Qoshgʻariy: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
File
bunaqa daxshat isbotlanmagan rasm quymanglar
Qator 14:
| Magnum opus = „[[Devonu lugʻotit turk]]“
}}
'''Mahmud ibn al-Husayn ibn Muhammad al-Koshgʻariy''' ('''Mahmud al-Koshgʻariy''', '''Mahmud Koshgʻariy''', '''Koshgʻariy''', yaʼni [[Koshgʻar (shahar)|koshgʻarlik]] Mahmud; 1028- yoki 1029-yil [[Issiqkoʻl]] janubi-sharqidagi [[Barsxon]] shahrida tugʻilgan  — 1101- yoki 1126-yilda Koshgʻar yaqinida – [[Oʻpal]]da vafot etgani taxmin qilinadi) — turkiy tilshunos olim, filolog.
[[File:Maḥmūd_al-Kāšġarī,_Wax.jpg|thumb]]
 
'''Mahmud ibn al-Husayn ibn Muhammad al-Koshgʻariy''' ('''Mahmud al-Koshgʻariy''', '''Mahmud Koshgʻariy''', '''Koshgʻariy''', yaʼni [[Koshgʻar (shahar)|koshgʻarlik]] Mahmud; 1028- yoki 1029-yil [[Issiqkoʻl]] janubi-sharqidagi [[Barsxon]] shahrida tugʻilgan  — 1101- yoki 1126-yilda Koshgʻar yaqinida – [[Oʻpal]]da vafot etgani taxmin qilinadi) — tilshunos olim, filolog. [[Turkiy xalqlar]]ning [[arab tili]]dagi ilk [[ensiklopediya]]si — „[[Devonu lugʻotit turk]]“ (1072-74) muallifi, [[turkshunoslik]] ilmining asoschisi. „Devonu lugʻotit turk“da turkiy xalqlarning tillari, ogʻzaki ijodi, tarixi, yashash joylari va turmushi aks etgan boʻlib, asar turkiy xalqlar tarixi boʻyicha muhim manba hisoblanadi.<ref name="EOI">{{cite encyclopedia | ref = | last = | first = | editor = E. Van Donzel |editor2= B. Lewis |editor3= Ch. Pellat | encyclopedia = [[The Encyclopedia of Islam]] | title = Al-Kâshgharî | volume = IV | year = 1997 | publisher = [[E. J. Brill]] | location = [[Leiden]]—[[New York (shahar)|New York]] | language= inglizcha}}</ref>
 
Koshgʻariy hayoti haqida yagona manba uning oʻz qalamiga mansub asarlaridir. Bizga maʼlum maʼlumotlarga koʻra, u [[Qoraxoniylar davlati]]da, [[qoraxoniylar]] sulolasiga aloqador zodagon oilada tugʻilgan.<ref name="EOI"/> Qoraxoniylar davlatidagi ichki nizolar tufayli vatanini tark etib, 15 yil davomida atrofdagi qardosh xalqlar orasida yurishga majbur boʻlgan, pirovardida [[Bagʻdod]]ga yetib borgan. Koshgʻariy Bagʻdodda olimlar oʻrtasida turkiy xalqlar va ularning tillariga katta qiziqish borligini kuzatgan, shu sabab bu mavzuda ikki asar yozishga qaror qilgan. „Devoni lugʻatit turk“ ustida 1072-yilda ishlay boshlagan.<ref name="EOI"/> (ayrim nabbalarda, jumladan, [[Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi]]da shu yili asarni yakunlagan, deb xato koʻrsatilgan.<ref name="OʻzME">{{cite encyclopedia | ref = | last = | first = | editor = | encyclopedia = [[Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi]] | title = Koshgʻariy | volume = | year = 2006 | publisher = Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi Davlat ilmiy nashriyoti | location = [[Toshkent]] | language= }}</ref>) Asarning oʻzida keltirilgan maʼlumotga koʻra, 1075-94-yillarda asarning toʻrt nashrini tayyorlagan. Asarning ilk nusxasi yoʻqolgan. 1266-yilda koʻchirilgan qoʻlyozma nusxasi esa saqlanib qolgan. Asarda Koshgʻariy shunday deb yozadi: