Toshkent darvozalari: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
qisqartmalarni toʻliqlash (p1, v0.3)
Olaf Studt (munozara | hissa)
+ 41 × [[]]; +Turkum:Binolar; +Turkum:Toshkent tarixi using HotCat; -{{no iwiki}}
Qator 1:
'''Toshkent darvozalari''' - [[oʻrta asrlardaasrlar]]da [[shahar]] [[mudofaa devorigadevorlari|mudofaa devori]]ga oʻrnatilgan darvozalar[[darvoza]]lar. [[Toshkent]] darvozalari [[tarixiy manbalardamanbalar]]da [[Binkat]] darvozalaridan maʼlum. [[Ibn HavqalningHavqal]]ning yozishicha, Binkat [[ark]], [[shahriston]], ichki va tashqi raboddan[[rabod]]dan iborat boʻlib, ularning har biri mudofaa devori bilan oʻrab olingan. Arkning 2 darvozasi, shahristonning Abbos (Abul Abbos), Kesh (Qasr) va Junayd (Gunbaz) deb atalgan 3 ta darvozasi boʻlgan. Ichki rabodning Raboti Hamdeyn ([[Xumdon]]), Ohanin ([[temir]] qoplangan), Mir (amir), Farkon ([[Anhor]] boʻyi), Surkada, Karmanj, Koʻyi Saxl, Roshidizak, Koʻyi Xoqon, Koʻshki Dehqon deb atalgan 10 ta darvozasi, tashki rabodning esa Fagʻkat (Parkat), Xaskat (Xushkat), Sandijak (Sangdizak), Ohanin, Bakrdizak, Sakrak, Sagʻrbod (Bofaryad) deb atalgan 7 darvozasi bor edi.
 
Shahar hududining kengayishi bilan shahar devori xam, u boʻylab oʻrnatilgan darvozalarning oʻrni va nomlari[[nom]]lari ham oʻzgarib turgan. Shahar yagona mudofaa devori bilan oʻrab olinib, mustahkam istehkomga[[istehkom]]ga aylangan. Tarixchi[[Tarix]]<nowiki />chi [[Muhammad SolihnintSolih]]nint yozishicha, [[XIV asr|14-asr]] oxirida shaharning 12 darvozasi [Qiyot, Turk, Oʻzbek, Taxtapul, Qorasaroy, Chigʻatoy, Suʼboniyon (Sagʻbon), Koʻkcha, Kamondaron, Qangʻli, Beshogʻoch, Qatagʻon] boʻlib, ularni qoʻriqlash maʼlum bir [[qabila]] vakillariga[[vakillik|vakillari]]ga topshirilgan, shu tufayli darvozalar qabila nomlari bilan atalgan.
 
[[Abdullaxon PII|Abdullaxon П]] [[1580]] y. Toshkentni [[qamal]] qilganda shaharga 6 tarafdan hujum qilishga farmon bergan. "[[Abdullanoma]]" da shaharning Farkat, Shibli, Koʻkcha, Turkiston(yangi qurilgan), Samarqand, Registon kabi darvozalari boʻlganligi qayd etilgan. Keyingi asrlarda shahar mudofaa devori tashqi dushmanlar hujumlari taʼsirida vayrona holiga kelgan. [[Yunusxoʻja|Yunusxoʻja]] davrida qayta tiklangan. [[Qoʻqon xonligi]] Toshkentni xonlikka[[xon]]likka qoʻshib olgach ([[1810]]), [[Lashkar qushbegi]] tomonidan shahar devori qayta [[taʼmirlash|taʼmirlanib]], har yer, har yerda minoralar[[minora]]lar [[qurilish|qurilgan]], yangi darvozalar oʻrnatilgan.
 
Toshkent [[podsho]] Rossiyasi[[Rossiya]]si tomonidan bosib olingan vaqtda ([[1865]]), uning quyidagi 12 darvozasi boʻlgan: Labzak, Taxtapul, Qorasaroy, Sagʻbon, Chigʻatoy, Koʻkcha, Samarkand, Kamolon, Beshogʻoch, Qoʻymas, Qoʻqon, Qashqar. Bundan tashqari, Qorasaroy darvozasidan sharqroqda bir otliq oʻtishiga moʻljallangan Teshik qofqa (Darvishak qofqa) joylashgan boʻlib, u [[Darveshxon|Darvishxon]] ([[XVI asr|16-asr]]) zamonida[[zamon]]ida ochilib, darvoza oʻrnatilgan; yana bir qofqa [[Beshogʻoch]] va Kamolon oraligida boʻlgan.
 
Darvozalarni qoʻriqlash darvozabonlarga[[darbon|darvozabon]]larga topshirilgan, ular tongda darvozalarni ochib, qorongʻi tushishi bilan yopib qoʻyganlar. Toshkent darvozalarining har birining alohida ramziy kaliti boʻlgan. [[XIX asr|19-asrningasr]]ning 70—90-yillarida shahar hududining kengayishi va Toshkent darvozalariga [[ehtiyoj]] boʻlmagani sababli ular buzib tashlangan. Hozirgida Toshkent darvozalari joylashgan yerlarni aniqlash va ramziy darvozalar oʻrnatish boʻyicha muayyan ishlar olib borilmoqda.
 
Ad..Hofiz Tanish alBuxoriy, Abdullanoma, 1 va 2j., T., 1999—2000; Oʻrinboyev A., Boʻriyev O., Toshkent Muhammad Solih tavsifida, T., 1983; Muhammadjonov A., Qadimgi Toshkent, T., 2002.
 
Mashhura Sharipova.
 
{{no iwiki}}
 
{{OʻzME}} <!-- Bot tomonidan yaratildi -->
Qator 19 ⟶ 17:
 
{{stub}}
 
[[Turkum:Binolar]]
[[Turkum:Toshkent tarixi]]