Mezolit: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Miracle1608 (munozara | hissa) Matn qoʻshdim Teglar: Mobil qurilma orqali Mobil sayt orqali |
Miracle1608 (munozara | hissa) Xatolarni toʻgʻirladim. Manba kiritdim. Teglar: Mobil qurilma orqali Mobil sayt orqali |
||
Qator 1:
'''Mezolit''' (mezo... va lithos — tosh) — oʻrta [[tosh davri]]; [[paleolit]]dan [[neolit]]ga oʻtish davri (miloddan avvalgi
Geologik pleyspgotsendan hozirgi golosenga oʻtish davri. Mezolitda hayvonot dunyosi, landshaftlar muzlik davridan xalos boʻlib hozirgi tabiiy sharoitga moslashgan. Muzlik davriga moslashgan yirik hayvonlar ([[Mamont|mamontlar]]) yoʻq boʻlib, yangilari paydo boʻlgan. Inson hayotida katta oʻzgarishlar sodir etilgan. Mezolitda oʻq-yoyning kashf etilishi bilan yakka oila boʻlib yashash imkoniyati tugʻilgan. Tosh, suyak, yogʻochdan mikrolit qurollar (pichoq, qirgʻich, bolta) kashf qilingan. Bu qurollar yordamida odamlar yakka holda ov qilish imkoniga ega boʻlishgan. Shu tariqa jamoa boʻlib yashashga barham berilgan. Mezolit davri odamlari ovchilik, baliqchilik, terimchilik bilan shugʻullanganlar.
Oʻzbekiston hududida mezolit davriga oid eng qadimgi yodgorlik Qoʻshilish boʻlib, u miloddan avvalgi 10 ming yillik bilan davrlanadi. Undan mikrolit qurollar, paykon va uchburchak shakldagi qurollar, qoʻlga oʻrgatilgan tur (buqa yoki sigir) suyagi topilgan. Bu esa Mezolit davri boshida Oʻzbekiston hududida odamlar chorvachilikdan xabardor boʻlganliklaridan dalolat beradi. Respublikamizda Mezolitga oid koʻplab yodgorliklardan Fargʻona vodiysining Soʻx tumanidagi Obishir I va Obishir V manzilgohlari (qarang [[Obishir madaniyati]]), Surxondaryoning Boysun tumanidagi Machay gʻori kabilarni koʻrsatish mumkin.Mezolit davrida iqlimning o‘zgarishi bilan hayvonot dunyosi ham o‘zgaradi. Paleolit davridagi yirik hayvonlar yo‘qolib, ular o'rniga tez chopar va mayda hayvonlar: arxar, muflon, tog‘ echkisi,
▲bug‘u, jayron, qulon, quyon, arslon, yoMbars, bars, qoplon va boshqa
▲hayvonlar paydo boMdi. Ularni ilgaridagidek ovlash ibtidoiy odam
uchun murakkablik tug‘dirdi. Natijada o‘q-yoy ixtiro qilindi. Bu mezolit
davrining eng katta yutug‘i edi.
ovning ahamiyatini oshirdi. Endi ibtidoiy ovchilar uzoqdan turib o‘z
o'ljasini nishonga olish imkoniyatiga ega
Daryolarning sersuv bo‘lishi baliqchilikning vujudga kelishiga va
dastlabki
odamning turmush tarzini o‘zgartirdi.
Ibtidoiy ovchilar hayvonlar (asosan bug‘ular) izidan yurib,
keng hududlarga tarqalganlar. Mezolit
deyarli barcha hududlari yashash uchun qulay
bilan Sirdaryo oraliqlarida mezolit davriga oid yodgorliklar ko‘p
uchraydi.
Bu davr jamoasida diniy
haqda mezolit davri mozorlari, qoyatosh rasmlari darak beradi.
Osiyodagi mezolit davri yodgorliklaridan 3tasida - Qayla,
Machay makonlarida mozorlar topilgan. Ular mezolit davrining so‘ngi
bosqichiga taalluqli. Qayla g'orida 2 ta mozor o‘rganilgan. Skeletlar
chalqanchasiga yotqizilib. oyoqlari biroz bukilgan, ustiga oxra
sepilgan. Yonlarida dengiz chig‘anoqlaridan yasalgan taqinchoqlar
topilgan. Bosh suyagi ustiga ham mayda tosh munchoqlar tizib
chiqilgan. Boshqa mozorlarda ham shu holat kuzatilgan.
barchasi narigi dunyoga ishonishni bildiradi,
Jahon arxeologiyasida mezolit davri 2 bosqichga: Azil va
Tardenuazga
nomlari bilan atalgan. Azil davri tosh qurollarining asosiy
xususiyatlaridan biri - mikrolit
mikros-kichik). Ular asosan o‘q uchi vazifasini bajargan.
ko‘pchiligi tol bargiga o‘xshash boʼlgan. Egamberdiyeva. Oʻtkir Islomov.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
<ref>[[Egamberdiyeva]].Toshkent 2011</ref>
== Yana q. ==
|