Ferdinand Magellan: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Rtfroot (munozara | hissa)
Tahrir izohi yoʻq
Rtfroot (munozara | hissa)
Tahrir izohi yoʻq
Qator 1:
{{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=Magellan, Magalyaynish Fernan|tavallud sanasi=4 fevral 1480|asl ismi={{lang-pt|Fernão de Magalhães}}, {{lang-es|Fernando (Hernando) de Magallanes}},|portret=Ferdinand Magellan.jpg|vafot sanasi=27 aprel 1521|imzo=Magellan Signature.svg|fuqaroligi=[[Kastiliya va Leon qirolligi]]|vafot joyi=[[Filippin]]|tavallud joyi=[[Portugaliya Qirolligi]]}}
[[Fayl:First circumnavigation simplified.svg|thumb|286x286px|yo'nalish]]
 
'''Magellan''', '''Magalyaynish Fernan''' ({{lang-pt|Fernão de Magalhães}}, {{lang-es|Fernando (Hernando) de Magallanes}}, taxminan 1470, Portugaliya — 1521.27.4, Maktan orol, Fillipin) — [[Portugaliya|portugaliyalik]] dengizchi sayyoh. Magellan ekspeditsiyasi birinchi dunyo aylana suzishni amalga oshirdi. 1505—12 yillarda portugallar ekspeditsiyasida qatnashib ikki marta (1509-11) [[Malakka sultonligi|Malakkagacha]] borgan. Magellan Lissabonga qaytgach, 1517-yil Ispaniyaga oʻtib, Molukka orollariga gʻarbiy yoʻl bilan suzib borish toʻgʻrisidagi oʻzi ishlab chiqqan loyihani Ispaniya qiroliga taqdim qildi. 1519—21 yillarda 5 kemadan iborat Ispaniya ekspeditsiyasi (265 odam)ga boshliq etib tayinlangach, 1519-yil 20-sentabrda Sanlukarde Barrameda bandargohidan (Ispaniya) yoʻlga chiqadi va 1520-yil yanvarda La-Plataning dengiziga quyilish yeriga yetib boradi. Fevralda janubga suzishni davom ettirib nomaʼlum yerning 2000 km dan ziyod sohilini (Magellan u joylarni Patagoniya deb atagan) koʻzdan kechirdi. Magellan 1520-yil mart oyida SanXulian buxtasida 3 kemada koʻtarilgan isyonni bostirdi va oʻsha yerda qishlab, 1520-yil avgustda 4 kemada suzishda davom etdi. Kemalar Olovli Yer oroli bilan materik oraligʻidagi boʻgʻoz (keyinchalik Magellan nomiga qoʻyilgan) orqali oʻtib nomaʼlum okeanga chiqdi. Magellan hamroxlari keyinroq uni Tinch okean deb atagan. Toʻxtovsiz qariyib 17 ming km masofani oʻtib, avval Mariana orollariga, soʻngra Filippin orollariga yetib borishdi. Magellan Maktan orolda mahalliy xalq bilan toʻqnashuvda oʻldirildi. Magellan hamrohlari Tinch okean orqali gʻarbga suzib, Afrikaning jan. orqali faqat bitta "Viktoriya" kemasida (X. S. Elkano qoʻmondonligida) 1522-yil Ispaniyaga qaytib, dunyo aylana suzishni yakunladilar. Bu ekspeditsiya Yerning sharsimonligini amalda uzil-kesil isbotladi, yagona [[Dunyo okeani]] mavjudligini, Yer yuzasining koʻp qismi suv bilan qoplanganligini koʻrsatdi.