Ohaktoshlar: Versiyalar orasidagi farq

'''Ohaktoshlar''' — [[Karbonatli jinslar|karbonatli choʻkin-dichoʻkindi togʻ jinslari]]. Tarkibi 50%dan ortiq kalsitdan yoki [[Organizm|organizmlarning]] skeleti koldiklaridan, baʼzan aragonit minerali (SaSO3)dan iborat. Koʻpincha tarkibida autigen, diagene-tik va epigenetik minerallar, chakiq (terrigen va [[Karbonatlar|karbonat]]) zarralar aralashmasi uchraydi. O.ningOhaktoshlarning tarkibida 4— 17% gacha MgO boʻlsa, dolomitli O.Ohaktoshlar; 6 — 21% SiO2+R2O, — mergelli O.Ohaktoshlar; kvars, opal va xalsedon koʻshilsa — qumtoshli va kremniylashgan O.Ohaktoshlar deb yuritiladi. Strukturasi kristalli, organogen-chakikli, chaqikli-kristalli va sizib toʻplangan (travertin, ohakli tuf) turlari farq qilinadi. Rangi oqish, sargʻish, boʻzrang . Koʻpin-cha ohaktosh ichida chigʻanoqlar ham boʻladi. Hosil boʻlishiga koʻra, organogen, xemogen yoki kimyoviy, chaqiq boʻladi. Tarkibidagi jins hosil kiluvchi organizmlarning koʻpligiga koʻra, organogen O.Ohaktoshlar, foraminiferali, marjonli, suvoʻtli va boshqa; xemogen va chaqiqlari (zarralar)ning kattaligiga karab bir necha xilga boʻlinadi. Metamorfizm na-tijasida O.Ohaktoshlar marmarta aylanadi. O.Ohaktoshlar eng koʻp tarkalgan choʻkindi togʻ jinslaridan biri, Yerning turli relf shakllarida ishtirok etadi. O.Ohaktoshlar barcha yoshdagi (tokembriydan toʻrtlamchi davrgacha) yot-qiziqlarda uchraydi. O.ningOhaktoshlarning fizik-mexanik xossalari ularning strukturasi va tuzilishiga bogʻlik boʻlib, juda keng chegarada oʻzgaradi, mas, hajmiy ogʻirligi 800&nbsp;kg/m3 dan (chigʻanoqtoshlar, travertin) 2800&nbsp;kg/m3 gacha (kristalli strukturali O.Ohaktoshlar). Chigʻanoq-toshlar va gʻovakli O.Ohaktoshlar nisbatan oson kesiladi hamda yoʻniladi, kristalli O.Ohaktoshlar esa, yaxshi silliklanadi. O.Ohaktoshlar sanoatda, qishloq xoʻjaligi va qurilishda keng qoʻllaniladi. Qora metallurgiyada rudaning eri-shini oshirish va shlak hosil qilish uchun qoʻshiladigan modda (flyus) si-fatida; ohak va sement ishlab chiqarishda xom ashyo; soda, mineral oʻgʻitlar, shisha, qogʻoz ishlab chiqarishda, neft mahsulotlarini tozalash va boshqa jarayonlarda qoʻshimcha modda sifatida ishlatiladi. O.Ohaktoshlar muhim qurilish materiallari guruhini tashkil qiladi, ulardan qoplovchi va bezak toshlar, haykaltaroshlik va meʼmorlikda ishlatiladigan toshlar va h.k. tayyorlanadi. [[Oʻzbekiston|Oʻzbekistonda]] koʻplab O.Ohaktoshlar qazib olinadigan konlar, yirik ishlab chiqarish birlash-ma korxonalari ("Oʻzsanoatqurilishmateriallari", "Oʻzavtoyoʻl", Navoiy va Olmaliq kon-metallurgiya k-tlari va boshqalar) tomonidan ishlatilmokda.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>