25-May 2022, 06:56 dagi koʻrinishi tahrirlash Delecta55 (munozara \| hissa) 3 811 edits Tahrir izohi yoʻq ← Avvalgi tahrir		25-May 2022, 06:57 dagi koʻrinishi tahrirlash bekor qilish Delecta55 (munozara \| hissa) 3 811 edits Tahrir izohi yoʻq Teg: Koʻrib tahrirlagich Keyingi tahrir →
Qator 1: '''Gʻildirakli lira''' — friksion torli cholgʻu asbobi. Torga taʼsir qilish usuliga koʻra, u kamoncha bilan chalinadigan asboblarga oʻxshaydi, faqat kamonchaning oʻrniga aylanadigan gʻildirak ishlatiladi. Rossiya, Ukraina (''relya'' yoki ''rilya'' nomi ostida), Belorussiya (''lera''), Litva, Polsha, Slovakiya, Chexiya, Germaniya, Shvetsiya va Sharqiy va Shimoliy Evropaning boshqa mamlakatlarida maʼlum {{Sfn\|БРЭ\|2009}}. == Tarixiy ocherki == Evropada u turli nomlar bilan tanilgan, ularning eng qadimgisi — " organist " ({{Lang-la\|organistrum}}) — klassik oʻrta asrlarga (XIII asrdan keyin) tegishli. Eng qadimgi tasvirlar XII asrga toʻgʻri keladi: inglizcha kitob miniatyurasi (taxminan 1175 -yil) va avliyo Iakov soborining barelyefi (Santyago de Kompostela , 1188). XII asrda gʻildirakli lira, ikki kishi (musiqachi va uning yordamchisi, tutqichni aylantiruvchi) tomonidan boshqariladigan katta hajmli asbob edi. XIII asrda yengil (koʻchma) asboblar paydo boʻlgandan soʻng, Oʻrta asrlardagi qoʻshiqchilar madaniyatining eng xarakterli atributlaridan biri boʻlib, gʻildirakli lira cholgʻu asbobi butun Evropa boʻylab tez tarqaldi. XV asrga kelib, u mashhurligini yoʻqotdi va koʻpincha, qoʻshiqlar, sheʼrlar, ertaklarni oddiy akkompanementda ijro etadigan, kambagʻallar va miskinlar, shu jumladan koʻr, nogiron va aqli zaiflarning cholgʻu asbobiga aylandi. Barokko davrida asbobning yangi taraqqiy davri boshlandi. XVIII asrda gʻildirakli lira, qishloq hayotini yaxshi koʻradigan, fransuz aristokratlari oʻyinchoqlari sifatida modaga aylandi. Hozirgi vaqtda u baʼzi Evropa mamlakatlari, birinchi navbatda, Fransiya va Vengriya, milliy musiqasida qoʻllaniladi. Rossiyada XVII asrda paydo boʻlgan{{Sfn\|Музыкальная энциклопедия\|1976}}{{Sfn\|Васильев, Широков\|1986}} . Uni, oʻz ijodlarining gʻamli sadolari ostida tarixiy qoʻshiqlar, balladalar va diniy sheʼrlarni ijro etadigan, sayyor sozandalar{{Sfn\|Музыкальная энциклопедия\|1976}}, gadoylar va koʻrlar{{Sfn\|Васильев, Широков\|1986}} chalgan. Rossiyada liraning paydo boʻlishi hokimiyat va ruhoniylar tomonidan taʼqib qilinishi tufayli skomoroxorlikni (masxarabozlik) pasayishini koʻrsatdi {{Sfn\|Васильев, Широков\|1986}}. == Ijro etish texnikasi == Qator 15: == Boshqa nomlari == Turli vaqtlarda va turli mamlakatlarda bu musiqa asbobi turli nomlar bilan atalgan: Germaniyada — ''Leier, Drehleier, Bettlerleier, Bauernleier'' ; Angliyada ''hurdy-gurdy'' (hedy ''-gyody'' , rus tilida ham uchraydi <ref>''[[Сапонов, Михаил Александрович\|Saponov M. A.]]'' Organistr // Muzikalnie instrumenti. Ensiklopediya. — M.: Deka-VS, 2008. — S. 427.</ref>), Frantsiyada (jumladan, tarixiy Provansda) — ''simfoniya, chifonie, sambiût, sambuca, vierelète, vielle à roue'' (shuningdek, qisqartirib — ''vielle''); Italiyada — ghironda '', lyra tedesca, rotata, sinfonia'' ; Vengriyada — tekerő ; Belarusiyada — kolavaya ''lira'' , Ukrainada — ''kolísna lira'' yoki ''rela'' , Polshada — ''lira korbowa'' , Chexiyada — ''niněra''. == Manbalar ==

Gʻildirakli lira: Versiyalar orasidagi farq