Alaska: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Matn qoshdim Teglar: Qaytarildi Mobil qurilma orqali Mobil sayt orqali |
Tahrir izohi yoʻq Teglar: Qaytarildi Mobil qurilma orqali Mobil sayt orqali |
||
Qator 30:
| Qisqartirish_FIPS = 1
| Shtat_guli = Forget-me-not
|
'''Alaska''' (Alaska) – Tinch okeanning Shimoliy Amerika qirgʻogʻi yaqinidagi keng qoʻltiq. Alaska yarim oroli bilan Shimoliy Amerika materigi
▲'''Alaska''' (Alaska) – Tinch okeanning Shimoliy Amerika qirgʻogʻi yaqinidagi keng qoʻltiq. Alaska yarim oroli bilan Shimoliy Amerika materigi oralig‘ida. Sathi 384 ming km². Chuq. 4929 m gacha. Suv ko‘tarilishi 12 m gacha. Alaskada Kadyak va Aleksandr arxipelagi, Qirolicha Sharlotta orollari joylashgan. Alaskadagi Ba-ranov orolda rus geografi F. P. Litke 1840 yilda [[Tinch okeani|Tinch okeanda]] birinchi dengiz rasad-xonasini ochgan. Baliq ovlanadi. Asosiy portlari – Syuard, Prins-Rupert.<ref name=":0">[[OʻzME]]. Birinchi jild. [[Toshkent]], 2000-yil</ref>
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->
[[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSH]] shtati. Shimoliy Amerikaning shimoli-g‘arbida, AQShning asosiy qismidan uni [[Kanada]] yerlari aj-ratib turadi. Maydoni 1519 ming km². Alaska materik qismdan va bir qancha orollar (Aleksandr arxipelagi, Aleut orollari, Pribilov, Kadyak va boshqalar)dan iborat. Shimoliy Muz okeani va [[Tinch okeani|Tinch okean]] ([[Bering dengizi|Bering dengizi]]) bilan o‘ralgan. Ma’muriy markazi – Juno shahar. Tinch okean sohilida igna bargli o‘rmon bilan qoplangan baland tog‘ 384tizmalari bor. Gidroenergiyaga boy eng yirik Yukon daryosida kema qatnaydi. Aholisi 599 ming kishi (1993), ancha-gina qismi harbiy xizmatchilardir. Mahalliy aholi – indeyslar, aleutlar va eskimoslar. Aholining 3/4 qismi Alaskaning janubi-sharqiy va janubiy sohil qismida yashaydi. Alaskani 18-asr 1-yarmida ruslar egallab, qishloklar qura boshlagan. 1799 yilda yer osti va yer usti boyliklaridan tanho foydalanish huquqini olgan Rossiya-Amerika kompaniyasi tashkil etildi. 1867 yilda Rossiya hukumati Alaskani AQSH ga 7,2 mln. dollarga sotib yuborgan. Alaska 1884 yilgacha AQSH harbiy vazirligi tasarrufida bo‘lgan, 1884–1912 yillarda okrug, so‘ngra hudud, 1959 yildan shtat. 19-asrning 90-yillarida Alaskaning markaziy qismida va Syuard yarim orolda oltin konlari topilishi bilan Alaskaning ichki qismlarida ham aholi turar joylari paydo bo‘ldi. 1911–38 yillarda Alaskada mis konlari ishga solindi. 1915–23 yillarda transport yoʻli qurilib, Alaskaning markaziy qismi sohil bilan bog‘landi. Baliq ovlash va baliq sanoati, o‘rmon sanoati, foydali qazilmalar chiqarish va qisman mo‘ynachilik Alaska xo‘jaligining asosini tashkil etadi. Oltin qazib chiqarish Alaska kon sanoatining asosiy.tarmog‘idir. Shuningdek, kumir, neft, qalay, platina, simob, xromit qazib olinadi. Ishlab beruvchi sanoat asosan konserva va taxta tilish korxonalaridan iborat. Ketchikan va Sitka sh.larida 2 ta ulkan sellyuloza-qog‘oz zavodi bor. Qishloq xoʻjaligi bilan deyarli shug‘ullanilmaydi, faqat Matanuska vodiysida, Kenay yarim orolda kartoshka ekiladi, qoramol, parranda boqiladi. Mo‘ynali hayvonlar ovlanadi. Tashqi aloqalari, asosan, dengiz floti, shuningdek havo yo‘llari orqali amalga oshiriladi. Alaska avtomobil yo‘li va transport yoʻli orqali Kanada bilan bog‘langan
| |||