Mezolit: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Matn qoʻshdim
Teglar: Mobil qurilma orqali Mobil sayt orqali
Xatolarni toʻgʻirladim. Manba kiritdim.
Teglar: Mobil qurilma orqali Mobil sayt orqali
Qator 1:
'''Mezolit''' (mezo... va lithos — tosh) — oʻrta [[tosh davri]]; [[paleolit]]dan [[neolit]]ga oʻtish davri (miloddan avvalgi 10—712-7 ming yillik).
 
Geologik pleyspgotsendan hozirgi golosenga oʻtish davri. Mezolitda hayvonot dunyosi, landshaftlar muzlik davridan xalos boʻlib hozirgi tabiiy sharoitga moslashgan. Muzlik davriga moslashgan yirik hayvonlar ([[Mamont|mamontlar]]) yoʻq boʻlib, yangilari paydo boʻlgan. Inson hayotida katta oʻzgarishlar sodir etilgan. Mezolitda oʻq-yoyning kashf etilishi bilan yakka oila boʻlib yashash imkoniyati tugʻilgan. Tosh, suyak, yogʻochdan mikrolit qurollar (pichoq, qirgʻich, bolta) kashf qilingan. Bu qurollar yordamida odamlar yakka holda ov qilish imkoniga ega boʻlishgan. Shu tariqa jamoa boʻlib yashashga barham berilgan. Mezolit davri odamlari ovchilik, baliqchilik, terimchilik bilan shugʻullanganlar.
 
Oʻzbekiston hududida mezolit davriga oid eng qadimgi yodgorlik Qoʻshilish boʻlib, u miloddan avvalgi 10 ming yillik bilan davrlanadi. Undan mikrolit qurollar, paykon va uchburchak shakldagi qurollar, qoʻlga oʻrgatilgan tur (buqa yoki sigir) suyagi topilgan. Bu esa Mezolit davri boshida Oʻzbekiston hududida odamlar chorvachilikdan xabardor boʻlganliklaridan dalolat beradi. Respublikamizda Mezolitga oid koʻplab yodgorliklardan Fargʻona vodiysining Soʻx tumanidagi Obishir I va Obishir V manzilgohlari (qarang [[Obishir madaniyati]]), Surxondaryoning Boysun tumanidagi Machay gʻori kabilarni koʻrsatish mumkin.Mezolit davrida iqlimning o‘zgarishi bilan hayvonot dunyosi ham o‘zgaradi. Paleolit davridagi yirik hayvonlar yo‘qolib, ular o'rniga tez chopar va mayda hayvonlar: arxar, muflon, tog‘ echkisi,
bug‘u, jayron, qulon, quyon, arslon, yoMbarsyoʼlbars, bars, qoplon va boshqa
 
hayvonlar paydo boMdiboʼldi. Ularni ilgaridagidek ovlash ibtidoiy odam
ham o‘zgaradi. Paleolit davridagi yirik hayvonlar yo‘qolib, ular
 
o'miga tez chopar va mayda hayvonlar: arhar, muflon, tog‘ echkisi,
bug‘u, jayron, qulon, quyon, arslon, yoMbars, bars, qoplon va boshqa
hayvonlar paydo boMdi. Ularni ilgaridagidek ovlash ibtidoiy odam
uchun murakkablik tug‘dirdi. Natijada o‘q-yoy ixtiro qilindi. Bu mezolit
davrining eng katta yutug‘i edi. 0 ‘qO‘q yoyning kashf etilishi xo‘jalikda
ovning ahamiyatini oshirdi. Endi ibtidoiy ovchilar uzoqdan turib o‘z
o'ljasini nishonga olish imkoniyatiga ega boMdilarboʼldilar va oziq-ovqatga
boMganboʼlgan talabni qondira oldilar.
0 ‘simliklarOʻsimliklar dunyosida ham issiqtalab o‘simliklar salmog‘i oshdi.
Daryolarning sersuv bo‘lishi baliqchilikning vujudga kelishiga va
dastlabki qayiqlamingqayiqlarning paydo boMishigaboʼlishiga olib keldi. Bu esa ibtidoiy
odamning turmush tarzini o‘zgartirdi.
Ibtidoiy ovchilar hayvonlar (asosan bug‘ular) izidan yurib, yangiyangiyangi-yangi erlarniyerlarni o‘ziashtiribo‘zlashtirib bordilar. Shu sababli, mezolit davri odamlari
keng hududlarga tarqalganlar. Mezolit t davrida 0 ‘rtaOʻrta Osiyoning
deyarli barcha hududlari yashash uchun qulay boMganboʼlgan. Amudaryo
bilan Sirdaryo oraliqlarida mezolit davriga oid yodgorliklar ko‘p
uchraydi.
Bu davr jamoasida diniy tasawurlartasavvurlar maMummaʼlum bir shaklga kirdi. Bu
haqda mezolit davri mozorlari, qoyatosh rasmlari darak beradi. 0 ‘rtaOʻrta
Osiyodagi mezolit davri yodgorliklaridan 3tasida - Qayla, TutkaulTutqaul,
Machay makonlarida mozorlar topilgan. Ular mezolit davrining so‘ngi
bosqichiga taalluqli. Qayla g'orida 2 ta mozor o‘rganilgan. Skeletlar
chalqanchasiga yotqizilib. oyoqlari biroz bukilgan, ustiga oxra
sepilgan. Yonlarida dengiz chig‘anoqlaridan yasalgan taqinchoqlar
topilgan. Bosh suyagi ustiga ham mayda tosh munchoqlar tizib
chiqilgan. Boshqa mozorlarda ham shu holat kuzatilgan. Bulami Bularning
barchasi narigi dunyoga ishonishni bildiradi,
Jahon arxeologiyasida mezolit davri 2 bosqichga: Azil va
Tardenuazga boMinadiboʼlinadi. (3-jadva!) Ular Fransiyadan topilgan makonlar
nomlari bilan atalgan. Azil davri tosh qurollarining asosiy
xususiyatlaridan biri - mikrolit qurollamingqurollarning yasalishidir (yunoncha
mikros-kichik). Ular asosan o‘q uchi vazifasini bajargan. UlamingUlarning
ko‘pchiligi tol bargiga o‘xshash boʼlgan. Egamberdiyeva. Oʻtkir Islomov.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
<ref>[[Egamberdiyeva]].Toshkent 2011</ref>
 
== Yana q. ==