Vikipediya

Matbuot: Versiyalar orasidagi farq

Tarixni interaktiv tarzda koʻrib chiqish
← Avvalgi tahrirKeyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
Tahrir izohi yoʻq
Teglar: Qaytarildi Mobil qurilma orqali Mobil sayt orqali
k 2804:D55:52C7:F200:D134:1508:D39A:D5BE tahrirlari PlanespotterA320 versiyasiga qaytarildi
Teg: Eski holiga qaytarish
Qator 1:
'''Matbuot''' deb [[ommaviy axborot vositalari]]ning [[nashr|bosma]] shakllariga aytiladi. Matbuotga [[gazeta]], [[jurnal]], [[almanax]]lar kiradi.
natbuodebommaviy axborot vositalariningnashrbosmashakllariga aytiladinatbuotgagazetajurnalalmanaxlar kiradi
Vot tomonidan qoʻshilgan matn boshimatbuotbarcha bosma mahsulotlar majmuitor maʼnoda davriy nashrlar,asosangazeta va jurnallarni ifodalaydi(sinonimipressamijtimoiy ongning oʻtkir va taʼsirchan vositasi sifatida kishilik jamiyatiga doimiy va faol taʼsir koʻrsatadi, jamoatchilik fikrini shakllantiradiomma ongiga muayyan qarashlarni singdirishda qudratli gʻoyaviy omil hisoblanadi. M. jamiyat hayotini turliijtimoiysiyosiyiqtisodiyishlab chiqarishilmiytexnikaviy va boshqalar yoʻnalishlarda yoritadi.▼
 
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
masrning oʻrtalaridayevropada tarkib topgan, qariyb a.mobaynidaommaviy axborot vositalarining boshqa turlariradioeshittirish va televideniye paydo boʻlguniga qadar) kishilararo ommaviy muloqotning , bilim va gʻoyalar tarqatishning asosiy vositasi sanalgan. Dastlabki bosma nashrlar kitobrisola va varaqalardan iborat boʻlganasrning boshlarida gazetalarkeyinroq esa jurlar tashkil topdi19asrning oʻrtalarida matbuot agentliklari vujudga kela boshladiqarang informatsiyey agentlik 20asrda ommaviy axborotning radioeshittirish va televideniye singari turlarining paydo boʻlishi va taraqqiy qilishiga qaramay m hamon kishilik jamiyatidagi oʻz oʻrni va mavqeini to-bora kengaytirib borayapti, ijtimoiysiyosiy hayot va faoliyatning hamma tomonlariga doimiy va samarali taʼsir koʻrsatayaptibutun dunyoda M.ning muttasil keng tarqalib borayotgani buning isbotidir▼
▲Vot'''Matbuot''' tomonidan— qoʻshilgan matn boshimatbuotbarchabarcha bosma mahsulotlar majmuitormajmui; tor maʼnoda davriy nashrlar,asosangazeta asosan, gazeta va jurnallarni ifodalaydi(sinonimipressamijtimoiysinonimi – pressa). M. ijtimoiy ongning oʻtkir va taʼsirchan vositasi sifatida kishilik jamiyatiga doimiy va faol taʼsir koʻrsatadi, jamoatchilik fikrini shakllantiradiommashakllantiradi, omma ongiga muayyan qarashlarni singdirishda qudratli gʻoyaviy omil hisoblanadi. M. jamiyat hayotini turliijtimoiysiyosiyiqtisodiyishlabturli (ijtimoiysiyosiy, iqtisodiy-ishlab chiqarish, chiqarishilmiytexnikaviyilmiytexnikaviy va boshqalar) yoʻnalishlarda yoritadi.
Tarixiy rivojlanish jarayonida M.ning xususiy shaxslarijtimoiy guruhlarsiyosiy oqimlarpartiyalar kasaba uyushmalarimadaniymaʼmuriy tashkilotlar va boshqalarhissadorlik jamiyatlarihukumat muassasalari va boshqa tomonidan taʼsis etilgan va ularning maqsadlariga xizmat qilgan qator turlari vujudga keddi. M. qaror topgan dastlabki paytlarda Yevropada cherkov diniy mafkurani targʻib qilishda bosma kitoblardan, varaqalardan keng foydalandi. Jamiyat maʼnaviy hayotiga cherkov taʼsirining tobora cheklanishi zaminida dunyoviy mtarkib topdi va keng rivojlana boshladi. Ilgʻor ijtimoiy tuzum, demokratik tartiblar oʻrnatish uchun kurashda taraqqiy-parvar M.ning xizmati katta boʻldi.▼
Oʻzbekistonda masrningyarmida tarkib topdi. Toshkentda 1870 yilda oʻlkadagi mustamlakachi hukmronlar tashkil etganturkestanskiye vedomostivaturkiston viloyatining gazetinarkaziyosiyodagi mning ilk namunalari hisoblanadi. Turkistonda dastlabki taraqqiyparvar milliy gazetalar 1905–07 yillardan faoliyat koʻrsata boshladitaraqqiyzurshid", shuhrat va boshqalarularning yoʻlini 20-asrning oʻn yilligida chop etilgansadoiturkistonsadoi Fargʻonanajotgazetalarioyinajurdavom ettirdinilliy nashrlar Turkistonni savodlimarifatli taraqqiyotga erishganobod mustaqil diyorga aylantirish gʻoyalarini targʻib qildilaryildansoʻngsobiq SSSR tarkibidagi barcha ittifoqdosh respublikalarda boʻlganidek, Oʻzbekistonda ham yangi siyosiy yoʻnalishdagi partiyasovet matbuotining koʻp tarmoqli tizimi qaror topdi. Umumdemokratik qoidalarga zid ravishda M.ning shakllanishi va rivojlanish jarayoni yakkapartiyaviylik kommunistik partiyaning mutlaq yakkahokimligi sharoitida kechdgazjur.lar, kitoblar qiyofasiyoʻnalishi shu hukmron partiya rahbariyati koʻrsatmalari asosida belgilandi.
Istiqlol tufayli oʻzbekiston M.i taraqqiyotida ham sifat jihatidan butunlay yangidemokratik rivojlanish bosqichi boshlandi. Endilikda tashkilotlar, partiyalar, uyushmalar, ayrim jamoalar, fuqarolar ham mnashrlarini taʼsis etish huquqiga ega boʻldilar. Mamlakatda matbuot erkinligitl taʼminlashga imkoniyat yaratila borildiommaviy axborot vositalarining normal faoliyat koʻrsatishi uchun shart-sharoit yaratish, ularni nashr etish va tarqatish bilan bogʻliq moliyaviy va texnik masalalarni yechishda, ijodkorlarning demokratik jarayonda faol ishtirok etishi uchun amaliy yordam koʻrsatish maqsadida OʻzR ommaviy axborot vositalarini demokratlashtirish va qoʻllab-quvvatlash ijtimoiysiyosiy jamgʻarmasi tashkil qilindi (1996 yil 30 avgust Bu jamgʻarma ommaviy axborot vositalari vakillarining mustaqil, oʻzoʻzini boshqaruvchi, hukumatga qarashli boʻlmagan tashkiloti hisoblanadi.▼
 
▲masrningM. 15-asrning oʻrtalarida oʻrtalaridayevropadaYevropada tarkib topgan, qariyb 5 a.mobaynidaommaviy mobaynida (ommaviy axborot vositalarining boshqa turlariradioeshittirishturlari – radioeshittirish va televideniye paydo boʻlguniga qadar) kishilararo ommaviy muloqotning , bilim va gʻoyalar tarqatishning asosiy vositasi sanalgan. Dastlabki bosma nashrlar kitobrisolakitob, risola va varaqalardan iborat boʻlganasrningboʻlgan, 17-asrning boshlarida gazetalarkeyinroqgazetalar, keyinroq esa jurlarjur.lar tashkil topdi19asrningtopdi; 19-asrning oʻrtalarida matbuot agentliklari vujudga kela boshladiqarangboshladi (qarang informatsiyey[[Informatsiyey agentlik]]). 20asrda20-asrda ommaviy axborotning radioeshittirish va televideniye singari turlarining paydo boʻlishi va taraqqiy qilishiga qaramay, mM. hamon kishilik jamiyatidagi oʻz oʻrni va mavqeini to-bora kengaytirib borayapti, ijtimoiysiyosiy hayot va faoliyatning hamma tomonlariga doimiy va samarali taʼsir koʻrsatayaptibutunkoʻrsatayapti. Butun dunyoda M.ning muttasil keng tarqalib borayotgani buning isbotidir.
Oʻzbekiston Respublikasiningnoshirlik faoliyati toʻgʻrisidayiommaviy axborot vositalari toʻgʻrisida1997 yil 26 dekurnaistlik faoliyatini himoya qilish toʻgʻrisid1997 yil 24 aproxborot olish kafolatlari va erkinligi toʻgʻrisid yil 24 apqonunlari qabul qilinishi Oʻzbekiston ni taraqqiyotida muhim rol oʻynadi.▼
 
Oʻzbekiston mi ishiga umumiy rahbarlik qilib kelgan oʻzrdavlat matbuot qmitasi Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining "Matbuot va axborot sohasida boshqaruvni takomillashtirish toʻgʻrisida" farmonyiliyulga binoan Oʻzbekiston Respublikasi Matbuot va axborot agentligi etib qayta tashkil etildi. Shunga muvofiq, Qoraqalpogʻiston Respublikasi Matbuot va axborot agentligiviloyat hokimliklari xuzurida matbuot va axborot hududiy boshqarmalari tuzildi. Mazkur islohot mamlakat ijtimoiy hayotini demokratlashtirish va erkinlashtirish sharoitida respublika aholisining axborotga boʻlgan talab-ehtiyojlarini yanada toʻliqroq qondirish, ommaviy axborot vositalari, noshirlik ishlari va matbaachilikni keng koʻlamda rivojlantirishga koʻmaklashish, axborot xizmatlarining zamonaviy bozorini shakllantirish yoʻlida oddinga tashlangan katta qadam boʻldi▼
▲Tarixiy rivojlanish jarayonida M.ning xususiy shaxslarijtimoiyshaxslar, guruhlarsiyosiyijtimoiy oqimlarpartiyalarguruhlar (siyosiy oqimlar, partiyalar, kasaba uyushmalarimadaniymaʼmuriyuyushmalari, madaniy-maʼmuriy tashkilotlar va boshqalarhissadorlikboshqalar), jamiyatlarihukumathissadorlik jamiyatlari, hukumat muassasalari va boshqa tomonidan taʼsis etilgan va ularning maqsadlariga xizmat qilgan qator turlari vujudga keddi. M. qaror topgan dastlabki paytlarda Yevropada cherkov diniy mafkurani targʻib qilishda bosma kitoblardan, varaqalardan keng foydalandi. Jamiyat maʼnaviy hayotiga cherkov taʼsirining tobora cheklanishi zaminida dunyoviy mtarkibM. tarkib topdi va keng rivojlana boshladi. Ilgʻor ijtimoiy tuzum, demokratik tartiblar oʻrnatish uchun kurashda taraqqiy-parvar M.ning xizmati katta boʻldi.
Oʻzbekiston m mahsulotlaribosma nashrlar) davriy va davriy boʻlmagan nashrlarga boʻlinadidavriy nashrlar ga gazetajurjurnal tipidagi nashrlarbyulletenlar, ilmiy axborotlar va boshqalar davriy boʻlmagan nashrlarga kitob, risola, bosma fafik mahsulotlar va shahrik. kiradi. Bular ham, oʻz navbatida, bir qancha turlarga umumsiyosiy va ixtisoslashgan; muassisligiga koʻra – hukumat idoralari, xalq harakatlari, partiyalar, uyushmalar, jam-gʻarmalar.tijorat, diniy tashkilotlar va boshqalarning gazetalari; hududiy yunalishga qarab – markaziy (mamlakat miqyosida), viloyat, shahar, tuman, quyi M. organlari (qarang Kup tirajli gazeta]]) boʻladi. Bozor iktisodiyoti sharoitida reklamatijoratxususiy gazetalar yuzaga keldiyana qgazeta.▼
 
Jurlar mohiyatiga kora ijtimoiysiyosiy va ijtimoiyiqtisodiy, adabiybadiiytabiiy-ilmiyqishloq xoʻjaligiga oid va shahrikyunalishiga qarabbolalar,yoshlarxotinqizlar va boshqa nashrlarga boʻlinadimuassisligiga koʻrahukumat idoralarinodavlat tashkilotlaxususiy jurlar ham chiqmoqdayanaqJurnal
Oʻzbekistonda M. 19-asrning 2-yarmida tarkib topdi. Toshkentda 1870 yilda oʻlkadagi mustamlakachi hukmronlar tashkil etgan "Turkestanskiye vedomosti" va "Turkiston viloyatining gazeti" Markaziy Osiyodagi M.ning ilk namunalari hisoblanadi. Turkistonda dastlabki taraqqiyparvar milliy gazetalar 1905–07 yillardan faoliyat koʻrsata boshladi ("Taraqqiy", "Xurshid", "Shuhrat" va boshqalar). Ularning yoʻlini 20-asrning 2-oʻn yilligida chop etilgan "Sadoi Turkiston", "Sadoi Fargʻona", "Najot" gazetalari, "Oyina" jur. davom ettirdi. Milliy nashrlar Turkistonni savodli, maʼrifatli, taraqqiyotga erishgan, obod, mustaqil diyorga aylantirish gʻoyalarini targʻib qildilar.
Kitob mahsulotlari maqsadiga qarab ommaviysiyosiy adabiyotbadiiy adabiyotilmiy adabiyotilmiyommaviy adabiyotdarslik,maʼlumotnoma adabiyoti va shahrikga boʻlinadiyana q. Kitobnamlakatda bozor iktisodiyoti talablaridan kelib chiqib, keng ommaga zarur boʻlgan, haridorgir kitoblar nashr etadigan nashriyotlar tizimi yuzaga keldiyana qnoshirliktaraqqiygazetaning 1soni chiqqan 27 iyun906sanasi Oʻzbekistondanatbuot va ommaviy axborot vositalari xodimlari kuni sifatida nishonlanib keladi (1993 yildan▼
 
Oʻzbekiston miga doyr masalalar asosan ozbekiston matbuotijurida yoritiladi.▼
1917 yildan soʻng , sobiq SSSR tarkibidagi barcha ittifoqdosh respublikalarda boʻlganidek, Oʻzbekistonda ham yangi siyosiy yoʻnalishdagi partiyasovet matbuotining koʻp tarmoqli tizimi qaror topdi. Umumdemokratik qoidalarga zid ravishda M.ning shakllanishi va rivojlanish jarayoni yakkapartiyaviylik – kommunistik partiyaning mutlaq yakkahokimligi sharoitida kechdi. Gaz., jur.lar, kitoblar qiyofasi, yoʻnalishi shu hukmron partiya rahbariyati koʻrsatmalari asosida belgilandi.
 
▲Istiqlol tufayli oʻzbekistonOʻzbekiston M.i taraqqiyotida ham sifat jihatidan butunlay yangidemokratikyangi – demokratik rivojlanish bosqichi boshlandi. Endilikda tashkilotlar, partiyalar, uyushmalar, ayrim jamoalar, fuqarolar ham mnashrlariniM. nashrlarini taʼsis etish huquqiga ega boʻldilar. Mamlakatda matbuot erkinligitl taʼminlashga imkoniyat yaratila borildiommaviyborildi. Ommaviy axborot vositalarining normal faoliyat koʻrsatishi uchun shart-sharoit yaratish, ularni nashr etish va tarqatish bilan bogʻliq moliyaviy va texnik masalalarni yechishda, ijodkorlarning demokratik jarayonda faol ishtirok etishi uchun amaliy yordam koʻrsatish maqsadida OʻzR ommaviy axborot vositalarini demokratlashtirish va qoʻllab-quvvatlash ijtimoiysiyosiy jamgʻarmasi tashkil qilindi (1996 yil 30 avgust). Bu jamgʻarma ommaviy axborot vositalari vakillarining mustaqil, oʻzoʻzini boshqaruvchi, hukumatga qarashli boʻlmagan tashkiloti hisoblanadi.
 
▲Oʻzbekiston RespublikasiningnoshirlikRespublikasining "[[No[[shirlik]] faoliyati toʻgʻrisidayiommaviytoʻgʻrisida" (1996 yil 30 avg .), "Ommaviy axborot vositalari toʻgʻrisida1997toʻgʻrisida" (1997 yil 26 dekurnaistlikdek.), "[[Ju[[rnal]]istlik faoliyatini himoya qilish toʻgʻrisid1997toʻgʻrisida" (1997 yil 24 aproxborotapr.), "Axborot olish kafolatlari va erkinligi toʻgʻrisidtoʻgʻrisida" (1997 yil 24 apqonunlariapr.) qonunlari qabul qilinishi Oʻzbekiston niM.i taraqqiyotida muhim rol oʻynadi.
 
▲Oʻzbekiston miM.i ishiga umumiy rahbarlik qilib kelgan oʻzrdavlatOʻzR Davlat matbuot qmitasiqoʻmitasi Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining "Matbuot va axborot sohasida boshqaruvni takomillashtirish toʻgʻrisida" farmonyiliyulgafarmoni (2002 yil 3 iyul) ga binoan Oʻzbekiston Respublikasi Matbuot va axborot agentligi etib qayta tashkil etildi. Shunga muvofiq, Qoraqalpogʻiston Respublikasi Matbuot va axborot agentligiviloyatagentligi, viloyat hokimliklari xuzurida matbuot va axborot hududiy boshqarmalari tuzildi. Mazkur islohot mamlakat ijtimoiy hayotini demokratlashtirish va erkinlashtirish sharoitida respublika aholisining axborotga boʻlgan talab-ehtiyojlarini yanada toʻliqroq qondirish, ommaviy axborot vositalari, noshirlik ishlari va matbaachilikni keng koʻlamda rivojlantirishga koʻmaklashish, axborot xizmatlarining zamonaviy bozorini shakllantirish yoʻlida oddinga tashlangan katta qadam boʻldi.
 
▲Oʻzbekiston mM. mahsulotlaribosmamahsulotlari (bosma nashrlar) davriy va davriy boʻlmagan nashrlarga boʻlinadidavriyboʻlinadi. Davriy nashrlar ga gazetajurjurnalgazeta, jur., jurnal tipidagi nashrlarbyulletenlarnashrlar (byulletenlar, ilmiy axborotlar va boshqalar); davriy boʻlmagan nashrlarga kitob, risola, bosma fafik mahsulotlar va shahrik. kiradi. Bular ham, oʻz navbatida, bir qancha turlarga – umumsiyosiy va ixtisoslashgan; muassisligiga koʻra – hukumat idoralari, xalq harakatlari, partiyalar, uyushmalar, jam-gʻarmalar.tijorat, diniy tashkilotlar va boshqalarning gazetalari; hududiy yunalishga qarab – markaziy (mamlakat miqyosida), viloyat, shahar, tuman, quyi M. organlari (qarang [[Kup tirajli gazeta]]) boʻladi. Bozor iktisodiyoti sharoitida reklamatijoratxususiyreklamatijorat, xususiy gazetalar yuzaga keldiyanakeldi qgazeta(yana q. [[Gazeta]]).
 
Jur.lar mohiyatiga koʻra – ijtimoiysiyosiy va ijtimoiy-iqtisodiy, adabiybadiiy, tabiiy-ilmiy, qishloq xoʻjaligiga oid va shahrik.; yunalishiga qarab – bolalar, yoshlar, xotinqizlar va boshqa nashrlarga boʻlinadi. Muassisligiga koʻra – hukumat idoralari, nodavlat tashkilotlar, xususiy jur.lar ham chiqmoqda (yana. q. [[Ju[[rnal]]).
 
▲Kitob mahsulotlari maqsadiga qarab – ommaviysiyosiy adabiyotbadiiyadabiyot, adabiyotilmiybadiiy adabiyotilmiyommaviyadabiyot, adabiyotdarslikilmiy adabiyot, ilmiy-ommaviy adabiyot, darslik, maʼlumotnoma adabiyoti va shahrikgashahrik.ga boʻlinadiyanaboʻlinadi (yana q. KitobnamlakatdaKitob). Mamlakatda bozor iktisodiyoti talablaridan kelib chiqib, keng ommaga zarur boʻlgan, haridorgir kitoblar nashr etadigan nashriyotlar tizimi yuzaga keldiyanakeldi qnoshirliktaraqqiygazetaning 1soni chiqqan 27 iyun906sanasi Oʻzbekistondanatbuot va ommaviy axborot(yana vositalariq. xodimlari kuni sifatida nishonlanib keladi (1993 yildan[[No[[shirlik]]).
 
"Taraqqiy" gazetaning 1soni chiqqan 27 iyun (1906) sanasi Oʻzbekistonda Matbuot va ommaviy axborot vositalari xodimlari kuni sifatida nishonlanib keladi (1993 yildan).
 
▲Oʻzbekiston migaM.iga doyr masalalar asosan ozbekiston"Oʻzbekiston matbuotijuridamatbuoti" jur. ida yoritiladi.
 
== Adabiyot ==
"https://uz.wikipedia.org/wiki/Matbuot" dan olindi