Sugʻurta: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k 46.8.22.244 tahrirlari Malikxan versiyasiga qaytarildi Teg: Eski holiga qaytarish |
MalikxanBot (munozara | hissa) k Bot v1: Umumiy tuzatmalar (xato haqida xabar berish) |
||
Qator 3:
Sugʻurta jamgʻarmasi milliy iqtisodiyot zaxira jamgʻarmasining muhim va oʻziga xos boʻgʻini hisoblanadi, milliy iqtisodiyotni turli tasodiflardan moliyaviy himoya qiladi. Rivojlangan mamlakatlarda sugʻurta ishi nihoyatda taraqqiy etgan boʻlib, bu mamlakatlar yalpi ichki mahsulotida sugʻurta badal (mukofot)lari hajmi oʻrtacha 8—12 % ni tashkil etadi.
sugʻurta qilinadigan obʼyektga qarab mulkiy sugʻurta (mas, yuridik va jismoniy shaxslarning mulkiy manfaatlari, binolar, ekinlar, uy hayvonlari, molmulk, transport vositalarini sugʻurtalash), shaxsiy sugʻurta (inson, sogʻligʻi, hayoti, mehnat qobiliyatini sugʻurtalash), uchinchi shaxslar oldidagi javobgarlik sugʻurtasi (transport egalarining fuqarolik javobgarligini, kredit oluvchilarning bank oldidagi kreditni oʻz vaqtida qaytarish javobgarligini sugʻurtalash va boshqalar)ga boʻlinadi. Sugʻurta tartibi va shartlari, turlari, obʼyektlari mamlakatdagi qonunchilik bilan belgilanadi. Mustaqillikka erishguniga qadar 1918—91 yillarda Oʻzbekiston Respublikasida sugʻurta faoliyatini sobiq Ittifoq miqyosida yagona boʻlgan davlat sugʻurta idorasi („Gosstrax“) va uning ittifokdosh respublikalardagi boshqarmalari amalga oshirgan. 1991 yildan OʻzRda oʻtkazilgan chuqur iqtisodiy islohotlar jarayonida bozor iqtisodiyotiga oʻtishning dastlabki bosqichlarida davlat S organlari qayta tashkil etildi, ularga raqobatda boʻla oladigan turli mulkchilik shaklida sugʻurta kompaniyalari va agentliklari vujudga keldi. Sugʻurta xizmati bozori, sugʻurta faoliyatining asosiy yoʻnalishlari, huquqiyqonunchilik asoslari yaratildi. 1993 yilda 6 mayda Oʻzbekiston Respublikasining „Sugʻurta toʻgʻrisida“ qonuni qabul qilindi. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 1997
Sugʻurtalash majburiy va ixtiyoriy shakllarda amalga oshiriladi. Majburiy sugʻurtaning oʻzi majburiy va majburiy davlat sugʻurtasiga boʻlinadi. Ularning har ikkalasi ham qonunchilik hujjatlariga muvofiq joriy etiladi. Oʻzbekistonda umumiy foydalanishdagi avtomobil transporta, suv, havo, t.y. transportlari yoʻlovchilari, transport vositalari egalarining fuqorolik javobgarligi va boshqalarga majburiy sugʻurta turlari belgilangan. Oʻzbekiston Respublikasi Mudofaa, Ichki ishlar, Favqulodda vaziyatlar vazirliklarining harbiy xizmatchilari, Milliy xavfsizlik xizmati, Davlat chegaralarini qoʻriqlash, Davlat bojxona, Davlat soliq qoʻmitalari xodimlari majburiy davlat sugʻurtasiga olingan va bunday sugʻurta turlari uchun sugʻurta badali (mukofoti) davlat byudjeti hisobidan toʻlanadi. Ixtiyoriy sugʻurta turlari sugʻurta munosabatlarida qatnashuvchi tomonlarning oʻzaro roziligi va yozma shartnoma asosida amalga oshiriladi, sugʻurta javobgarligi hajmi (sugʻurta narxi), sugʻurta badali (mukofoti) miqdori, sugʻurta hodisasi yuz berganda toʻlanadigan sugʻurta puli (sugʻurta qoplamasi, tovoni) summasi — shartnoma shartlari sugʻurta qiluvchi bilan sugʻurta qilinuvchi tomonlar oʻrtasida kelishiladi. Oʻzbekiston Respublikasida jami sugʻurta kompaniyalarining sugʻurta javobgarligi 3,25 trln. soʻmni, yigʻilgan badallar (mukofotlar) tushumlari summasi 21,7 mlrd. soʻmni, toʻlangan sugʻurta puli (krplamalari) summasi 2,4 mlrd. soʻmni tashkil etadi; sugʻurta toʻlovlarining umumiy tuzilmasida molmulk sugʻurtasi 70 %, shaxsiy sugʻurta 6,2 %, javobgarlik sugʻurtasi 5 % dan iborat boʻldi (2002). 2004 yilda Oʻzbekistonda 20 dan ortiq, shu jumladan 10 ta yirik davlataksiyadorlik, nodavlat sugʻurta kompaniyalari faoliyat kursatadi.
Qator 14:
{{manbalar}}
{{OʻzME}}
{{stub}}
| |||