Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Tahrir izohi yoʻq
MalikxanBot (munozara | hissa)
k →‎top: Bot v1: Tuzatmalar (xato haqida xabar berish)
Qator 2:
 
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
'''Mis''' (lot.[[Lotin tili|lotincha]]: Cuprum — Kipr o. nomidan olingan), Si — [[Mendeleyev davriy sistemasi]]ning 1 guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib raqami 29,atom massasi 63,546. Tabiiy Mis ikkita barkaror izotop 63Si(69,1%) va 65Si(30,9%)dan iborat. Sunʼiy radioaktiv izotoplardan 61Cu, MCu muhim<ref>[https://citylom.ru/vtorichnaya-pererabotka-medi Mis qayta ishlash]</ref>.
 
Mis — qadimdan maʼlum metallardan. Qadimda Mis rudasini Kipr o.dan kazib olingan, shuning uchun uni o.ning nomi bilan Cuprum deb atalgan. Mis tabiatda nisbatan kam tarqalgan. Yer pustining massa jihatdan 4,7-10~3% ini tashkil qiladi. Mis tarkibida baʼzan temir, kumush, kamdankam oltin boʻladi. Misning koʻp sonli minerallari (250 dan ortiq) orasida xalkopirit CuFeS<sub>2</sub>, xalkozin Cu<sub>2</sub>S, kovellin CuS, bornit Cu<sub>5</sub>FeS<sub>4</sub>, malaxit CuCO,Cu(OH)<sub>2</sub>, kuprit Si2O, xriza-kolla CuSiO<sub>3</sub>2H<sub>2</sub>O va boshqa ahamiyatlidir.
Qator 18:
Mis (P)gidroksid, Si(ON)2 — havorang amorf yoki kristall modda. Zichligi 3,686 g/sm³, suvda erimaydi, 70—90° da SiO va suvga ajraladi. Kislotalar bilan tegishli Si (II) tuzlari, ishkrrlarning suvdagi eritmalari bilan yorqin havorang beqaror kupratlar MP2[Cu0H4|, ammiakning suvdagi eritmasi bilan toʻq havorang ammiakat [Cu(NH)3]4 (shveysar reaktivi), vodorod sulfid bilan CuS va suv hosil qiladi. Mis karobonatlari tabiatda toʻq yashil kristall malaxit minerali CuCO3Cu(OH)2 va havorang kristall— azurit minerali 2CuCO3Cu(OH)2 koʻrinishida uchraydi. Mis ishlab chiqarish da, boʻyoqlar tayyorlashda (mas, "malaxit yashili"), qimmatbaho tosh sifatida ishlatiladi. Sariq rangli kristall holdagi mis (1)karbonat Si2SO3 ning mavjudligi haqida ham maʼlumotlar bor.
 
Mis (P)nitrat, Cu(NO3)2havorang gifoskopik kristall modda. Suvda, organik erituvchilarda yaxshi eriydi. Suvli eritmalaridan 3, 6, va 9 molekula suvli kristallogidratlar koʻrinishida kristallanadi. 1,5 va 2,5 molekula suvli kristallogidratlari ham maʼlum. Mis ishlab chiqarishda, misli katalizator va fungitsit sifatida, matolarni boʻyashda ishlatiladi.
 
Omonulla Xoʻjayev.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
Qator 24:
 
[[Tasvir:Cuivre Michigan.jpg|thumb|280px|alt=||<center>Mis</center>|left]]
[[FileFayl:Tinned Copper Wire anaglyph.jpg|thumb]]
 
'''Mis''' - [[unsurlar davriy jadvali]]ning 29 unsuri, [[metall]].