Venger tili: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Tahrir izohi yoʻq
Tahrir izohi yoʻq
Qator 1:
<!-- {{Til
|nomi= Venger tili
|milliy nom= ''magyar nyelv''
|xarita =
|mamlakatlar= [[Vengriya]], [[Ruminiya]], [[Slovakiya]], [[Ukraina]], [[Serbiya]], [[Xorvatiya]], [[Avstriya]], [[Sloveniya]]
|mamlakatlar=
|holati= (Tillarning saqlanish darajalari)xavfsiz
|rasmiy= [[Vengriya]]
|biluvchilar= Soʻzlashuvchilarning umumiy soni 14 mln.
|tartiblovchi_tashkilot = ''Vengriya Fanlar akademiyasi linvistika instituti''
|oʻrni= 52
|oʻrin= Dunyoda soʻzlashish boʻyicha oʻrni 52
|turkumlanishi = Turkumlanishi
|turkum= Yevrosiyo tillari
|til oilasi= [[Ural tillari]]
|yozuv= [[lotin alifbosi]] (venger alifbosi)
|til_kodlari = Til kodlari
|iso1= ISO 639-1hu
|iso2= ISO 639-2hun
|iso3= ISO 639-3hun
}}-->
'''Venger tili''' (''magyar'', ''magyar nyelv'', eskirgan nomi '''major tili''' (vengercha nomi — ''magyarok'' (moʻdyorok))) — [[vengerlar]] tili. Fin-ugor tillar oilasiga mansub vengerlar tili (Ural tillari), uning tarkibida Mansi va Hanti tillari bilan birgalikda ugor guruhini tashkil qiladi. U asosan Vengriyaning oʻzida va u bilan chegaradosh boʻlgan Ruminiya, Chexiya, Slovakiya, Serbiya va Ukrainaning Zakarpate viloyatlarida tarqalgan. Venger tilida 14 mln. kishi soʻzlashadi.
Yevropada uning uzoq qarindosh tillari [[fin tili]] va [[eston tili]] tillaridir, ammo 19-asrning oxirigacha venger fin-ugor tili ekanligi shubha ostiga olingan. Boshqa tomondan, umumiy lisoniy qardoshlik soni boʻyicha Rossiya hududida yashovchi fin-ugor xalqlari — [[Komi]], Mari, [[Mordva]] va [[Udmurt]] tillarida uchraydi.
 
==Tarixi==
Qator 30:
Va shunga qaramay, bu xalqlarning assimilyatsiyasiga venger tili va qoʻshni xalqlarning tillari oʻrtasidagi kuchli farq, oʻzlashma soʻzlarni kiritish oʻrniga oʻz soʻz boyligini yaratish istagi toʻsqinlik qildi. 19-asrning oxiriga kelib assimilyatsiya bosimi va Vengriya elitasi tomonidan qirollik ozchiliklarining mahalliy milliy tillarini taʼqib qilish kuchaygan. Trianon shartnomasi Vengriya hududining sezilarli darajada qisqarishiga olib keldi. 1918 yildan soʻng, Vengriyadan tashqari hozirgi zamon chegaralarida — asosan [[Slovakiya]], Transkarpatiya, [[Transilvaniya]] va Voyvodinada venger tilining qoʻllanilishida sezilarli pasayish yuz berdi.
==Venger adabiyoti==
VengrVenger tilida saqlanib qolgan birinchi yozma yodgorlik — '''"Dafn marosimi va ibodat"''' (''Halotti beszéd és könyörgés'') 1200 yil atrofida yaratilgan. Shu bilan birga, 16-asrning 2-yarmiga qadar. Vengerlar oʻz matnlarini yozishda asosan lotin va nemis tillaridan foydalanganlar. Nemis tili hali ham vengerlar orasida eng keng tarqalgan chet tili hisoblanadi. 20-asrning oʻrtalariga qadar vengerlar nemis tilini bilish boʻyicha ikkinchi oʻrinda turganlar. 16-17 asrlarda milliy oʻziga xoslikning uygʻonishi bilan vengerlar tobora oʻz ona tilini afzal koʻrishmoqda.
 
==Yozuvi==
Qator 203:
| ''j''
|-
! colspan="3" bgcolor=lightblue | Faqat chet tilidan oʻzlashgan soʻzlarda qoʻllaniluvchi harflar
|-
| Q q
Qator 233:
 
== Manbalar ==
* Венгерский язык // Большая российская энциклопедия. Том 5. — М., 2006. — С. 78.
* [[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil