Maxsus nisbiylik nazariyasi: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Tahrir izohi yoʻq
Teglar: Mobil qurilma orqali Mobil sayt orqali
Tahrir izohi yoʻq
Qator 4:
# [[vakuum]]dagi [[yorugʻlik tezligi]] yorugʻlik manbai yoki kuzatuvchining harakatidan qatʼiy nazar barcha kuzatuvchilar uchun bir xil.
== Kelib chiqishi va ahamiyati ==
Maxsus nisbiylik nazariyasi dastlab Albert Einstein tomonidan 26-sentabr 1905-yilda "Harakatlanuvchi„Harakatlanuvchi jismlarning elektrodinamikasi"elektrodinamikasi“ ({{lang-en|On the Electrodynamics of Moving Bodies}}) nomli maqolada ilgari surilgan.<ref name="electro" group="p">[[Albert Einstein]] (1905) "[https://web.archive.org/web/20050220050316/http://www.pro-physik.de/Phy/pdfs/ger_890_921.pdf ''Zur Elektrodynamik bewegter Körper'']", ''Annalen der Physik'' 17: 891; English translation [http://www.fourmilab.ch/etexts/einstein/specrel/www/ On the Electrodynamics of Moving Bodies] by George Barker Jeffery and Wilfrid Perrett (1923); Another English translation [[s:On the Electrodynamics of Moving Bodies|On the Electrodynamics of Moving Bodies]] by [[Megh Nad Saha]] (1920).</ref> [[Nyuton mexanikasi]]ning Maxwellning elektromagnetizm tenglamalari va Michelson-Morley eksperimental natijalari (va keyingi shunga o'xshashoʻxshash tajribalar) bilan mos kelmasligi, tarixan gipotetik [[dunyoviy efir]] mavjud emasligini ko'rsatdikoʻrsatdi. Bu esa Einsteinning maxsus nisbiylik nazariyasining rivojlanishiga olib keldi, bu mexanikani barcha harakatlarni, ayniqsa yorug'likyorugʻlik tezligiga yaqin tezlikda (relativistik tezlik) ma'lummaʼlum bo'lganboʻlgan vaziyatlarni yengishga imkon beradi. Bugungi kunda, maxsus nisbiylik nazariyasi, tortishish va kvant effektlari ahamiyatsiz bo'lgandaboʻlganda, har qanday tezlikda harakatning eng aniq modeli ekanligi isbotlangan.<ref>{{Cite book|last=Goldstein|first=Herbert|title=Classical Mechanics|title-link=Classical Mechanics (Goldstein book)|publisher=Addison-Wesley Publishing Company|year=1980|isbn=[[Maxsus:Booksources/0-201-02918-9|0-201-02918-9]]|edition=2nd|location=|pages=|chapter=Chapter 7: Special Relativity in Classical Mechanics|author-link=Herbert Goldstein}}</ref><ref name=":2">{{Cite book|last=Lanczos|first=Cornelius|title=The Variational Principles of Mechanics|publisher=Dover Publications|year=1970|isbn=[[Maxsus:Booksources/978-0-486-65067-8|978-0-486-65067-8]]|edition=4th|location=|pages=|chapter=Chapter IX: Relativistic Mechanics|author-link=Cornelius Lanczos}}</ref> Shunga qaramay, Nyuton modeli hali ham past tezlikda (yorug'likyorugʻlik tezligiga nisbatan), masalan [[Yer]]dagi har kungi harakatlar kabi sodda va aniq yaqinlashish vazifasini bajaradi.
 
== Manbalar ==
Qator 11:
{{Vikilugʻat}}
 
=== Asarlar ===
* [http://www.physik.uni-augsburg.de/annalen/history/einstein-papers/1905_17_891-921.pdf ''Zur Elektrodynamik bewegter Körper''] Einsteinning olmon tilidagi asarlari, Annalen der Physik, Bern 1905-yil
* [http://www.fourmilab.ch/etexts/einstein/specrel/specrel.pdf ''On the Electrodynamics of Moving Bodies''] 1923-yilda nashr etilgan ''The Principle of Relativity'' kitobidan inglizcha tarjima.