|
'''Alifbo''' (arab A.sining boshlang‘ichboshlangʻich ikki harfi – alif va bo nomidan olingan) – biror tilning yozuviga qabul qilingan va maʼlum anʼanaviy tartib berilgan yozuv belgilari (mas, arab A.si, lotin A.si) yoki bo‘g‘inboʻgʻin belgilar (mas, hind A.si – devanagari) majmui. A. mil. av. 2000-y. oxirlarida qad. Uga-rit va finikiy yozuvi tovush tizimidan kelib chiqqan. Undan ilgari Misr iyerogliflari sanoq tizimi mavjud bo‘lganboʻlgan, deb taxmin qilinadi. Turkiy xalqlarning run va turkiy (uyg‘uruygʻur) yozuvlari bo‘lganboʻlgan. Ammo, bu o‘zigaoʻziga xos turkiy yozuvlar Axi haqida maʼlumot uchramaydi. Ularga oid harflar jadvali tovush belgilari haqidagi boshqa manbalardagi maʼlumotlar hamda shu yozuv yodgorliklari asosida tuzilgan. Hozirgi harfiy va baʼzan bo‘g‘inboʻgʻin A.lari finikiy A. sidan, oromiy (arab, yahudiy), yunon (lotin va hokazo) va boshqa Alardan kelib chiqqan. Arab A.siga – barcha arab mamlakatlari, shuning-dek Eron, Afg‘onistonAfgʻoniston, Pokiston, Sharqiy Turkiston – Shinjon, shuningdek 13–20-asr boshlarida turkiy xalqlar yozuv tizimida; lotin A.siga Amerika, Avstraliya qitʼasidagi barcha xalqlar, Yevropaning ko‘pchilikkoʻpchilik xalqlari, Osiyo va Afrikadagi baʼzi xalqlar (In-doneziya, Turkiya va boshqalar) yozuv tizimida; Kirill A.siga – Yevropa, Osiyodagi baʼ-zi xalqlar yozuv tizimida; hind bo‘g‘inboʻgʻin A.siga – Hindistondagi ko‘pginakoʻpgina elatlar yozuv tizimida amal qilingan. Yana q. [[Arab yozuvi, Arman yozuvi, Gruzin yozu-vi, Koreys yozuvi, Turkiy(uyg‘uruygʻur) yozuvi, O‘rxunOʻrxun-yenisey yozuvi, Yunon yozuvi, Hind yozuvi, Lotin alifbosi]].<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
* [[Lotin alifbosi]]
|
