Mineral: Versiyalar orasidagi farq

Qoʻllanishi. M.ning xususiyatlari uni texnikaning qaysi sohasida ishlatilishini belgilaydi. Mas, oʻta qattiq M.lar (olmos, korund, granat va boshqalar) abraziv asboblar sifatida, pyezo-elektrik xususiyatli M.lar radioelek-tronikada qoʻllaniladi va h.k. M.ning har xil fizik xususiyatlari (asosan, zichligi, qayishqoqligi, magnitliligi, elektr oʻtkazuvchanligi, radioaktivligi va boshqalar)ga qarab ruda boyitish, foydali qazilmalar qidirishning geofizik usullari belgilanadi. M. ning kristallik panjarasidagi nuqsonlarni aniq maqsadga yoʻnaltirilgan mexanik, akustik, termik (qizdirish va keyin tez yoki sekin sovitish), kimyoviy (kuidirish, reagentlar bilan ishlov berish), radiatsion (rentgen va gamma nurlar bilan nurlantirish) usullar bilan yoʻqotish yoki tuzatish katta istikbollar ochilishiga imkon beradi. Hozirgacha maʼlum boʻlgan M.larning atigi 1/5 qismiga yaqini sanoatda foydalaniladi. M.ning tarkalishi, xossalarini sinchiklab oʻrganish yangi M. turlaridan amaliyotda foydalanishga imkon yaratadi. Oʻzbekistonda koʻp M. konlari ochilgan. M.lardan baʼzilari dunyoda birinchi marta topilgan va mashhur olimlar va topilgan joylari nomi bilan atalgan (mas, avitsenit, birunit, hamrabayevit, nasledovit, uklonskovit, ferganit va boshqalar). Hozirgi sanoatda Mendeleyev jadvalidagi barcha elementlardan foydalanilmoqda, ular asosiy komponent yoki qoʻshimcha element sifatida har xil M.lar tarkibida mavjud. M.ning monokristallar yoki ularning sintetik analoglari elektronika, optika, radiotexnika, elektroenergetikada ishlatilmoqda. Oʻz chiroyi bilan ajralib turadigan M.lar qimmatbaho, yarim qimmatbaho javohirlar (olmos, zumrad, yoqut, sapfir, nefrit va boshqalar) sifatida qoʻllaniladi. Mineraloglarning tadqiq qilish obʼyektiga Oydan olib tushilgan, samodan tushgan jismlar, Yer mantiyasi va okean tubi M.lari ham yil sayin qoʻshilib bormoqda.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>