Alaska: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k {{Authority control {{Tashqi havolalar bilan almashtirildi (via JWB)
MalikxanBot (munozara | hissa)
k Bot v1: Tuzatmalar
Qator 25:
| YaShM_kishi = 51,726
|Ittifog`ga_kirish=| Ittifogʻga_kirish = 49
| Ittifogʻga_kirish_sana = 3 -yanvar 1959
|Ittifog`ga_kirish_sana=| Vaqt = [[UTC]]-9 ([[AKST]]) / -10 ([[HST]])
| Qisqartirish_Pochta = AL
Qator 34:
| Shtat_daraxti_binom = Picea sitchensis
}}
'''Alaska''' (Alaska) – Tinch okeanning Shimoliy Amerika qirgʻogʻi yaqinidagi keng qoʻltiq. Alaska yarim oroli bilan Shimoliy Amerika materigi oralig‘idaoraligʻida. Sathi 384 ming km². Chuq. 4929 m gacha. Suv ko‘tarilishikoʻtarilishi 12 m gacha. Alaskada Kadyak va Aleksandr arxipelagi, Qirolicha Sharlotta orollari joylashgan. Alaskadagi Ba-ranov orolda rus geografi F. P. Litke 1840 -yilda [[Tinch okeani|Tinch okeanda]] birinchi dengiz rasad-xonasini ochgan. Baliq ovlanadi. Asosiy portlari – Syuard, Prins-Rupert.<ref name=":0">[[OʻzME]]. Birinchi jild. [[Toshkent]], 2000-yil</ref>
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->
 
[[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSH]] shtati. Shimoliy Amerikaning shimoli-g‘arbidagʻarbida, AQShning asosiy qismidan uni [[Kanada]] yerlari aj-ratib turadi. Maydoni 1519 ming km². Alaska materik qismdan va bir qancha orollar (Aleksandr arxipelagi, Aleut orollari, Pribilov, Kadyak va boshqalar)dan iborat. Shimoliy Muz okeani va [[Tinch okeani|Tinch okean]] ([[Bering dengizi|Bering dengizi]]) bilan o‘ralganoʻralgan. Ma’muriy markazi – Juno shahar. Tinch okean sohilida igna bargli o‘rmonoʻrmon bilan qoplangan baland tog‘togʻ 384tizmalari bor. Gidroenergiyaga boy eng yirik Yukon daryosida kema qatnaydi. Aholisi 599 ming kishi (1993), ancha-gina qismi harbiy xizmatchilardir. Mahalliy aholi – indeyslar, aleutlar va eskimoslar. Aholining 3/4 qismi Alaskaning janubi-sharqiy va janubiy sohil qismida yashaydi. Alaskani 18-asr 1-yarmida ruslar egallab, qishloklar qura boshlagan. 1799 -yilda yer osti va yer usti boyliklaridan tanho foydalanish huquqini olgan Rossiya-Amerika kompaniyasi tashkil etildi. 1867 -yilda Rossiya hukumati Alaskani AQSH ga 7,2 mln. dollarga sotib yuborgan. Alaska 1884 -yilgacha AQSH harbiy vazirligi tasarrufida bo‘lganboʻlgan, 1884–1912 -yillarda okrug, so‘ngrasoʻngra hudud, 1959 -yildan shtat. 19-asrning 90-yillarida Alaskaning markaziy qismida va Syuard yarim orolda oltin konlari topilishi bilan Alaskaning ichki qismlarida ham aholi turar joylari paydo bo‘ldiboʻldi. 1911–38 yillarda Alaskada mis konlari ishga solindi. 1915–23 yillarda transport yoʻli qurilib, Alaskaning markaziy qismi sohil bilan bog‘landibogʻlandi. Baliq ovlash va baliq sanoati, o‘rmonoʻrmon sanoati, foydali qazilmalar chiqarish va qisman mo‘ynachilikmoʻynachilik Alaska xo‘jaliginingxoʻjaligining asosini tashkil etadi. Oltin qazib chiqarish Alaska kon sanoatining asosiy.tarmog‘idirtarmogʻidir. Shuningdek, kumir, neft, qalay, platina, simob, xromit qazib olinadi. Ishlab beruvchi sanoat asosan konserva va taxta tilish korxonalaridan iborat. Ketchikan va Sitka sh.larida 2 ta ulkan sellyuloza-qog‘ozqogʻoz zavodi bor. Qishloq xoʻjaligi bilan deyarli shug‘ullanilmaydishugʻullanilmaydi, faqat Matanuska vodiysida, Kenay yarim orolda kartoshka ekiladi, qoramol, parranda boqiladi. Mo‘ynaliMoʻynali hayvonlar ovlanadi. Tashqi aloqalari, asosan, dengiz floti, shuningdek havo yo‘llariyoʻllari orqali amalga oshiriladi. Alaska avtomobil yo‘liyoʻli va transport yoʻli orqali Kanada bilan bog‘langanbogʻlangan. Ichki yuklar transport yoʻli, shuningdek avtomobil yo‘llaridayoʻllarida tashiladi. Xeyns – Ferbenks neft quvuri (1000&nbsp;km) qurilgan. Alaskada aerodromlar, harbiydengiz bazalari, raketodromlar bor.<ref name=":0" />
 
== Manbalar ==