Manga: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Em-mustapha (munozara | hissa) k Undid edits by Umud Qosim og'li (talk) to last version by 81.177.254.196: unexplained content removal Teglar: Bekor qilindi Qaytarildi SWViewer [1.4] |
Tahrir izohi yoʻq Teg: Qaytarildi |
||
Qator 1:
[[File:Figure in Manga style.png|thumb|250px|Manga uslubida chizilgan surat]]
'''Manga''' ({{lang-ja|漫画 マンガ}}) [[Yaponiya|yapon]] [[komiks]] yapon chiziq romanlari, ba'zan chiziq roman (koッック) deb ataladi. Manga hozirgi vaqtda mavjud bo'lgan shaklda ikkinchi jahon urushi tugaganidan so'ng rivojlana boshladi va G'arb an'analarining kuchli ta'sirini boshdan kechirdi. Biroq, manga erta yapon san'atida chuqur ildiz otgan.
Yaponiyada manga barcha yoshdagi odamlar tomonidan o'qiladi. Manga tasviriy san'atning shakli va adabiy hodisa sifatida hurmatga sazovor. Shuning uchun, turli janrlarda va turli mavzularda ko'plab asarlar mavjud: sarguzasht, romantik, sport, tarix, hazil, ilmiy fantastika, dahshat, erotika, biznes va boshqalar.
1950-IES Mangga yil 481 2006 milliard yen aylanmasi bilan, Yaponiya kitob nashr yirik filiali bo'ldi, va 2009 yilda — 420 milliard Mangga mashhur bo'ldi va dunyoning qolgan, ayniqsa, Amerika qo'shma Shtatlarida, 2006 yil ma'lumotlariga ko'ra, savdo sohasida 175-200 million dollar edi. Deyarli barcha manga qora va oq rangda chiziladi va nashr etiladi, ammo rang mavjud bo'lsa-da, masalan, ingliz tilidan "rangli"deb tarjima qilingan Rangful. Ommabop manga ko'ra, ko'pincha uzoq manga-seriyalar( ba'zan tugallanmagan), anime chiqariladi va ranob, video o'yinlar va boshqa lotin mahsulotlari ham yaratilishi mumkin. Mavjud manga uchun anime yaratish tijorat nuqtai nazaridan mantiqan to'g'ri keladi — manga chizish odatda kamroq qimmat va animatsiya studiyalari bir yoki bir nechta manga ommalashganligini aniqlash imkoniyatiga ega, shuning uchun uni suratga olish mumkin.
Kino ssenariysi ba'zi o'zgarishlarga duch kelishi mumkin: agar mavjud bo'lsa, janglar va janglarning sahnalari yumshatiladi, juda ochiq sahnalar o'chiriladi. Manga chizilgan rassom mangaka deb ataladi, ko'pincha u skript muallifi. Agar skriptni yozish alohida shaxs tomonidan amalga oshirilsa, unda bunday ssenariy muallifi gensakusya (yoki aniqroq manga-gensakusya) deb ataladi. Manga, masalan, "Star Wars"da mavjud bo'lgan anime yoki film asosida yaratilgan. Biroq, anime va Otaku madaniyati manga holda paydo bo'lmaydi, chunki bir nechta ishlab chiqaruvchilar o'z mashhurligini isbotlamagan loyihaga vaqt va pul sarflashni xohlashadi.<ref>{{cite web |url= http://www.bbc.co.uk/news/business-14526451|title=Comic giants battle for readers |author=Saira Syed |date=2011-08-18|accessdate= 2012-03-16|work=[[BBC News]] |publisher=[[BBC]]}}</ref>
== Etimologiya ==
"Manga" so'zini aniq tarjima qilish mumkin emas. U ikki ieroglif bilan yozilgan: 漫 (man) va 画 (ga). Hiyeroglif переводится "chizmalar", "rasmlar"deb tarjima qilingan. To'liq tarjima - "man"uslubida chizmalar. Hieroglif ((man) aniq bir tarjimaga ega emas va "erkin", "g'alati", "turli xil", "qirg'oqdan porlash", "hamma joyda bo'lish" va boshqalarni anglatishi mumkin.ya'ni ieroglif 漫 aniq bir narsani ifoda etmaydi, balki "erkin", "g'aroyib", "tasodifiy"ma'nolarni aks ettiradi.
"Manga" so'zi "g'alati", "g'alati (yoki kulgili) rasmlar"degan ma'noni anglatadi. Bu atama XVIII asr oxirida - XIX asrning boshlarida kankei Suzuki "mankai dzuihitsu" (1771 yil), Santo Kedane "Siji-no yukikai" (1798 yil), Minva Aikava "manga hyakudze" (1814 yil) va 1814-1834 yillarda "Hokusai manga" nomli bir qator tasvirlangan albomlarni nashr etgan Katsusiki Xokusayning mashhur gravyuralarida paydo bo'ldi. So'zning zamonaviy ma'nosi mangak Rakuten Kitazava tomonidan kiritilgan deb hisoblashadi. Ko'plikda uni rus tilida ishlatish joizmi yoki yo'qmi haqida tortishuvlar mavjud. Dastlab, sertifikat ma'lumot portali.ru "manga" so'zini rad etishni maslahat bermadi, ammo yaqinda "uni ishlatish amaliyotiga ko'ra, u rad etilgan ism sifatida ishlaydi", deb ta'kidladi.
Yaponiyadan tashqarida "manga" tushunchasi dastlab Yaponiyada chop etilgan chiziq romanlari bilan bog'liq. Yaponiyada manga keng tarqalishining asosiy sabablaridan biri va Osiyo mamlakatlarida (Manhua — Tayvan, Xitoy, Gonkong, Makao va Singapur, shuningdek, Janubiy Koreyada manxua) milliy mangapodobnyh komikslarning keng ommaviyligi, xususan, Sharqiy va Janubi — Sharqiy Osiyo xalqlari o'zlarining ieroglif madaniyatining merosi va natijasi sifatida tasvirlar shaklida axborotni idrok etishga moyilligi. Ismlar o'xshash, chunki barcha uch tilda bu so'z bir xil Xitoy belgilar bilan yoziladi. "Manfra", "la nouvelle manga", "manfra" va "la Nouvelle manga" (FR. — "yangi manga") - yapon manga ta'siri ostida yaratilgan chiziq romanlari. AQShda bo'yalgan manga uslubidagi chiziq romanlari ingliz tilidan "amerimanga" yoki " OEL " deb ataladi. ingliz tili-manga tili - "ingliz tilidagi manga".
== Tarixi ==
Suratlardagi Yaponiyadagi hikoyalar yaratilishining birinchi eslatmasi XII asrga to'g'ri keladi, buddist rohib toba (boshqa ism — qaysi) odamlarni tasvirlaydigan hayvonlar va nizomni buzgan buddist rohiblar haqida hikoya qiluvchi to'rtta kulgili hikoyalar yozgan. Bu hikoyalar — "Tedzyugiga" - siyoh va ularga imzo qo'yilgan to'rtta qog'ozli kitob edi. Endi ular toba yashagan monastirda saqlanadi. Uning asarlarida ishlatilgan metodlar zamonaviy manga asoslarini qo'ydi-masalan, inson oyoqlarini yugurish holatida tasvirlash.
Rivojlanayotgan manga ukie-e va G'arb texnikasi an'analarini o'zlashtirdi. Yaponiya temir parda tushib va Yaponiya modernizatsiya boshladi qachon Meiji tiklash so'ng, mamlakat G'arb komikslar import boshladi, va san'atkorlar tarkibi, nisbatlarda, rangi, ularning xorijiy hamkasblari xususiyatlari o'rganish boshladi — ukie-e e'tibor bermadi narsalar, ma'nosi va namuna g'oyasi shakli ko'proq muhim hisoblanadi, chunki. 1902da Tagosaki to Makube No Toukyou kenbutsu deb nomlangan kulgili chiziq romanini nashr eta boshladi. Amerikalik chiziq romanlari singari yaratilgan bu ish Yaponiyada birinchi "ketma-ket" chiziq roman edi. 1900 yil-1940 davrida manga muhim ijtimoiy hodisa rolini o'ynamadi, yoshlarning moda sevimli mashg'ulotlaridan biri edi. Imperator Tays hokimiyatga kelganidan so'ng, Mangaki xorijiy grafik uslublar bilan tajriba o'tkaza boshladi va xorijiy rassomlar bilan tajriba almashishni boshladi. Misol uchun, 1920 - larda yapon rassomlari guruhi AQShga tashrif buyurdi, u erda o'sha paytda komikslar sanoatining yuksalishi bo'ldi. Manga zamonaviy shaklda, ayniqsa, ikkinchi jahon urushidan keyin va ayniqsa, shakllana boshladi. XIX asrning ikkinchi yarmida Yaponiyada mashhur bo'lgan Evropa karikaturasi va amerikalik chiziq romanlari manga rivojlanishiga katta ta'sir ko'rsatdi.
Yaponiya militarizm davrida manga propaganda maqsadlari bo'lib xizmat qildi, yaxshi qog'ozda va rangda chop etildi. Uning nashri davlat tomonidan moliyalashtirildi (norasmiy ravishda "Tokio manga"deb ataladi). Urush tugagandan so'ng, mamlakat vayron bo'lganida, uning o'rniga "Osaka" manga, eng arzon qog'ozda chop etilgan va hech narsa uchun sotilgan. Bu vaqtda, 1947 yilda Osamu Tedzuka o'zining manga Shin Takarajima (yap. 新宝島, "yangi xazina oroli"), 400 000 nusxada butunlay vayron bo'lgan mamlakat uchun ajoyib nashr. Bu ish Tezuka manga ko'plab uslubiy komponentlarini zamonaviy shaklda aniqladi. Unda birinchi marta tovush effektlari, katta rejalar, ramkada harakatning grafik tasviri ishlatilgan-bir so'z bilan aytganda, hozirgi manga tasavvurga ega bo'lmagan barcha grafik metodlar. "Yangi Treasure Island" va keyinchalik Astro Boy juda mashhur bo'ldi. Uning hayoti davomida Tedzuka ko'plab asarlarni yaratdi, o'z g'oyalarini rivojlantirgan talabalar va izdoshlarni sotib oldi va manga ommaviy madaniyatning to'liq (asosiy bo'lmasa) yo'nalishini yaratdi. Manga jahon bozoriga faol kirish 1990-larning boshida va o'rtalarida sodir bo'lgan. Bu iqtisodiy inqiroz bilan bog'liq edi, chunki Yaponiya xorijiy bozorlarga kirishni qidirdi.
Hozirgi kunda manga dunyosi deyarli barcha Yaponiyaga kiradi. Manga matbuotning bir qismi sifatida mavjud. Yaponiyada manga deyarli barcha aholini, barcha yosh va ijtimoiy maqomni o'qiydi: yoshlardan pensionerlarga, ijtimoiy pastdan tepaga. Qisman Mangga bunday yuqori mashhurlik va Yaponiya aholisining uning bir qismi haddan tashqari obsesyon va Otaku madaniyat, hatto iqtisodiy turg'unlik va doimiy deflasyon qariyb o'ttiz yil davomida Yaponiya topish kabi Yaponiyada salbiy ijtimoiy va iqtisodiy omillar, ham o'rnini olish uchun emas, balki imkon beradi, demografik inqiroz va Yaponiya qarish tufayli aholi kamayishi[en]. Yaponiya xalqi dunyodagi eng keksa va eng tez qarib qolganlardir. 2021 yil 1 aprel holatiga ko'ra, Yaponiya aholisining 28,9% 65 yoshdan katta edi. Manga va anime muxlisi bo'lgan sobiq Bosh vazir Taro aso manga mamlakatni iqtisodiy inqirozdan olib chiqish va jahon sahnasida o'z obro'sini yaxshilash usullaridan biri deb hisoblaydi. "Biznes Yaponiya" yumshoq kuch" mashhurligini o'girib, biz 2020 tomonidan 20-30 trillion ien qiymat ulkan sanoat yaratish va ish haqida 500 ming odamlarni berishi mumkin", — aprel 2009 Taro aso dedi.
XX va XXI asrlarda Yaponiyada bosma mahsulotlarning deyarli to'rtdan bir qismi manga edi. Yaponiyadan tashqarida manga mashhurligi doimo o'sib bormoqda. Manga tarjimalari xorijiy bozorlarda juda mashhur bo'lib ketdi - ba'zi hollarda ular mahalliy chiziq romanlarini sotish yoki ularni oshib ketishdi. 2011da manga Fransiyada chop etilgan barcha chiziq romanlarning 40% ni tashkil etdi. 2007da manga Germaniyada sotilgan barcha chiziq romanlarning taxminan 70-75 % ni tashkil etdi. Nyu-Yorkdagi ICv2[en] konferentsiyasida 2019 oktyabr oyida AQShda sanoat tahlilchisi Milton grippi bir necha o'n yilliklar ichida AQSh bozorida birinchi marta super-qahramonlar janrida an'anaviy ravishda amerikalik oylik chiziq romanlari emas, balki grafik romanlar va boshqa janrlardagi qog'ozlardagi savdo kitoblari, shuningdek, manga va manga ilhomlantirilgan kitoblar. Ushbu kitoblar kitob do'konlarida yaxshi sotiladi, biroq bu o'zgarish chiziq roman do'konlarida aks ettirilgan. Nielsen BookScan [en] ma'lumotlariga ko'ra, bolalar chiziq romanlari va grafik romanlari kitob do'konlaridagi savdolarning 41%, manga esa 28%, super qahramon janridagi chiziq romanlari esa 10% dan kam, ya'ni o'tgan yilga nisbatan 9,6% kamroq edi.
== Manbalar ==
{{reflist}}
| |||