Butun sonlar: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Tahrir izohi yoʻq Teglar: Mobil qurilma orqali Mobil sayt orqali |
butun sonlar to'liqroq malumot Teglar: Qaytarildi Koʻrib tahrirlagich |
||
Qator 1:
'''Butun sonlar toʻplami''' – <math>\mathbb{Z}=\{\dots,-2,-1,0,1,2,\dots\}</math> hisoblanadi. Uni quyidagicha taʼriflash mumkin:
Natural sonlar va ularga qarama qarashi sonlar hamda nol birgalikda butun sonlarni tashkil qiladi.Musbat va manfiy sonlar va nol ham shu butun sonlar ro’yhatiga kiradi.
Nol sonini natural sonlar to‘plamiga kiritib, butun manfiymas sonlar to‘plami deb ataladigan yangi sonli to‘plam hosil qilamiz va bu kengaytirilgan to‘plamni N0={0,1,2,3, . .. ,n , . .. } orqali belgilaymiz. Katta sonni kichik sondan ayirish mumkin bo‘lishi uchun N0
sonlar to‘plamini yangi sonlar kiritish yo‘li bilan yanada kengaytirish zarur. to‘g‘ri chiziqni olib, unda yo‘nalish, 0 boshlang‘ich nuqta va
masshtab birligini olamiz . Boshlang‘ich nuqtaga 0 sonini mos qo‘yamiz. Boshlang‘ich nuqtadan o‘ng tomonda bir, ikki,
uch va h.k. masshtab birligi masofada joylashgan nuqtalarga 1, 2, 3, ... natural sonlarni mos qo‘yamiz, boshlang‘ich nuqtadan
chap tomonda bir, ikki, uch va h.k. birlik masofada joylashgan
nuqtalarga -1, -2, -3, ... simvollari bilan belgilanadigan yangi
sonlarni mos qo‘yamiz.
Bu sonlar butun manfiy sonlar deb ataladi. Sonlar belgilangan
bu to‘g‘ri chiziq son o‘qi deb ataladi. O‘qning strelka bilan
ko‘rsatilgan yo‘nalishi musbat yo‘nalish, bunga qarama-qarshi
yo‘nalish esa manfiy yo‘nalish deb ataladi. Natural sonlar son
o‘qida boshlang‘ich nuqtadan musbat yo‘nalishda qo‘yiladi,
shuning uchun ular musbat butun sonlar deb ataladi.
Butun manfiymas sonlar to‘plami bilan butun manfiy sonlar to‘plamining birlashmasi yangi sonli to‘plamni hosil qiladi,
bu to‘plam butun sonlar to‘plami deb ataladi va Z simvoli bilan
belgilanadi:
Z = {...,-4,-3,-2,-1,0,1,2,3,4,.... } .
a va -a sonlar qarama-qarshi sonlar deb ataladi. Son o‘qida bu
sonlarga mos keladi gan nuqtalar nolga ni sbatan simmetrik joylashadi.
O‘lchashnatijasi butun sonlarda, o‘nli yoki oddiy kasrlarda
i f odalanadi. Agar miqdor qarama-qarshi (o‘sish-kamayi sh,
yuqoriga-quyiga, foyda-zarar, issiq-sovuq va hokazo) ma’noga
ham ega bo‘lsa, uning qiymatlari oldiga mos ravishda musbatlik
(«+») yoki manfiylik («-») ishorasi qo‘yiladi: x =-8,y = 8, t =+5°.
m/n ifoda oddiy kasr deb ataladi, bunda m (tegishli) Z, n (tegishli) N.
{{math-stub}}
|