Fitotsenoz: Versiyalar orasidagi farq

F. doimiy boʻlmasdan uning tarkibi va tashqi koʻrinishi yillar va yil fasllari davomida oʻzgarib boradi. Natijada bir xil turlar oʻrnini boshqalari egallaydi; bir F. boshqasi bilan almashinadi, yaʼni suksessiya roʻy beradi. F. haqidagi taʼlimot fitotsenologiya deb ataladi.

 

{{no iwiki}}

 

В. Н. Сукачев ва П. Д. Ярошенколарнинг таъкидлашича, қишлоқ хўжалик экинлари, буғдой, арпа, шоли, пахта экиладиган ерлар ҳам ценознинг бир тури, яъни агрофитоценоз деб аталади. Сабаби бу майдонлар инсон хўжалик фаолияти натижасида сунъий яратилган майдонлардир.Фитоценоз ўсимликлар қопламининг сифат жиҳатидан ажралиб турувчи қисмидир. Фитоценоз терминини Сукачев 1954 йилда фанга киритган. Фитоценоз маълум шароитдаги тубан ва юксак ўсимликлар мажмуаси бўлиб, улар доимий равишда бир бири билан алоқада бўлади. Булар ҳамма вақт ўзига хос муҳит ҳосил қилади.

Фитоценозда кўплаб турлар мавжуд бўлиб, алоҳида турларнинг ҳар хил ҳолатдаги (уруғ, кўчат, етилган, қари, қуриётган) индивидлар йиғиндиси ц е н о п о п у л я ц и я дейилади.

Ўзбекистоннинг етук ботаник, геоботаник ва систематик олими, академик К. З. Зокиров Зарафшон тоғининг бошланишидан унинг қуйи этагигача бўлган ерлардаги ўсимликлар қопламини узоқ йиллар илмий йўналишда ўрганиб, чўлдан яйловгача бўлган ерларда ҳар хил ўсимлик қопламида 2600 га яқин тур учрашини эътиборга олиб тўртта; чўл, адир, тоғ, яйлов минтақаларига бўлишни таклиф этди. Бу атамаларни бутун Ўзбекистон ва Ўрта Осиё учун қўллашни тавсия қилади. Биз ҳозирги вақтда қайси регион ўсимликлар қопламини ўргансак шу атамаларни кенг қўллаб келамиз. Одатда минтақалар маълум бир таксономик бирликка асосланади. Яъни ўсимликлар қопламига, жамоа тарқалган тупроққа, орографиясига, ҳамда денгиз сатҳидан баландлигига эътибор берилади.

2. Ў с и м л и к л а р ж а м о а с и. Ўсимликлар жамоаси деганда ер юзасининг ҳар хил экологик шароитида ўсувчи ўсимликлар уюшмасини тушинамиз. Ўсимликлар қоплами инсон хўжалик фаолияти таъсирида доимий равишда ўзгариб туради. Меҳнат маҳсули сифатида сунъий жамоаларни инсонлар ташкил этиб туради.