Ibn Xaldun: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k Kagansky Ibn Xaldun Abduraxmon Abu Zayd Ibn Muhammad sahifasini Ibn Xaldunga koʻchirdi |
MalikxanBot (munozara | hissa) k →top: Bot v1: Tuzatmalar (xato haqida xabar berish) |
||
Qator 1:
[[
'''Ibn Xaldun Abduraxman Abu Zayd Ibn Muhammad''' (1332, Tunis — 1406, Qahira) — arab tarixchisi va faylasufi. Ibn Rushdtlt izdoshi. 1349—75 yil larda Tunis, Fes, Gʻarnota, Bujjoya (Jazoirda) hukmdorlari saroyida yuqori lavozimlarda ishlagan. 1382
Shuxrat Davlatov.
'''<big><u>Ibn Xaldun</u></big>'''
Ibn Xaldun (1332-1406
Bugungi kun nuqtai nazardan qaraganda, Ibn Xaldun tomonidan kop iqtisodiy masalalar: foyda, taklif, talab, narx, jami ortiqcha miqdorlar va sarmoyaning shakllanishi kabi holatlar chuqur organilganligi va tahlil qilinganli-gini korish mumkin. Ayrim manbalarda Ibn Xaldun islom dunyosida iqtisodiy ilk iqtisodiy qarashlar bilan shugullangani qayd etiladi, ayrim bahs va munozaralarga kora bunday taniqlilik al-Gazzoliyga tegishli. Ulardan avval ming yillik davomida mashhur bolib kelgan Aristotel va Platon kabi, arab faylasuflari iqtisodiyotga nisbatan koproq fundamental muhimlikka ega bolgan masalalarni organish jarayonida iqtisodiy faoliyatni dastlabki tadqiqotlarida ayrim qiziqarli yutuqlarga erishdilar. Shularga erisha turib, iqtisodiy faoliyat muhimroq ijtimoiy faoliyat bolganida, ular merkantilist mualliflar tura oladigan iqtisodiy tushunish narvonining zinapoyalarini qoshishdi.
Bizgacha yetib kelgan eng qadimgi qo'lyozmada (Qadimgi Misr, eramizdan avvalgi XXII asr) noib va aholi o'rtasidagi munosabatlar to'g'risida fikr yuritiladi. Bu davrda sinfiy ajralish to'la shakllanmagan bo'lib, boshqaruv ishiga ishbilarmonlarni taklif etish (yuqori tabaqali yoki oddiy aholidan bo'lishidan qat'i nazar) kerak deyilgan.
Qadimgi Misr Afrikaning shimoliy-sharqida, Nil daryosining quyi oqimida joylashgan qadimiy davlat. Miloddan avvalgi 106 ming yillikda Nil atrofidagi savannalarda tarqoq yashagan qabilalar terimchilik, ovchilik, keyinroq esa baliq ovlash bilan shugullanishgan. Ular orasida qadimiy som xalqlariga mansub qabilalar, barbarlar va kushitlar bolib, ularning aralashuvidan miloddan avvalgi 4ming yillikda Misr xalqi vujudga kelgan. Aholi nufusining ortishi chorvachilik va dehqonchilikka otishni tezlashtirgan, bu esa hududiy jamoalarning paydo bolishiga olib kelgan. Dehqonchilik qilish uchun kanallar, togonlar qurish zaruriyati tugilgan, buning uchun esa ozaro urushlarda asir tushgan qullar mehnatidan foydalanilgan. Natijada jamoada ijtimoiy tabaqalanish roy berib, urug zodagonlari ajralib chiqqan, qabila sardorlari podshohchalarga aylangan. Bir qancha mayda quldorlik davlatlar vujudga kelgan. Keyinchalik ular ortasidagi kurash natijasida, shimolda Quyi Misr, janubda Yuqori Misr podsholiklari tuzilgan. Miloddan avvalgi taxminan 3ming yillikda ikkala podsholik birlashib, yagona davlat barpo bolgan. Misrning keyingi tarixi 4 asosiy davrga bolinadi: Ilk podsholik (miloddan avvalgi taxminan 3000 2800), Qadimgi podsholik (miloddan avvalgi taxminan 28002250), Orta podsholik (miloddan avvalgi taxminan 20501700), Yangi podsholik (miloddan avvalgi 15801070), Songgi (Liviya-Sais va Eron) davr (miloddan avvalgi taxminan 1070332).
Jasur Abdurahmonov.
|