'''Volyuntarizm''' ({{Lang-la|voluntas}} — [[iroda]]) — 1) irodani borliqning eng oliy koʻrinishi, tamoyili deb karovchiqarovchi [[Falsafa|falsafiy]] oqim. V. taʼlimotida insonning irodasi birinchi oʻringa qoʻyiladi. Qad. davr falsafasidagi aklaql-idrok, [[Ratsionalizm|ratsionalizmdan]] farqli oʻrta asr falsafasida, mas., [[Avgustin Avreliy|A. Avgustin]] taʼlimotida iroda birinchi oʻringa chiqddichiqdi. [[Arthur Schopenhauer|A. Shopengauer]] amaliy idrokni ilgari surgan [[Immanuil Kant|Kant]] falsafasiga tayansa ham, lekin undan farqli ravishda irodaning aqlidrokdanaql-drokdan ustunligini yoqlab chiqdi va bu bilan Kant falsafasi, klassik falsafadan oʻzgacha yoʻl tutdi. F. Nitsshe ham Shopengauer taʼsirida falsafaning markaziga inson irodasini qoʻyadi. Lekin uning talqinida iroda hokimlikka intilishni bildiradi. [[Fridrix Nitsshe|Nitsshe]] hokimlikka erishish uchun irodani ishga solish inson faoliyatining hal qiluvchi hamda eng asosiy qobiliyatidir, deb talqin qiladi, mutlaq hokimlikka, hokimiyatga erishish uchun oʻta kuchli iroda egalari boʻlgan "oliy shaxoga sigʻinishni falsafiy asoslashga urinadi; 2) tarixiy jarayonlarning obʼektivobyektiv qonuniyatlariga rioya qilmasdan, jamoatchilik bilan hisoblashmasdan, oʻzboshimchilik bilan siyosat yuritish, oʻz xohish- irodasini hamma narsadan yuqori qoʻyish. V. sobiq Shoʻrolar davrida keng quloch yoydi. Oʻzboshimchalik, xalq ommasi manfaatlariga zid qilmishlar salbiy oqibatlarni keltirib chiqardi.
