'''Tipratikanlar''', kirpilar ({{lang|la|Erinaceidae}}) — [[hasharotxoʻrlar|hasharotxoʻr]] [[sut emizuvchilar]] [[turkum]]i [[oila (biologiya)|oila]]si. [[Oyoq]]lariTipratikanlar tahminan 20 milyon yil avval paydo bo'lgan.Oyoqlari koʻpchiligida 5 barmokli; lyuqori, baʼzan pastki kurak tishlari yirik, yirtqich tishlariga oʻxshash.Tikanlari keratindan iborat. Ko'rish qobilyati past bo'lganligi uchun eshitish hususiyati yaxshi rivojlangan. Yugurganda tezligi sonyasiga uch metrga yetadi. Tipratikan tug'ilgan vaqda tikanlari soni 3000 ga voyaga yetgandan so'ng esa 6000 ga yetadi. Teri osti muskullari yaxshi rivojlangan; ular qisqarishi tufayli T. gavdasi sharsimon shaklga kiradi. 12—15Hozirda tabiatda 24 turi maʼlumaniqlangan. [[Yevropa]], [[Osiyo]] va [[Afrika]]da tarqalgan. Oʻzbekistonda 2 [[tur (biologiya)|tur]]i: qulokdorQuloqdor T., koraQora ignali T. uchraydi. QulokdorQuloqdor T. (tanasi 15—19 sm, kulogʻiqulogʻi uzun, korniqorni mayin oq jun bilan qoplangan) Oʻzbekistonning hamma hududlarida tarqalgan. Qora ignali T. (tanasi 22—27 sm, dumi 23–37 mm, tikanlari 4 sm cha, peshonasi tikansiz) Oʻzbekiston jan.da — [[Jizzax viloyati|Jizzax]], [[Qashqadaryo viloyati|Qashqadaryo]], [[Buxoro viloyati|Buxoro]], [[Surxondaryo viloyati|Surxondaryo viloyatlari]]da uchraydi. Qishki uyquga yotadi. Asosan, [[hasharotlar]], shuningdek, mayda [[umurtqalilar|umurtqali hayvonlar]] ([[ilonlar]]), kamdankam [[oʻsimliklar|oʻsimlik]] [[mahsulot]]lari bilan oziklanadi.
Qishloq xoʻjaligi zararkunandalari—hasharotlarni yeb foyda keltiradi.
