Berlin: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Tahrir izohi yoʻq
Teglar: Mobil qurilma orqali Mobil sayt orqali
Tahrir izohi yoʻq
Qator 64:
|aholi_izohlar = <ref name="pop-detail"/>
|sanalgan yil = 31-dekabr 2020-yil
| aholi_urban = 4473101
| aholi_urban_izohlar = <ref name="citypopulation_urban">{{cite web|url=http://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|author=citypopulation.de quoting Federal Statistics Office|title=Germany: Urban Areas|access-date=2021-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200603133151/http://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|archive-date=2020-06-03|url-status=live}}</ref>
| aholi_metro = 6144600
| aholi_metro_izohlar = <ref>{{cite web |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |title=Bevölkerungsanstieg in Berlin und Brandenburg mit nachlassender Dynamik |date=8 February 2019 |website=statistik-berlin-brandenburg.de |publisher=Amt für Statistik Berlin-Brandenburg |access-date=24 November 2019}}{{Dead link|date=July 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes}}</ref>
|zichlik =
|aglomeratsiya =
Qator 85:
|sayt tili = de
}}
'''Berlin''' (nemischa talaffuzi: [[#Nemis tili|<nowiki>[bɛʁˈliːn]</nowiki>]])<ref>{{kitob manbasi|last1=Kleiner|first1=Stefan|last2=Knöbl|first2=Ralf|last3=Mangold|first3=Max|year=2015|title=Das Aussprachewörterbuch|edition=7th|location=Berlin|publisher=Duden|page=229|isbn=978-3-411-04067-4}}</ref> [[Germaniya]] [[poytaxt]]i va eng yirik [[Shahar|shahri]]dir.<ref>{{yangiliklar manbasi |last=Milbradt |first=Friederike |date=6-fevral 2019 |title=Deutschland: Die größten Städte |url=https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |work=Die Zeit (Magazin) |location=Hamburg |language=de |access-date=24 November 2019}}</ref><ref>{{yangiliklar manbasi |date=1-avgust 2019 |title=Leipzig überholt bei Einwohnerzahl Dortmund – jetzt Platz 8 in Deutschland |url=https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |work=Leipziger Volkszeitung |location=Leipzig |language=de |access-date=24-noyabr 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191113070247/https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |archive-date=13-noyabr 2019 |url-status=dead}}</ref> Federal maʼmuriy birlik  — Yerga tenglashtirilgan. Bu shahar Shpre daryosi Xafeldaryosiga quyiladigan yerda, Shimoliy va Boltiq dengizlariga chiqiladigan kanallar boʻyida joylashgan. Maydoni &mdash; — 891.7&nbsp;km<sup>2</sup>.<ref name="statoffice"/> Shaharning gʻarbi va sharqida koʻl koʻp.
 
== Tarixi ==
Berlin haqidagi dastlabki tarixiy maʼlumot 1244-yilga tegishli. U ikki aholi punktining birlashuvidan tashkil topgan. 1486-yildan Brandenburg gersogligi poytaxti bulgan. 17-asrda [[Fransiya]] va [[Bohemiya]]dan kelgan qrchoklar hisobiga uning aholisn tez oʻsdi. 19-asr esa Berlinning iqtisodiy rivojida muhim davr hisoblanadi. Ayni shu vaqtda (1871) u kayzer imperiyasining poytaxti va [[Yevropa]]ning yirik markazlaridan biri sifatida shakllandi. Sanoat boʻyicha esa Yevropada unga teng shahar yoʻq edi. Shaharda bir qancha xalqaro kongress va konferensiyalar oʻtkazilgan. 1945-yilgacha Berlin Germaniyaning eng yirik fan, madaniyat va siyosiy markazi bo'lganboʻlgan. 1933—1945-yillarda Berlin gitlerchilar "uchinchi„uchinchi reyxi"ningreyxi“ning poytaxti. Berlin Ikkinchi jahon urushi yakunida sovet qoʻshinlari tomooʻidan oʻrab olinib, qattiq bombardimon qilindi va toʻplardan oʻqqa tutilgach. 1945-yil 2-mayda toʻliq egallandi. Urushdan keyin ittifoqchilar Berlinni 4 okkupatsiya sektoriga: [[Sovet Ittifoqi]], [[AQSh]], [[Angliya]] va Fransiya sektorlariga boʻlishdi. Keyinchalik ittifoqchilar oʻrtasidagi yuz bergan kelishmovchiliklar sababli Olmoniya kabi Berlin ham 2 qismga  — Sharqiy va Gʻarbiy Berlinga boʻlindi va GDR[[Germaniya Demokratik Respublikasi]] aholisini ommaviy ravishda Gʻarbga oʻtishini toʻxtatish maqsadida 1961-yilda "Berlin„Berlin devori"devori“ (Sharqiy Germaniya va Gʻarbiy Berlin oʻrtasida umumiy uz. 162&nbsp;km, jumladan shahar doirasida 45&nbsp;km boʻlgan toʻsiq ikshootlar tizimi) qurildi. 70- yillar boshida vaziyat bir muncha yumshadi. 1989-yil 9-noyabrdagi siyosiy uzgarishlar tufayli Berlin devori olib tashlandi (qarang Berlin devorining suyaatilishi), soʻngra GFR (Gʻarbiy Germaniya) va GDR (Sharqiy Germaniya) qoʻshilishi haqida maxsus shartnoma imzolandi va u 1990-yil 3-oktabr dan kuchga kirdi va birlashgan Germaniyaning federal poytaxti statuyey [[Bonn]] shahridan Berlinga oʻtdi.
 
== Geografiyasi ==
Qator 95:
 
=== Iqlimi ===
Iqlimi moʻtadil, sernam;<ref>{{Web manbasi |url=http://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&cityname=Berlin,+Germany|title=Berlin, Germany Köppen Climate Classification (Weatherbase)|website=Weatherbase|access-date=30-yanvar 2019}}</ref> oʻrtacha yillik temperatura 8,4 °C, yanvarning oʻrtacha temperaturasi 0—0,6°C, iyulniki 18 °C. Bir yilda oʻrtacha 587&nbsp;mm yogʻin yogʻadi.
 
== Demografiyasi ==
[[Fayl:Berlin population2.svg|thumb|left|Berlin aholisi, 1880–20121880-2012]]
 
Berlin poytaxt boʻlgach, aholisining soni chetdan koʻchib kelganlar hisobiga tez oʻsdi, shahar chegarasi ham kengaydi. Berlin aholisi soni quyidagicha oʻzgarib bordi: 1939-yilda 4,3  million, 1945-yilda 2,8  million va 1995-yilda 3,4  million. Hozirga kelib, 2020-yilgi maʼlumotlarga koʻra, ushbu shahar aholisi 3 664 088 nafarni tashkil etadi.
 
{{historical populations