Birinchi Panipat jangi: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Xoqoni Said (munozara | hissa)
Tahrir izohi yoʻq
Xoqoni Said (munozara | hissa)
Tahrir izohi yoʻq
Qator 1:
= '''Birinchi Panipat jangi''' = <ref>Chandra, Satish (2009). Medieval India: From Sultanat to the Mughals, Part II. Har-Anand Publications. ISBN 9788124110669.</ref>
Birinchi Panipat jangi 1526-yil 21-aprelda Temuriy podishoh Bobur qoʻshinlari bilan Lodilar sulolasi oʻrtasida Panipatdan yaqinida boʻlib oʻtgan. Bu Shimoliy Hindistonda boʻlib oʻtdi va Boburiylar imperiyasining boshlanishi va Dehli sultonligining tugashini belgiladi. Bu Hindiston yarimorolidagi poroxli oʻqotar qurollar va dala artilleriyasi ishtirokidagi eng dastlabki janglardan biri boʻlib, bu jangda Boburiylar tomonidan kiritilgan. Ushbu jangdan soʻng Temuriylar imperiyasi Hindiston yarimoroli va Afgʻoniston hududiga koʻcha boshladi, shu bilan birga nomi Boburiylar sifatida oʻzgardi. Yevropada esa „Mughals“ nomi bilan tanilgan.
 
== Jang Foni ==
[[File:1526-First Battle of Panipat-Ibrahim Lodhi and Babur.jpg|thumb|1526-yil Birinchi Panipat jangi. „Boburnoma“ga ishlangan miniatyura]]Mirzo Bobur Samarqandni ikkinchi marta boy berganidan keyin 1519-yilda Chenob qirgʻoqlariga yetib borar ekan, Hindistonni zabt etishga eʼtibor qaratdi. 1524 yilgacha uning maqsadi faqat Panjobga oʻz hukmronligini kengaytirish, asosan ajdodiTemurning merosini qaytarish edi, chunki u ilgari uning imperiyasining bir qismi boʻlgan. Oʻsha paytda Shimoliy Hindistonning katta qismi Lodilar sulolasidan boʻlgan Ibrohim Lodi hukmronligi ostida edi, biroq imperiya parchalanib ketayotgan edi va undan qochganlar koʻp edi. U oʻzini mamlakat taxtining qonuniy vorisi deb eʼlon qilib, Ibrohimning huzuriga elchi yubordi, biroq elchi Lahorda hibsga olinib, bir necha oy oʻtib qoʻyib yuborildi.
[[File:1526-First Battle of Panipat-Ibrahim Lodhi and Babur.jpg|thumb|1526-yil Birinchi Panipat jangi. „Boburnoma“ga ishlangan miniatyura]]
Mirzo Bobur Samarqandni ikkinchi marta boy berganidan keyin 1519-yilda Chenob qirgʻoqlariga yetib borar ekan, Hindistonni zabt etishga eʼtibor qaratdi. 1524 yilgacha uning maqsadi faqat Panjobga oʻz hukmronligini kengaytirish, asosan ajdodiTemurning merosini qaytarish edi, chunki u ilgari uning imperiyasining bir qismi boʻlgan. Oʻsha paytda Shimoliy Hindistonning katta qismi Lodilar sulolasidan boʻlgan Ibrohim Lodi hukmronligi ostida edi, biroq imperiya parchalanib ketayotgan edi va undan qochganlar koʻp edi. U oʻzini mamlakat taxtining qonuniy vorisi deb eʼlon qilib, Ibrohimning huzuriga elchi yubordi, biroq elchi Lahorda hibsga olinib, bir necha oy oʻtib qoʻyib yuborildi.
 
Bobur 1524-yilda Panjobning Lahor shahriga yo‘l oldi, lekin Davlatxon Lodiy Ibrohim Lodiy yuborgan qo‘shinlar tomonidan quvilganini aniqladi. Bobur Lahorga yetib kelgach, Lo‘diy qo‘shini yo‘lga chiqdi va tor-mor qilindi. Bunga javoban Bobur Lahorni ikki kun egallab turi, so‘ng Dipalpurga yurish qildi va Lodining boshqa bir isyonchi amakisi Alamxonni hokim qilib qo‘ydi. Alamxon tezda taxtdan ag‘darilib, Kobulga qochib ketdi. Bunga javoban Bobur Alamxonga qo‘shinlar yetkazib berdi, ular keyinchalik Davlatxon Lodiyga qo‘shildi va 30 000 ga yaqin askar bilan birga Dehlida Ibrohim Lodini qamal qildi. Ularni mag‘lub etib, Alam qo‘shinini haydab yubordi; Bobur esa Lodining Panjobni egallashiga yoʻl qoʻymasligini tushunib yetgan edi.
 
Jangda
 
'''Bobur tarafidan'''
 
''12,000–25,000 askarlar''
 
''15–20 ta o`qotar qurollar.''
 
Yo`qotishlar : Noma'lum
 
* '''Lodilar tarafidan'''
''20 000 oddiy otliq askar20 000 tartibsiz otliqlar . Qilich, nayza, kamon va tayoq bilan qurollangan 30 000 ta piyodalar.''Yo`qotishlar:
 
Jangda 6000 kishi halok boʻldi, minglab odamlar chekinish paytida halok bo'ldi.
 
== Jang ==