Baloyi nafs“. * [[1973]] yil-Abduqaxxor Mannonov „Hayotning boshlanishi“, [[Ostrovskiy Aleksandr Nikolayevich|Aleksandr Ostrovskiy]] „Momaqaldiroq“, [[Hamid Gʻulom]] „Toshbolta oshiq“, Saidmurodov „Togʻ goʻzali“.
* [[1974]] yil-[[:ky:Абдугани Абдугафуров|A. Abdugʻafurov]] „Kuydirmagan kundosh“, [[Mahmudov Joʻra (sanʼat arbobi)|Joʻra Mahmudov]] „Sohibjamol“, A.Tokombayev „Ashirboy“, [[Rixsiboy Orifjonov]] „Jazosiz jinoyat“, [[Said Ahmad]] „Kelinlar qoʻzgʻoloni“.
* [[1975]] yil-Tursun Sobirov „Orzigul“, [[Nikolay Gogol]] „Revizor“, Umaroxunov „Uzoqdagi odam“, Xutayev „Koʻngli yosh qariyalar“, Ismoil Akram „Adolat“.
* [[1976]] yil-Mehribon Nazarov „Doʻstim qoʻli“, T. Abdumomunov „Hech kimga aytma“, Boboxonov „Masxaraboz Ali“, Axmedov „Sirli sandiq“.
* [[1977]] yil-Papayan „Toʻy oldidan toʻpolon“, [[Nasirdin Boytemirov]] „Urquya“, [[:ky:Абдугани Абдугафуров|A. Abdugʻafurov]] „Otalar merosi“, Aali Tokombayev „Armonli jonivor“.
Bundan tashqari, [[teatr]] [[sahna]]sida koʻplab [[konsert]] [[dastur]]larida ishtirok etgan.<ref>[http://mincult.tatarstan.ru/rus/index.htm/news/956884.htm V kinoteatre „Mir“ proshli Dni kirgizskogo kino]</ref>
* [[1978]] yil-Sohib Jamol „Afsonaviy shaxs“, Mehmon Baxtiy „Qaroqchi bilan kulol“, [[Zulfiya]] „[[Semurgʻ]]“, Arbuzov „Muqaddas shahar“, [[Zinnat Fatxullin]] „Vatan ishqi“.
* [[1979]] yil-Mirzabek Toʻyboyev „Qari boʻydoq“, [[Sobir Abdulla]] „Gul va Navroʻz“, [[Maksim Gorkiy]] „Vassa Jeleznova“, Taxmasib „Bahor“, [[Said Ahmad]] „[[Kelinlar qoʻzgʻoloni]]“.
Qator 939 ⟶ 957:
* [[2017]] yil-[[Pirimqul Qodirov]] [[Yulduzli tunlar|"Bobur tugʻyoni"]], Rahimjon Oʻtorboyev „Koʻzgu siri“, U. [[Shekspir]] „Richard III“<ref>[https://www.turmush.kg/ru/news:1398872/?from=ru_turmush&place=newstoplast <small>V Oshskom teatre ko Dnyu nezavisimosti KR britanskiy rejissyor Yu. Jurabaev postavit spektakl U. Shekspira „Richard tretiy“</small>]</ref>, „[[Zumrad va Qimmat]]“.
* [[2018]] yil — [[Chingiz Aytmatov]] „Umid yulduzi“ („Sohil boʻylab chopayotgan olapar“), Sirojiddin Saloxiddinov „Osmonning bagʻri keng“, [[Eron]] xalq ertagi „Jinnilar“.
* [[2019]] yil — [[Uilyam Shekspir]] „Qirol Lir“
* [[2020]] yil — [[:ru:Раев, Султан Акимович|Sultan Rayev]] „Toj“, „Laylaklarning yigʻisi“, Mukaddas Mamadaliyeva „Kir yuvuvchi kampirning oldiga keldi“.
 
Bundan tashqari, [[teatr]] [[sahna]]sida koʻplab [[konsert]] [[dastur]]lari qoyilgan<ref>[http://mincult.tatarstan.ru/rus/index.htm/news/956884.htm V kinoteatre „Mir“ proshli Dni kirgizskogo kino]</ref>.
 
== Adabiyotlar ==
Qator 990 ⟶ 1 010:
 
== Havolalar ==
* [http://archive.li/abCDX Spektakl „Barsbek“ budet predstavlyat Kirgizstan na mejdunarodnom festivale v Tursii]
* [http://ru.sputnik.kg/culture/20160117/1021630041.html <small>Performance "Barsbek" will represent Kyrgyzstan at the international festival in Turkey</small>]
* [http://archive.li/nTnwH <small>Aktyorskaya dinastiya</small>]
* [http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ky-kg/39812?cl=ru-ru <small>Decree of the President of the Kyrgyz Republic №354 the from 14.10.2004</small>]
* [https://archive.li/ZiH72 <small>Oni stoyali u istokov</small>]
* [https://web.archive.org/web/20151001122051/http://www.knews.kg/culture/39275_osh_stareyshiy_teatr_respubliki_otmetil_svoe_95-letie/ <small>Osh is the oldest theater of the republic celebrated its 95th anniversary</small>]
* [http://www.24kgalliance-press.orgkg/kulturaru/2757news/view/717 <small>In Kyrgyzstan, Osh Uzbek Theater of27 Musicalmarta — DramaVsemirniy 95den yearsteatra</small>]
* [https://web.archive.org/web/20180807012411/http://rus.kg/news_rus/interesno_rus/50898-k-100-letiyu-stareyshego-teatra-kyrgyzstana.html <small>K 100 letiyu stareyshego teatra Kirgizstana</small>]
* [http://www.osh.turmush.kg/ru/news:93883 <small>Osh Academic Uzbek Music and Drama Theater named after Babur November 29 will celebrate its 95th anniversary</small>]
* [http://www.forslovo.kg/news-298789-ru.html?p=96889 <small>In Osh Theater named after Babur for the 95-year period of workStareyshemu putteatru aboutKirgizstana — 600100 performanceslet</small>]
* [https://daryo.uz/k/2018/03/30/markaziy-osiyodagi-eng-keksa-professional-teatr-100-yoshga-toldi/ <small>Markaziy Osiyodagi eng keksa professional teatr 100 yoshga toʻldi</small>]
* [http://www.ozodlik.org/content/article/26717554.html <small>Ўsh ўzbek Academician Teatri 95 yilligini nishonladi</small>]
* [https://24.kg/obschestvo/60162_segodnya_vbishkeke_informatsionnaya_karta/ Lyudi, kotorie menyali mir]
* [http://n.ziyouz.com/books/uzbekiston_milliy_ensiklopediyasi/O'zbekiston%20Milliy%20Ensiklopediyasi%20-%20O'%20harfi.pdf]
* [https://24.kg/obschestvo/77551_segodnya_vbishkeke_informatsionnaya_karta/ <small>Lyudi, kotorie menyali mir</small>]
* [https://web.archive.org/web/20151117023421/http://teatrbabur.kg/index.php/ru/istoriya-2 <small>History of theater</small>]
* [https://24.kg/obschestvo/110546_segodnya_vbishkeke_informatsionnaya_karta/ <small>Lyudi, kotorie menyali mir</small>]
* [https://web.archive.org/web/20160503111509/http://teatrbabur.kg/index.php/ru/ <small>The official website of the theater</small>]
* [https://archive.li/WeRG8 Biografii izvestnix lyudey]
* [http://www.alliance-press.kg/uz/news/view/35 <small>Opened a 97-season theater</small>]
* [http://archive.li/phlFh <small>Ukaz Prezidenta Kirgizstana № 354 ot 14.10.2004 goda</small>]
* [http://archive.li/BtIRI <small>Osh stareyshiy teatr respubliki otmetil svoyo 95-letie</small>]
* [https://web.archive.org/web/20160425211706/http://www.24kg.org/kultura/2757/ <small>V Kirgizstane Oshskomu uzbekskomu teatru muzikalnoy drami 95 let</small>]
* [http://www.osh.turmush.kg/ru/news:93883 <small>Oshskiy akademicheskiy uzbekskiy muzikalno-dramaticheskiy teatr imeni Babura 29 noyabrya otmetit svoyo 95-letie</small>]
* [http://www.for.kg/news-298789-ru.html <small>V Oshskom teatre imeni Babura za 95-letniy period raboti postavleno okolo 600 spektakley</small>]
* [http://www.ozodlik.org/content/article/26717554.html <small>ЎshOʻsh ўzbekoʻzbek Academicianakademik Teatriteatri 95 -yilligini nishonladi</small>]
* [https://web.archive.org/web/20180712190834/http://moodle.pharmi.uz/library/books/ensiklopediya/Oʻzbekiston%20Milliy%20Ensiklopediyasi%20-%20Oʻ%20harfi.pdf <small>Natsionalnaya ensiklopediya Uzbekistana</small>]
* [http://archive.li/mg0zi <small>Teatr Kirgizstana v 20-80 godax</small>]
* [https://ru.sputnik.kg/culture/20170120/1031370028/vice-premer-uzbekistana-poobeshchal-50-tys-starejshemu-teatru-kr.html <small>Direktor oshskogo teatra: vitse-premer Uzbekistana poobeщal nam $50 tis.</small>]
* [http://slovo.kg/?p=52879 „Barsbek“ pokajut na mejdunarodnom festivale]
* [http://www.ehoosha.com/?module=articles&action=view&id=1131 Iz istorii stareyshego teatra strani]
* [http://uza.uz/ru/culture/demonstratsiya-druzhby-i-sotrudnichestva-16-02-2017 <small>Demonstratsiya drujbi i sotrudnichestva</small>]
* [http://uza.uz/ru/culture/kollektiv-oshskogo-teatra-v-andizhane-14-02-2017<small>Kollektiv Oshskogo teatra — v Andijane</small>]
* [https://archive.li/Yxogx <small>Ofitsialniy sayt teatra</small>]
* [http://www.alliance-press.kg/uz/news/view/35 <small>Opened aOtkrilsya 97-seasonsezon theaterteatra</small>]
* [http://www.nlkg.kg/ru/society/grimasy-i-kaprizy-obezyany <small>Grimasi i kaprizi Obezyani</small>]
* [http://tyup.net/page/babur-atyndagy-osh-mamlekettik-akademik-oacutecopyzbek-muzykaluu-drama-teatry Babur atindagi Osh Mamlekettik Akademiyalik өzbek muzikaluu drama teatri]
* [http://www.bbc.com/uzbek/uzbekistan-40191001 „Jaydari kelin“ chegara osha tomosha koʻrsatdi]
* [https://centre1.com/kyrgyzstan/v-oshe-postavili-dushevnye-smyateniya-babura-s-pomoshhyu-uzbekistana/ <small>V Oshe postavili „Dushevnie smyateniya Babura“ s pomoщyu Uzbekistana</small>]
* [https://archive.li/9xKJc <small>Pred yubileyniy sezon teatra imeni Babura</small>]
* [https://archive.li/RaUDV <small>Teatr imeni Babura: 100 let na slujbe u multikulturalizma i polietnichnosti</small>]
* [http://www.nlkg.kg/ru/projects/little-kirghizstan/synovya-mully-i-pisarya-stoyali-u-istokov-pervogo-teatra-v-oshe <small>Sinovya mulli i pisarya stoyali u istokov pervogo teatra v Oshe</small>]
* [http://rus.ruhaniat.kg/?p=1404 <small>Sinovya mulli i pisarya sozdali perviy teatr v strane</small>]
* [http://incredibleosh.kg/?p=940 <small>Sinovya mulli i pisarya sozdali perviy teatr v Oshe</small>]
* [https://newspaperarchive.com/frunze-sovetnik-kyrgyzstan-aug-29-1972-p-4/ <small>Gazeta „Sovettik Kirgizstan“ № 203 29.08.1972 g. str.4</small>]
* [https://www.youtube.com/watch?v=264L-aepbFQ <small>Dokumentalniy film studiya „Kirgiztelefilm“ „Oshskiy gosudarstvenniy uzbekskiy muzikalno-dramaticheskiy teatr imeni Babura“</small>]
* [https://yug.kg/item/teatr-imeni-babura-g-osh/ Teatr imeni Babura]
* [http://oshshamy.kg/index.php/kg/component/k2/item/2989-kylym-karytkan-babur-teatry Kilim karitkan Babur teatri]
* [https://www.facebook.com/odiljon.dadajonov/posts/2375693446001652 „Moziygʻa qarab ish koʻrmogʻliq xayrliqdir“]
* [https://www.youtube.com/watch?v=FM0JXUMCmDM <small>Raxmonberdi Madazimov haqida /"Moziyga qarab ish koʻrmoqlik xayrlidir!" 1- qism</small>]
* [https://archive.ph/6ilPc Madazimov Raxmonberdi Madazimovich]
* [https://archive.ph/7FTdq <small>Oʻzbek Milliy akademik drama teatri Qirgʻiziston Respublikasiga tashrif buyuradi</small>]
* [https://www.youtube.com/watch?v=iDEHczRIbHo Izvestnie uzbeki iz Kirgizstana]
* [https://www.facebook.com/odiljon.dadajonov/posts/2331239363780394 „Moziygʻa qarab ish koʻrmogʻliq xayrlidir“]
* [http://www.zamonaviy.uz/yangiliklar/markaziy_osiyodagi_eng_keksa_professional_teatr_100_yoshga_to_ldi/2018-03-30-1949 Markaziy Osiyodagi eng keksa professional teatr 100 yoshga to‘ldi]
* [http://archive.md/yNDYP 1914 god]
* [https://www.facebook.com/odiljon.dadajonov/posts/2381326545438342 „Moziygʻa qarab ish koʻrmogʻliq xayrlidir“]
* [https://www.youtube.com/watch?v=w2m4NYRxYyI <small>Boltixoji Sultonov haqida /"Moziyga qarab ish koʻrmoqlik xayrlidir!" 2- qism</small>]
* [https://zen.yandex.ru/media/id/5e8af4a47dce0e10edfc9675/oshskii-gosudarstvennyi-akademicheskii-uzbekskii-muzykalnodramaticheskii-teatr-imeni-babura-stareishii-teatr-centralnoi-azii-5eaad61dd324612faa45e5db <small>Oshskiy Gosudarstvenniy Akademicheskiy uzbekskiy muzikalno-dramaticheskiy teatr imeni Babura — stareyshiy teatr Tsentralnoy Azii</small>]
 
<!--- Turkumlar --->