Oltin Oʻrda: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Tahrir izohi yoʻq |
Tahrir izohi yoʻq |
||
Qator 1:
'''Jo'ji ulusi''' (Ulug' Ulus), o'zbek tilida — '''Oltin Oʻrda''' ({{lang-kk|Алтын Орда (Жошы Ұлысы)}}, {{lang-tt|Алтын Урда, Altın Urda; Җүчи олысы, Cüçi olısı}}, {{lang-mn|Алтан Орд}}) — [[Chingizxon]]ning to'ng'ich o'g'li [[Jo'ji]] avlodlari tomonidan boshqarilgan davlat. 1208-yilda [[Mo'g'il imperiyasi]] tarkibida tashkil topgan. Jo'jining o'g'li [[Botu]] tomonidan davlat chegaralari kengaytirilgan. To'liq suverenitetni [[1266]]-yil [[Mangu Temur]] paytida qo'lga kiritgan. Oltin Oʻrda [[ko'chmanchi]] ahlosining asosiy qismini [[qipchoqlar]] tashkil qilishgan. O'troq aholini- volga bulg'orlari, mordva, mariy va xorazmliklar tashkil qilishgan. [[1312]]-yilkdan boshlab [[islomiy davlat]]ga aylangan. [[XVI asr]] boshlarida yo'q bo'lib ketgan.
== Oltin Oʻrdaning tashkil topishi ==
[[Image:suzdal-invasion2.jpg|thumb|left|[[Suzdal]] shahri mo'g'illar tomonidan yakson qilinyapti]]
[[Image:Hordecup.jpg|thumb|left|100px|Oltin Oʻrdada XIII-asrda ishlangan ko'za]]
Oltin Oʻrda XIII asr o'rtalarida erkin yurt sifatida tashkil topgan. 1251-yilning boshida [[Qoraqorum]]da Jo'jilar va Tuluylar quroltoy tashkil qilishadi va [[Munke]]ni buyuk xon deb saylashadi. [[Botu]] esa <<urug'da eng katta>> sifatida saylanadi, bu bilan Oltin Oʻrdaning erkinligi rasman tasdiqlanadi.
[[Botu]] paytida poytax [[Saroy Botu]] bo'lgan; [[XIV asr]] boshlarida poytaxt [[Saroy Berka]]ga ko'chiriladi.
Oltin Oʻrda ko'p millatli yurt bo'lgan. [[Saroy Botu]], [[Saroy Berka]], [[Urganch]], [[Kaffa]] Oltin Oʻrdaning yirik shaharlari bo'lishgan.
== Oltin Oʻrdaning tuzilishi ==
[[Image:Batu Han.JPG|thumb|250px|[[Turkiya]]dagi [[Botu]]ning haykali]]
[[Image:Golden Horde 1389.svg|right|400px|thumb|Oltin Oʻrda]]
Oltin Oʻrda ikkiga [[Oq Oʻrda|Oʻng qanot]] va [[Koʻk Oʻrda|Soʻl qanot]]ga bo'lingan edi.
[[Oq Oʻrda|Oʻng qanot]] g'arbiy [[Qozog'iston]], [[Volgabo'yi]], [[Shimoliy Kavkaz]], don, dnepr dashtlari , [[Qrim]]ni o'z ichiga olgan edi. [[Markaz]]i [[Volga]] bo'ylarida joylashgan edi. O'ng
Qanot [[Botu]] avlodlari tomonidan to'g'gridan-to'g'ti boshqarilar edi.
[[Koʻk Oʻrda|Soʻl qanot]] markaziy [[Qozog'iston]] va [[Sirdoryo]]ni o'z ichiga olgan edi. Bu yerda [[Botu]]ning ukasi [[O'rdu-Ichen]]ning avlodlari tomonidan boshqarilar edi. Poytaxti [[Sig'noq]] shahri bo'lgan. [[Sibir xonligi|Sibirda]]Oltin Oʻrdaga qaram bo'lgan mahalliy sulola — [[Taybug'inlar]] boshqarishardi.
== Oltin Oʻrda merosxo'rlari ==
[[Image:Tokhtamysh.jpg|thumb|300px|left|[[To'xtamish]]ning [[Rus]]ga qilgan yurishi]]
Oltin Oʻrda [[tatar xonliklari|bir necha xonliklarga]] bo'linib ketdi: [[Qozon xonligi|Qozon]], [[Qrim xonligi|Qrim]], [[Astraxan xonligi|Astraxan]], [[Sibir xonligi|Sibir]], [[Qozog' xonligi|Qozog']] xonliklari va [[Nog'ay O'rdasiga]] bo'lin ketdi.
[[Kategoriya:Oltin Oʻrda|*]]
[[Kategoriya:Turkiy davlatlar]]
[[bg:Златна орда]]
[[bs:Zlatna horda]]
[[ca:Horda d'Or]]
[[crh:Altın Ordu]]
[[cs:Zlatá horda]]
[[cv:Ылтăн Урта]]
[[de:Goldene Horde]]
[[el:Χρυσή Ορδή]]
[[en:Golden Horde]]
[[eo:Ora Hordo]]
[[es:Imperio de la Horda de Oro]]
[[et:Kuldhord]]
[[eu:Urrezko Horda]]
[[fi:Kultainen orda]]
[[fr:Horde d'Or]]
[[ga:An Mathshlua Órga]]
[[he:אורדת הזהב]]
[[hu:Arany Horda]]
[[it:Khanato dell'Orda d'Oro]]
[[ja:ジョチ・ウルス]]
[[kk:Алтын Орда]]
[[ko:킵차크 한국]]
[[lt:Aukso orda]]
[[mk:Златна Орда]]
[[mn:Алтан Орд]]
[[nl:Gouden Horde]]
[[no:Den gylne horde]]
[[pl:Złota Orda]]
[[pt:Canato da Horda Dourada]]
[[ro:Hoarda de Aur]]
[[ru:Золотая Орда]]
[[sl:Zlata horda]]
[[sr:Златна хорда]]
[[sv:Gyllene horden]]
[[tr:Altın Orda Devleti]]
[[tt:Алтын Урда]]
[[uk:Золота Орда]]
[[vi:Kim Trướng hãn quốc]]
[[zh:金帳汗國]]
| |||