'''Amir''' (arab. – amr qiluvchi, boshliq, hokim) – lashkarboshi, hokim, bek. Arab xalifaligining dastlabki xalifalari va umaviylar davrida alohida qo‘shinqoʻshin qo‘mondonlariqoʻmondonlari A. deb atalib, ular odatda zabt etilgan viloyatlarga noib etib tayinlanganlar. Xalifalarga Umar ibn al-Xattobdan boshlab "A. al-mo‘mininmoʻminin" ("Mo‘minlarMoʻminlar A.i") unvoni berilgan. Abbosiylar davrida A. odatda xalifalarning oliy hukmdor ekanligini tan olgan hokimlar, shuningdek xalifalikka nomigagina qaram bo‘lganboʻlgan sobiq noiblar (ag‘labiylaragʻlabiylar, tu-luniylar, tohiriylar) yoxud qurol kuchi bilan o‘zlarioʻzlari davlat barpo etgan mustaqil hokimlar (safforiylar, taznaviylar, buvayhiylar); ularni 10-asrda sultonlar deb ham atay boshlashgan. 10-asr oxiri – 11-asr boshida A. deb turli tabaqaga mansub hokimlar va lashkarboshilar (ay-yubiylar, mamluklar davlatlari va boshqalarda) atalgan. O‘rtaOʻrta asrlarda Movarounnahr xonliklarida Amir ul-umaro, Amiri shikor mansablari mavjud bo‘lganboʻlgan. Oltin O‘rdaOʻrda, so‘ngrasoʻngra Movarounnahr va Eronda mo‘g‘ullarmoʻgʻullar istilosidan so‘ngsoʻng A. deb uluslar boshliqlari atalgan (bek yoki no‘yonnoʻyon ma’nosida). Bu unvonni Amir Temur ham olgan; temuriylar sulolasiga man-sub shahzodalar Amirzoda (amir o‘g‘lioʻgʻli) deb atalib, mirzo uning qisqartirilgan shaklidir. 18-asr oxiridan e’tiboran Buxoro xonligi hukmdorlari o‘zlarinioʻzlarini A. deb atay boshlaganlar. Safaviylar Eronida A.– viloyat hokimlari (odatda qabila boshliqlari, xonlar va sultonlar), Afg‘onistondaAfgʻonistonda A. unvonini barakzoylar sulolasi hukmdorlari Do‘stmuhammadxondanDoʻstmuhammadxondan boshlab olganlar. 20-asrda monarxik arab davlatlarida (mas, Saudiya Arabistonida) A.– hukmron su-lolaning valiahd shahzodalari.
