15-Iyun 2020, 16:38 dagi koʻrinishi tahrirlash Albatros777 (munozara \| hissa) IP-chetlashtirishlardan mustasnolar 22 562 edits k added Category:19-yanvarda vafot etganlar using HotCat ← Avvalgi tahrir		4-Dekabr 2021, 11:41 dagi koʻrinishi tahrirlash bekor qilish MalikxanBot (munozara \| hissa) Botlar 755 564 edits k Bot v1: Tuzatmalar Keyingi tahrir →
Qator 22: \| bolalari = 6 ta o'g'il, 5 ta qiz }} '''Abbos I'''-5-[[Safaviylar davlati]]ning podshohi.Abbos Eronning harbiy, siyosiy va iqtisodiy qudrati ustidan hukmronlik qilsa ham, Safaviylar imperiyasi uchun qiyin paytlarda taxtga chiqdi. Uning irodali otasi hukmronligida mamlakat Qizilbosh qo'shinining turli guruhlari o'rtasida kelishmovchiliklarga olib keldi, ular Abbosning onasi va akasini o'ldirdilar. Shu bilan birga, Eronning dushmanlari, Usmonli imperiyasi (uning arxivi) va o'zbeklar bu siyosiy xaosdan foydalanib, o'z hududlarini egallab olishdi. 1588 -yilda Qizilbosh rahbarlaridan biri Murshid Qoli Xon shoh Muhammadni to'ntarish bilan ag'darib tashladi va 16 yoshli Abbosni taxtga qo'ydi. Ammo Abbos qo'g'irchoq bo'lmagan va tez orada o'zi uchun hokimiyatni qo'lga kiritgan. Uning rahbarligi ostida [[Eron]] minglab [[cherkes]], [[gruzin]] va [[arman]] quldorlari davlat boshqaruvi va harbiy kuchlariga qo'shilgan gilman tizimini rivojlantirdi. Eron jamiyatida yangi tashkil etilgan qatlamlar yordamida (o'tmishdoshlari tomonidan tuzilgan, lekin uning hukmronligi davrida sezilarli darajada kengayib ketgan) Abbos fuqarolik boshqaruvida, qirollik uyida va harbiy kuchlarda Qizilbashning kuchini oshirishga muvaffaq bo'ldi. Bu xatti-harakatlar, shuningdek, Eron armiyasining islohotlari unga Usmonlilar va o'zbeklarga qarshi kurashish va Eronning yo'qolgan viloyatlarini, shu jumladan Kaxetini xalqini keng qirg'in va deportatsiyalarga qaytarish imkoniyatini berdi. 1603-1618-yillarda Usmonli urushining oxirida Abbos Zaqafqaziya va Dog'istonni, shuningdek, Sharqiy Anadolu va Mesopotamiyani yutib oldi; ikkinchisi 1555-yilda Amasiya tinchligi natijasida yo'qolgan hududlar edi. Shuningdek, u portugal va mo'g'ullardan erlarni qaytarib olib, Eronning Shimoliy Kavkazda, Dog'istonning an'anaviy hududlaridan tashqarida boshqaruvi va ta'sirini kengaytirdi. Abbos katta quruvchi bo'lgan va qirolligi poytaxtini Qazvindan Isfaxonga ko'chirib, bu shaharni Safaviylar me'morchiligining poydevoriga aylantirgan. Keyingi yillarda, bir nechta etakchi cherkeslar ishtirokidagi sud fitnasidan so'ng, Abbos o'z o'g'illaridan shubhalana boshladi va ularni o'ldirdi yoki ko'r qilib qo'ydi. == Yoshlik davri == Abbos [[Hirot]]da (hozirgi [[~~Afg‘oniston~~Afgʻoniston]]da, keyin [[Xuroson]]ning ikki yirik shaharlaridan biri) qirol shahzoda Muhammad Xodabanda va uning rafiqasi Xayr an-Niso Begum ("Mahd-i Ulya" nomi bilan tanilgan) ning uchinchi ~~o‘g‘li~~oʻgʻli sifatida dunyoga kelgan. To'rtinchi shia Imom Zayn al-Abidin avlodidan bo'lgan Mazandaran viloyati Marashi hukmdori qizi.Tug'ilgan paytda Abbosning bobosi Shoh Toxmasp I Eronning shohi bo'lgan. Abbosning ota-onasi uni Hirot gubernatori Ali-Qoli Xon Shamlining onasi Xani Xonim tomonidan boqishgan. [6] [nb 1] Abbos to'rt yoshda bo'lganida, Taxmasp Abbosning otasini Shirazda qolishga yubordi. uning sog'lig'i uchun iqlim yaxshiroq edi. An'anaga ko'ra, kamida qirollik qonining shahzodasi Xurosonda yashashi kerak edi, shuning uchun Taxmasp yosh bo'lishiga qaramay, Abbosni viloyat hokimi etib tayinladi va Abbos Hirotda qoldirildi. 14 yoshida Abbos Xurosondagi Qizilbash rahbarlaridan biri Murshid Qoli Xonning qaramog'ida edi. 1587-yilda katta o'zbek qo'shinlari Xurosonga bostirib kirganda, Murshid Shoh Muhammadni ag'darish vaqti keldi deb qaror qildi. U yosh shahzoda bilan Safaviy poytaxti Gazvin shahriga bostirib kirib, uni 1587 -yil 16-oktabrda qirol deb e'lon qildi. . {{OʻzME}}

Abbos I: Versiyalar orasidagi farq