'''Xalaj''',qoloch(Qoloch) — qadimgi turkiy qabila.
X.larXalajlar dastavval (6-VI asr) [[Talas vodiysi]]da, Qoshgʻarda[[Qoshgʻar]]da yashaganyashashgan. 7—8-VII—VIII asrlarda katta qismi [[Toxariston]]ga (asosan, Shim. [[AfgʻonistonJanubiy Turkiston]]ga va [[Movarounnahr]] yerlariga) borib oʻrnashganlar, vaqt oʻtishi bilan X.larxalajlar tub yerli axrliaxoli bilan aralashib ketgan. Ayrim qabilalar oʻz etnik nomlarini 20-XX asr boshlarigacha saqlab kolganlarqolganlar. X.larXalajlar afgonafgʻon-xiljoylarning shakllanishida hal qiluvchi rol oʻynagan. Shuningdek, X.larxalajlar Eronning[[Eron]]ning jan. dagijanubidagi koʻchmanchi turkiy qabilalar — qashqaylarning[[qashqay]]larning muxim komponentlaridan birini tashkil etgan. [[Tojikiston]]ning jan.janubi va [[Vaxsh vodiysidagivodiysi]]dagi X.larxalajlar esa, 16-XVI asr boshlaridayoq mustaqil etnik birlik xisoblangan. 19-asrXIX gaasrga oid yozma manbalarda X.larxalajlar Amudaryoning[[Amudaryo]]ning oʻrta oqimidagi turkman qabilalari qatorida tilga olingan. Oʻrta asrlarda X.larxalajlar tarqoq holda Movarounnaxrning boshqa viloyatlariviloyatlarida (jumladan, [[Zarafshon vodiysi]] va Qashqadaryoning[[Qashqadaryo]]ning yuqori qismiqismida)da ham yashagan. Hozirgi X.xalajlar avlodlari Eron, [[Zakavkazye]] va Afgʻonistonda[[Afgʻoniston]]da turk va eron tilli xalklardaxalqlarda etnik nom sifatida saklanibshakllanib qolgan. Ularning bir qismi [[Surxondaryo viloyati|Surxondaryoda]] va [[Zarafshon vodiysi]]da mahalliy turkiy aholi bilan aralashib ketgan va [[oʻzbek]] xalqining bir qismiga aylangan.▼
▲X.lar dastavval (6-asr) [[Talas vodiysi]]da, Qoshgʻarda yashagan. 7—8-asrlarda katta qismi [[Toxariston]]ga (asosan, Shim. [[Afgʻoniston]]ga va Movarounnahr yerlariga) borib oʻrnashganlar, vaqt oʻtishi bilan X.lar tub yerli axrli bilan aralashib ketgan. Ayrim qabilalar oʻz etnik nomlarini 20-asr boshlarigacha saqlab kolganlar. X.lar afgon-xiljoylarning shakllanishida hal qiluvchi rol oʻynagan. Shuningdek, X.lar Eronning jan. dagi koʻchmanchi turkiy qabilalar — qashqaylarning muxim komponentlaridan birini tashkil etgan. [[Tojikiston]]ning jan. va Vaxsh vodiysidagi X.lar esa, 16-asr boshlaridayoq mustaqil etnik birlik xisoblangan. 19-asr ga oid yozma manbalarda X.lar Amudaryoning oʻrta oqimidagi turkman qabilalari qatorida tilga olingan. Oʻrta asrlarda X.lar tarqoq holda Movarounnaxrning boshqa viloyatlari (jumladan, Zarafshon vodiysi va Qashqadaryoning yuqori qismi)da ham yashagan. Hozirgi X. avlodlari Eron, Zakavkazye va Afgʻonistonda turk va eron tilli xalklarda etnik nom sifatida saklanib qolgan. Ularning bir qismi Surxondaryoda va [[Zarafshon vodiysi]]da mahalliy turkiy aholi bilan aralashib ketgan va [[oʻzbek]] xalqining bir qismiga aylangan.
== Adabiyotlar ==
* Bartold V. V., Ocherk istorii Semirechya, Sochineniya, t.2, ch. 1, M., 1963;
