[[Fayl:Field of opium.jpg|thumb|326px|Afyun lolazori, [[Myanma]].]]
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
'''Afyun''' (aslida yun. abijum – mudra-tuvchi, uxlatuvchi), opiy, "qora dori"–1) ko‘knorningkoʻknorning xomroq ko‘saginikoʻsagini tilib qo‘ygandaqoʻyganda undan oqib chiqib, havoda qorayib qotgan, sutsimon shira. Tar-kibida morfin, papaverin, kodein, te-bain, narkotin va 20 ga yaqin boshqa al-kaloidlar bor. Dam-badam qabul qilib turilsa, boshqa narkotiklar kabi unga o‘rganiboʻrganib qolish mumkin. Bu hayot uchun xavfli. A. preparatlari tibbiyotda og‘riqsizlantiruvchiogʻriqsizlantiruvchi dori sifatida ish-latiladi. U asosan tarkibidagi morfin bilan ta’sir etadi.A. qadimdan ma’lum. Bardi (papirus) ga yozilgan qad. Misr yozuvlarida (mil. av. 1552-yil) dori sifatida tavsiya etilgan. Teofrast (mil. av. 3-asr), Di-oskoridus-Diskuridis (mil. av. 77 yil) ham o‘zoʻz asarlarida A. dori ekanligini aytib o‘tishganoʻtishgan. A. dastlab dori sifatida Kichik Osiyoning janubi-sharqida, Yevro-pada ishlatilgan va "opiy" deb atalgan. Yunonlardan arablar va Yaqin Sharqdagi boshqa xalqparga "afyun" shaklida kirgan (o‘zbeklaroʻzbeklar "qora dori" ham deyishadi). Abu Bakr ar-Roziy, Abu Ali ibn Sino, Ibn Baytor, Dovuvdi Antokiylarning asarlarida ham A.ning tibbiy nafi, ishlatilish usullari bayon etilgan. Xitoyda A.ni tutatib chekish rasm bo‘lganboʻlgan. Bu odat keyinchalik Hindiston va Eronga ham o‘tganoʻtgan. A. kuchli narkotik 803bo‘lganligi803boʻlganligi uchun hamma mamlakatlarda, jumladan Oʻzbekistonda ham uni iste’-mol qilish taqiqlangan. A.ni ishlab chiqarish va sotish bilan shug‘ullanganshugʻullangan kishilar jino-iy javobgarlikka tortiladi; 2) ba’zan zahar, og‘uogʻu ma’nosida ishlatiladigan so‘zsoʻz.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
