Uzuklar hukmdori: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Tahrir izohi yoʻq Teglar: Koʻrib tahrirlagich Mobil qurilma orqali Mobil sayt orqali Kengaytirilgan mobil rejim orqali |
Tahrir izohi yoʻq |
||
Qator 10:
| mamlakat = {{GB}}
| til = ingliz
| tarjimon =
| qismlar =*[[Uzuklar ittifoqi]]
* [[Ikki qal’a]]
* [[Qirolning qaytishi]]
| seriya =
| nashriyot = [[Allen & Unwin]]
| nashr qilingan yili = *1954 yil 29-iyul ([[Uzuklar ittifoqi]])
* 1954 yil 11-noyabr (
* 1955 yil 20-oktyabr (
| oʻzbek_nashr_sanasi =
| betlari =
| avvalgisi = [[Hobbit]]
| keyingisi = [[Silmarillion]]
| isbn
| Lib
| Bosh muharrirlar
| vebsayt =
| izohlar =
}}
'''Uzuklar hukmdori''' ({{lang-en|Lord of the Rings}}) — ingliz yozuvchisi [[J. R. R. Tolkien]]<nowiki/>ning epik [[trilogiya]] romani, [[fantaziya]] janrining eng taniqli asarlaridan biri. <ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Letters_of_J._R._R._Tolkien</ref>''Uzuklar hukmdori'' mazmunan bitta kitob sifatida yozilgan, lekin hajmi tufayli uch qismga boʻlib nashr etilgan. Bular ''[[Uzuklar ittifoqi]] (1954),''
== Yaratilish tarixi ==
Dastlab [[J. R. R. Tolkien|Tolkien]]
Tolkienning maqsadi ingliz eposini yaratish edi. Uzuklar hukmdori boshqa adabiy manbalardan ham ilhomlangan, masalan, Arthurov tsikli afsonalari va kareliya-fin eposi Kalevala kabi. Tolkienning soʻzlariga koʻra, ingliz-sakslarda bunday miqyosdagi epika yetishmayotgan edi.
Ingliz eposini yaratish toʻgʻrisida Tolkienning Inklinglar bilan uchrashuvlarida (Oksford Universitetidagi adabiy munozara guruhi, ushbu guruhning haftalik yigʻilishlarida Islandiyalik afsonalar va ularning nashr qilinmagan asarlari muhokama qilingan). Tolkien ushbu guruh aʼzolaridan biri Klayv S. Lyuis bilan ingliz eposi boʻlmagan taqdirda uni oʻzimiz yaratishimiz zarur deya kelishib oldi.
Qator 40:
Ushbu munozaralarga parallel ravishda 1937-yil dekabrda Tolkien yangi Hobbitni yoza boshladi. Bir nechta muvaffaqiyatsiz urinishlardan soʻng, voqea tez davom eta boshladi, „Hobbit“ filmining oddiy davomidan, aksincha nashr etilmagan „Silmarillion“ filmining davomi. Birinchi bobning gʻoyasi tugallangan shaklda darhol paydo boʻldi, ammo Bilboning yoʻq boʻlib ketishiga sabab boʻlgan narsa, hamma narsaga qodirlik halqasining ahamiyati haqidagi gʻoyava roman nomi faqat 1938-yilning bahorida aniq boʻldi. Dastlab, Tolkien yana bir hikoya yozmoqchi edi, unda Bilbo oʻzining barcha xazinalarini sarflab, yangi sarguzashtlarga kirishdi, lekin uzuk va uning kuchini eslab, bu haqda yozishga qaror qildi. Dastlab, bosh qahramon Bilbo edi, ammo keyinchalik muallif voqeani bunday kulgili va kulgili personaj uchun oʻta jiddiy deb qaror qildi. Tolkien oʻgʻli Bilboni safarga joʻnatishni oʻylaydi, ammo savollar tugʻildi: uning xotini qaerda edi? Bilbo qanday qilib oʻgʻlini bunday xavfli safarga qoʻyib yubordi? Natijada, Tolkien qadimiy yunon afsonalarini, sehrli kuchga ega boʻlgan asarlar qahramonning jiyani tomonidan qabul qilinadigan anʼanalarni davom ettirishga qaror qildi. Shunday qilib, xobbit Frodo Baggins tugʻildi .
Tolkien oʻz maktublarida „Uzuklar hukmdori“ asarini yozishdan maqsad, qisman „haqiqatni tushuntirish va axloqni bizning haqiqiy dunyomizda saqlash“ ekanligini taʼkidlaydi.
== Nashr tarixi ==
Tolkien „''Uzuklar hukmdori''“ ni Allen & Unwinga taklif qildi. Tolkienning rejasiga koʻra „''[[Silmarillion]]''“
Urushdan keyingi davrda qogʻoz tanqisligi tufayli noshirlar Tolkiendan romanni sarlavhasiz 6 ta kitobga boʻlishini iltimos qildilar. Keyin, qulaylik uchun noshir ularni uch qismga boʻldi:
Oʻrta Yer xaritasini yaratishda sustkashliklar tufayli va 1954 yilda — 1955 yillarda roman nashr etilgan . Uch qism 1954 yil 29 iyulda, 1954 yil 11 noyabrda va 1955 yil 20 oktyabrda Angliyada va birozdan keyin AQShda nashr etilgan . Oxirgi qismning nashr etilishining kechikishiga, xususan, uning sarlavhasi boʻyicha tortishuvlar sabab boʻldi. Tolkienga „Qirolning qaytishi“ versiyasi yoqmadi va ushbu qismni „Uzuklar urushi“ deb nomlashni taklif qildi, ammo noshirlar qarshi chiqdilar va oʻzlarining versiyalarida turib oldilar.
Oʻshandan beri „Uzuklar hukmdori“ trilogiya deb nomlandi
Kitob jamoatchilik tomonidan turli xil qabul qilindi. Umuman olganda, sharhlarning aksariyati ijobiy boʻldi va Tolkienning Inklingsdagi hamkasblari xursand boʻlishdi. Johnning doʻsti, Klayv S. Lyuis, kitob oʻz vaqtidan oshib ketishini bashorat qilgan. Shu bilan birga, koʻplab gazeta tanqidchilari konservatizm va xarakterning chuqurligi yoʻqligini taʼkidladilar. Tanqidchi Edmund Uilsonning taʼkidlashicha, Tolkienning kitobi kattalarga emas, balki yosh oʻquvchilarga yaxshi mos keladi.
Qator 55:
1965-yilda „Uzuklar hukmdori“ ning yangi nashri Qoʻshma Shtatlarda muallifning ruxsatisiz va royalti boʻlmagan holda nashr etildi. Tolkien ushbu voqeani amerikalik oʻquvchilar eʼtiboriga havola etdi. Tolkienning muxlislari shunchalik gʻazablandilarki, nashriyot kitob savdosini cheklashga va muallifga nominal badal toʻlashga majbur boʻldi.
Keyinchalik, „Uzuklar hukmdori“ AQShda „Ballantine Books“ tomonidan Tolkienning ruxsati bilan nashr qilindi va ulkan tijorat muvaffaqiyatiga erishdi. Tolkien matnni tahrir qildi va bu safar nashr uning toʻliq roziligi bilan va mualliflik huquqining inkor etilmaydigan himoyasiga ega ekanligiga ishonch hosil qildi. Ushbu matn „Uzuklar hukmdori“ ning ikkinchi nashri sifatida tanildi.
„Uzuklar hukmdori“ serhosil tuproqqa tushdi. 60-yillardagi yoshlar hippi harakati va tinchlik va erkinlik gʻoyalari tomonidan olib ketilgan , Tolkienni hamfikr odam sifatida koʻrishgan. 1960-yillarning oʻrtalarida „Uzuklar hukmdori“
„Uzuklar hukmdori“ ning ikkinchi nashri uchun Tolkien kitobni Oʻrta Yer dunyosiga oid keng qamrovli qoʻshimchalar bilan taʼminladi va shuningdek, matnga bir qator oʻzgartirishlar kiritdi, bu esa AQShda mualliflik huquqiga ega boʻldi.
Qator 63:
Roman oʻnlab tillarga tarjima qilingan va Filki mutaxassisi Tolkien koʻpincha tarjima sifatini oʻzi tekshirgan.
Kitob [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|SSSRda]] 1980-yillarning oxiri va 1990-yillarning boshlarida keng tarqalgan. Ayrim parchalari [[Hobbit]] va [[Harry Potter]] asarlari tarjimoni [[Shokir Dolimov]] tomindan
== Manbalar ==
{{manbalar}}
|