'''Avgustin Avreliy''', '''Avliyo Avgustin''' (Augustinus Sanctus) (354, Tagast shahri, Shimoliy Afrika – 430, Gippon shahri, Shim.Afrika) – xristian dini ilohiyotchisi, "cherkov otalari"dan, adib, faylasuf. Katolitsizm aqidalarining shakllani-shiga ta’sir ko‘rsatgankoʻrsatgan. Gippon shahri usku-fi (yepiskopi) martabasiga erishgan. Diniy-falsafiy ruhdagi qator va’z va risolalari saqlanib qolgan. Ulardan mashhurlari: 1) "Tavba" (400 yil); 2) "Ilohiy shahar haqida" (413-427 yillar; 22 kitobdan iborat). "Ilohiy shahar haqida" asarining yozilishiga Rim imperiyasi poytaxti gotlar tomonidan bosib olinib, vayron qilinishi turtki bo‘ldiboʻldi. Asarda bu vayrongarchilik rimliklar asrlar mobaynida o‘zgaoʻzga xalqlarga nisba-tan o‘tkazganoʻtkazgan bosqinchilik va zuravonlik siyosati uchun xudo tomonidan yuborilgan jazo sifatida talqin qilinadi. Asarning 10 ta kitobi Rim tarixiga, 12 ta kitobi insonlar jamiyati va davlatning mohiyatiga bag‘ishlanganbagʻishlangan. A. dunyoni ikki saltanatga bo‘ladiboʻladi: 1) "zamin shahri" – yovuzlik, zo‘ravonlikzoʻravonlik va shayton saltanati; 2)"ilohiy shahar" – ezgulik va rahmon saltanati. Birinchisi – inson xudbinligi asosiga qurilgan va ilohiylikni rad etadi, ikkinchisi – ilohiy mehr asosiga qurilgan bo‘libboʻlib, insonning moddiy ehtiyojlardan yuz o‘girishinioʻgirishini taqozo qiladi. A. ta’limotiga ko‘rakoʻra, "ilohiy shahar"ning yer yuzidagi tim-soli masihiy cherkovidir, unga samoviy cherkovga tayyorgarlik vositasi sifatida qaralmog‘iqaralmogʻi lozim. A. qadimgi yunon mush-riklik davri qadriyatlarini masihiylik nuqtai nazaridan keskin tanqid qiladi, inson o‘zoʻz irodasi bilan ezgulikka erisha 4olmaydi, inson gunohlardan faqat xudoning inoyati va cherkov tufayli forig‘forigʻ bo‘ladiboʻladi, deb hisoblaydi. A. fikriga ko‘rakoʻra, "yagona tangri barcha go‘zallikninggoʻzallikning haqiqati va eng oliy go‘zalliqdirgoʻzalliqdir". A. "e’tiqodsiz bilim ham, haqiqat ham yo‘qyoʻq", deb hisobladi. A. ta’limoti Yevropada deyarli ming yil davomida ilm-fanning cherkovga tobe holda qolishiga muayyan darajada nazariy zamin bo‘ldiboʻldi va cherkov hokimiyatining qudratli kuchga aylanishiga ko‘maklashdikoʻmaklashdi.
