Arab tili: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.8
MalikxanBot (munozara | hissa)
Bot v1: Tuzatmalar (xato haqida xabar berish)
Qator 16:
| til_kodlari = Til kodlari
}}
'''Arab tili''' – [[Som tillari|Somiy tillar]] guruhining janubiy tarmog‘igatarmogʻiga mansub til. Yaqin va O‘rtaOʻrta Sharq hamda Afrika shim.586dagi yigirmadan ortiq mamlakatning rasmiy davlat tili hisoblanadi. Arab tilida 200 mln. dan ortiq aholi gaplashadi (1997). Qadimiy Arab tili miloddan avvalgi 5 – 4-asrlarga taalluqli obidalar orqali maʼlumdir. U mumtoz arab tilining paydo bo‘lishigaboʻlishiga zamin bo‘lganboʻlgan. Mumtoz Arab tilining leksik va grammatik shakllanishi johiliya davri (5 – 7-asrlar) shoirlarining og‘zakiogʻzaki ijodlarida namoyon bo‘laboʻla boshlagan. Qur’oni Karimning nozil bo‘lishiboʻlishi natijasida mumtoz Arab tili badiiyati yanada go‘zallashdigoʻzallashdi va grammatik meʼyorlari mukammallashdi. 8 – 9-asrlarda mumtoz Arab tili grammatikasi ishlab chiqildi, islom yoyilgan o‘lkalardaoʻlkalarda rasmiy va ilmiy til bo‘libboʻlib qoldi. Ibn Sino, Beruniy, Xorazmiy va boshqa ilmiy asarlarini ana shu tilda yozganlar. Mumtoz Arab tili leksik jihatdan bir oz o‘zgarganoʻzgargan holda, hozirga qadar arablarning adabiy tili bo‘libboʻlib kelmoqda. Buning asosiy sababi arab dunyosini birlashtirib turuvchi Qur’oni Karim, Hadisi Sharif va boshqa mo‘’tabarmoʻ’tabar manbalardir. Arab dunyosidagi vaqtli matbuot, nashrlar, radio va televideniye hozirgi shu tilda. Arab so‘zlashuvsoʻzlashuv tili adabiy tildan keskin farqlanadi, fonetik va leksik jihatdan birbiriga o‘xshamaydioʻxshamaydi. Misr, Sudan, Suriya, Iroq, Mag‘ribMagʻrib, Xasaniya (Mavritaniya), Shoa (Nigeriya, Kamerun, Niger) lahjalariga bo‘linadiboʻlinadi. Ushbu lahjalar asosan 3 sababga ko‘rakoʻra yuzaga kelgan: 1) arab adabiy tiliga quraysh qabilasi (Makka) shevasida nozil bo‘lganboʻlgan Qur’oni Karim tili asos bo‘lganboʻlgan, zero o‘shaoʻsha vaqtlardayoq Arabiston yarim orolda yashovchi qabilalarning tillarida turli tafovutlar bor edi; 2) hozirgi arab dunyosining aksar qismi kelib chiqishi arab bo‘lmaganboʻlmagan xalqlardir. Ular islom taʼsirida arablashgan. Ularning hozirgi so‘zlashuvsoʻzlashuv tilida islomgacha mavjud bo‘lganboʻlgan ona tillari unsurlarining bo‘lishiboʻlishi, tabiiy; 3) arab dunyosining aksar qismi g‘arbgʻarb istilochilari hukmronligi ostida bo‘lganligiboʻlganligi hududiy lahjalarning jiddiy farqlanishiga olib kelgan. Turkiston, xususan hozirgi O‘zbekistonOʻzbekiston hududi Arab xalifaligi tomonidan bo‘ysundirilgachboʻysundirilgach va islom mahalliy aholi tomonidan qabul qilingach, Arab tili hamda arab yozuvi mazkur hududda ilmfan tili va yozuviga aylandi. Shu bilan bog‘liqbogʻliq holda arabshunoslik vujudga keldi.Ad.: Sharbatov G. Sh., Sovremenniy arabskiy yazik, M., 1961; Talabov E., Arab tili, T., 1993.Sarvar Abdullayev.<ref>"{{PAGENAME}}" ''[[OʻzME]]''. [http://n.ziyouz.com/books/uzbekiston_milliy_ensiklopediyasi/O'zbekiston%20Milliy%20Ensiklopediyasi%20-%20A%20harfi.pdf A-harfi] Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
 
==Manbalar==