Kaʼba: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Tahrir izohi yoʻq
fix
Qator 1:
'''Kaʼba''' ({{lang-ar|الكعبة}} al-Kaʿbah) - — [[kub]] shaklidagi bino boʻlib, [[Saudiya Arabistoni]]ning [[Makka]] [[shahar|shahridagi]] [[Masjid al-Haram]] [[masjid]]ining ichida joylashgan. Masjid dastlabki Kaʼba atrofida bunyod etilgan. Kaʼba [[Islom]] olamida eng [[muqaddas]] joy hisoblanadi. [[Qibla]], [[Musulmonmusulmon]]lar [[namoz]] vaqtida yuzlanadigan joy Kaʼbadir. Musulmonlar tarafidan amalga oshiriladigan [[Haj]] va [[Umra]] Kaʼba atrofida amalga oshiriladi. Masjid Al Xaram masjidining maydoni Ka'baKaʼba bilan qo`shibqoʻshib hisoblanganda 193 000 kv.m tashkil qiladi. Masjid bir vaqtning o`zidaoʻzida 130 ming musulmonni o`zoʻz bag'rigabagʻriga sig'dirasigʻdira oladi. Haj ibodati mavsumining odamlar to`planibtoʻplanib yuradigan vaqtida bir necha bor ko`ngilsizliklarkoʻngilsizliklar yuz bergan. Vaqt o`tishioʻtishi bilan ziyorat amallari kuchli tartib ostida qilinmoqda. Ka'baningKaʼbaning bir burchagidan Qora tosh joy olgan. Haj amallari paytida Ka'baningKaʼbaning atrofida [[Tavof]] amali bajariladi. Ka'baKaʼba butun dunyo musulmonlari uchun namoz vaqtida [[Qibla]] vazifasini o`taydioʻtaydi. Ka'baKaʼba 5 martadan 12 martagacha rekonstruksiya qilingan. Musulmon rivoyatlarida keltirilishicha [[Ka'ba]]Kaʼba [[Odam Alayhissalom]] tomonidan qurilgani aytiladi. Qur'ondaQur’onda keltirilishicha esa Ka'bagaKaʼbaga [[Ibrohim Alayhissalom]] asos solganlarsolgan. Qur'ondaQur’onda aytilishicha Ka'baKaʼba insoniyat tomonidan [[Alloh]] ga ibodat qilish uchun bunyod etilgan birinchi inshootdir.
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
'''Kaʼba''' (arab.  — kub)  — islom dinining eng muqaddas ibodatxonasi, musulmonlarning bosh sajdagohi. Saudiya Arabistonining Makka sh.da. Baytul harom (Muqaddas uy), Baytulloh (Allohning uyi) deb ham yuritiladi. Uni ziyorat qilish  — haj va umraning asosiy amallaridan biri.
 
K. Harom masjidi (qarang [[al-Masjid al-Harom]])ning markazida joylashgan, bal. 15 m va poydevori 12x10 m oʻlchamda toshdan qurilgan bino; meʼmoriy yodgorlik. K. burchaklari taxminan dunyo tomonlari yoʻnalishida joylashgan. Sharqiy burchagi asvod rukni ("qora„qora burchak"burchak“) yoki oddiy rukn deb ataladi. Unga yerdan taxminan 1,5 m balandda tokcha qilinib, "qora„qora tosh"tosh“ (arabcha "hajar„hajar al-asvod"asvod“) joylangan. U K.dagi asosiy tavof qilinadigan narsa, yer yuzidagi odamlarga Alloh tomonidan yuborilgan, Alloh qudratining belgisi hisoblanadi. Hoz. vaktda u bir-biriga qoʻshilib ketgan qora-qizgʻish tusdagi uch sinikdan iborat; meteorit degan taxmin bor. Shim. burchagi Iroq burchagi, gʻarb burchagi  — Suriya burchagi, jan. burchagi esa  — Yaman burchagi deb ataladi. K.ga qora mato (kisva) qoplab qoʻyiladi, matoga oltin va kumush harflarda xrshiya qilib K. va hajga taallukli oyatlar yozilgan. Shim.-sharqiy devorda 2 m cha balandlikda oʻyma naqsh b-n bezatilgan kumush zanjirli eshik bor. K.ga chiqiladigan gʻildirakli zinapoya oʻyma naqsh b-n, kumush qoplab jozibador bezatilgan. K. ichkarisida uchta ustun boʻlib, koʻpdan koʻp chiroq osilgan, sovgʻa qilingan Qurʼon nusxalari saqlanadi. Shim.gʻarbiy devorning tomidan tilla suvi yugurtirilgan tarnov koʻrinib turadi, u almizob yoki mizob ar-rahma deb ataladi. Shu tarnov b-n gʻarbiy burchak oraligʻi qibla hisoblanadi. K.ni tosh yotqizilgan yoʻlka oʻrab turadi. Bu yoʻlkadan ziyoratchilar yurib aylanib oʻtishadi (tavof qilishadi). Eshik roʻparasida Ibrohim maqomi bor, u tosh inshoot boʻlib, K.ni tiklayotganda Ibrohim (as) shu toshda turgan deydilar. Toshda odam izlari koʻrinadi. "Qora„Qora tosh"tosh“ yaqinida muqaddas Zamzam bulogʻi bor.
 
K. islomdan ilgari ham arab qabilalarining muqaddas ibodatxonasi hisoblangan, unda qabila xudolarining 360 sanami saqlangan. Har yili arab qabilalari K.ga haj qilishga kelib turganlar. Haj qilish odati keyinchalik islomga ham oʻtgan.
Qator 11:
K. Yasrib (Madina)da qibla deb eʼlon qilingach (bungacha Quddusga qarab ibodat qilinar edi), uning ahamiyati juda oshib ketdi. K. islomning din sifatida shakllanishida katta rol oʻynadi. K.ni dinsizlardan ozod qilish va uni sanamlardan tozalash Muhammadning zimmasiga tushdi, ungacha bu vazifani Ibrohim (as) bajargan edi. Muhammad boshchiligidagi musulmonlar 629 y. Makkaga kichik haj qilishdi, 630 y. Makkani egallashdi va K. atrofidagi sanamlar, uning ichidagi Xubal deb atalgan butni, yozuvlarni yoʻq qilishdi. Shu yili Abu Bakr (ra) rahbarligida birinchi haqiqiy musulmon haji ado etildi. Butparastlarga haj qilish man etildi. 631 y. Muhammad oxirgi marta haj ziyoratchilariga boshchilik qildi.
 
Xalifa Umar (ra) davrida K. yonidagi uylar buzib tashlandi va uning atrofida Harom masjidi qurildi. 683 y. K.ni umaviy qoʻshinlari oʻqqa tutdi. Keyin u kayta tiklanib, kengaytirildi. 929 y. Makkani qarmatlar bosib oldi va "qora„qora tosh"nitosh“ni olib ketishdi. Oradan 20 y. oʻtgach, bu toshni qaytarib olishga muvaffaq boʻlindi. Asta-sekin K. tevaragida turli inshootlar, jumladan, asosiy musulmon mazhablarining minbarlari tiklandi. Ular saudiy hukmdorlar 20-asrning 50—60-y.larida olib borgan katta taʼmirlash vaqtida olib tashlandi. 1980 y. Makkadagi masjid va K.ni bir guruh ekstremist isyonchilar bosib oldi. 2 haftadan soʻng masjid tozalanib, isyonchilar tor-mor qilindi.
 
K. butun dunyo musulmonlarining eng muhim markazi va birligi ramzi boʻlib keldi, hozir ham shunday boʻlib turibdi. Islom dinidagi barcha oqimlar uning muqaddasligi va alohida rolini tan oladilar. Har yili dunyoning hamma chekkalaridan musulmonlar haj ibodatini ado etish uchun bu yerga keladilar.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>