Tanit: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Dieri007 (munozara | hissa)
Tahrir izohi yoʻq
Dieri007 (munozara | hissa)
Tahrir izohi yoʻq
Qator 1:
{{tahrirlayapman|Dieri007}}
'''Tanit''' (finik. <span lang="phn" dir="rtl" class="script-phoenician" style="font-family: 'ALPHABETUM Unicode'Unicodeʻ, 'MPH 2B Damase'Damaseʻ, Aegean, Code2001, 'Noto Sans Phoenician'Phoenicianʻ, FreeSans, 'Segoe UI Historic', sans-serif; font-size: 130%">𐤕𐤍𐤉𐤕</span>''';Tannita''') - — bokira ma'budamaʼbuda, ayniqsa [[Karfagen|Karfagenda]] Baal-Xammon bilan birga hurmat qilinadi<ref>Richard Miles ''Carthage Must Be Destroyed'' (Penguin, 2011), p. 68</ref><ref>F. O. Hvidberg-Hansen, ''La déesse TNT: une Etude sur la réligion canaanéo-punique'' (Copenhagen: Gad) 1982, is the standard survey. An extensive critical review by G. W. Ahlström appeared in ''Journal of Near Eastern Studies'' '''45'''.4 (October 1986), pp. 311—314.</ref>.
 
'''Tanit''', shuningdek, '''Tinnit''' yoki '''Tank''' deb ham atalgan. Tinnit nomi Karfagenda paydo bo‘lgan ko‘rinadi, garchi u mahalliy bolalar uchun ishlatilmagan bo‘lsa ham<ref>''Religions of the past'' p209</ref>. U oy ma'budasimaʼbudasi Astartaning muqobili bo‘lgan va Rim Karfagenida unga Rim ma'budasimaʼbudasi [[Yunona (maʼbuda)|Yunonaning]] mahalliylashtirilgan shakli bo‘lgan Yunona Kelestis sifatida sig‘inilgan<ref>Ottavo contributo alla storia degli studi classici e del mondo antico Arnaldo Momigliano, 1987, p. 240.</ref>.
 
== Karfagenlarning sig‘inishi ==
Tanit G‘arbiy O‘rtayer dengizi bo‘ylab (Ellinistik davrda Malta chegaralaridan [[Kadis|Gadesgacha]]) Puni koloniyalarida sajda qilish ob'ektiob’ekti edi. Miloddan avvalgi V asrdan boshlab ma'budagamaʼbudaga sig‘inish Baal-Xammon bilan bog‘liq bo‘lib, uning o‘ziga ''pene baal'' ("Baalning„Baalning yuzi"yuzi“) epiteti va ''rabat'' unvoni, ''rab'' (janob) so‘zining ayollik shakli berilgan<ref>Markoe 2000:130.</ref>. Shimoliy Afrikada va Kipr orolida u Baal Xamonning xotini, urushning samoviy homiysi, bokira ona ma'budasimaʼbudasi va kamroq darajada unumdorlik ramzi bo‘lgan.
 
Finikiya xudosining emblemasi trapetsiya bo‘lib, tepada gorizontal chiziq bilan yopilgan va o‘rtasida doira bo‘lgan (gorizontal chiziq ko‘pincha ikkita tekis vertikal chiziq bilan tugaydi). Keyinchalik, trapetsiya o‘rniga ko‘pincha teng yonli uchburchak paydo bo‘ldi. Tanitning o‘zi ba'zanbaʼzan sherning boshi bilan tasvirlangan, bu uning jangchi xususiyatlarini ko‘rsatgan<ref>''The Phoenician solar theology'' by Joseph Azize, page 177.</ref>. Finikiya janubidagi Sarepta shahrida Tanitga bag‘ishlangan ibodatxona topilgan, undagi yozuvlar uni oy ma'budasimaʼbudasi Astarta (Ishtar) bilan chambarchas bog‘lagan<ref>James B. Pritchard, ''Recovering Sarepta, a Phoenician City'' (Princeton: Princeton University Press) 1978. (Ahlström 1986 review, p 314).</ref>.
 
== Bola qurbon qilish ==
Tanitning kelib chiqishini Ugarit shahrining panteonida mahalliy ma'budamaʼbuda [[Anat|Anat timsolida]] topish mumkin. Bolalar Anat va Baal-Xammon uchun qurbon qilingani haqida ba'zibaʼzi olimlar tomonidan bahsli dalillar mavjud<ref>Markoe, p. 136</ref>. Rim nasroniy muallifi Tertullianning so‘zlariga ko‘ra, ular imperator [[Tiberiy|Tiberi]]<nowiki/>y hukmronligigacha ochiq holda o‘tkazilmagan. Arxeologlar topilgan Karfagen tofetini (kichik bolalarni ommaviy dafn etish) Tanit ma'budasigamaʼbudasiga bolalar qurbon qilinganini tasdiqlash sifatida hisoblashdi<ref>''The Cambridge Ancient History'' Alan K. Bowman, Edward Champlin, Andrew Lintott, 1996, vol. 10, p. 614.</ref>. Biroq, dafnning keyingi tadqiqotlari bu xulosaga shubha tug‘dirdi, qoldiqlarni tahlil qilish tug‘ilishdan oldin vafot etgan chaqaloqlarning sezilarli foizini ko‘rsatdi. Natijada, tofet o‘lik tug‘ilgan va 6 oygacha kasalliklardan o‘lgan bolalar uchun maxsus qabriston ekanligi haqidagi faraz ilgari surildi<ref>[https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0009177 Jeffrey H. Schwartz et al. Skeletal Remains from Punic Carthage Do Not Support Systematic Sacrifice of Infants]</ref>. Ammo, bu gipoteza, boshqa olimlar tomonidan rad qilingan<ref> Patricia Smith et al. Cemetery or sacrifice? Infant burials at the Carthage Tophet: Age estimations attest to infant sacrifice at the Carthage Tophet</ref>.
 
== Boshqa madaniyatlarda ==
Rimliklar tomonidan Karfagen vayron qilinganidan keyin uzoq vaqt davomida [[Shimoliy Afrika]] aholisi unga Rim ma'budasimaʼbudasi [[Yunona (maʼbuda)|Yunona]] bilan bog‘liq bo‘lgan Yunona Kelestis (Kalestis) nomi bilan sig‘inishdi<ref>Tate, Karen (2008). ''Sacred Places of Goddess''. CCC Publishing, p. 137. ISBN 1-888729-11-2</ref>. Eneidadagi [[Vergiliy|Vergil]]<nowiki/>iy Yunonani Karfageniyaliklarga yoqadigan ma'budamaʼbuda deb atagan, chunki u uni Tanit bilan tenglashtirgan. Qadimgi [[berberlar]] ham Tanit kultini moslashtirgan<ref>Michael Brett and Elizabeth Fentress ''The Berbers'' (Blackwell, 1997), p. 269</ref>. Qadimgi misrliklar orasida uning ismi ''Yer Neyt'' degan ma'nonimaʼnoni anglatadi, Neytning o‘zi urush ma'budasimaʼbudasi bo‘lgan.
 
== Eslatmalar ==
Qator 20:
== Manbalar ==
 
* ТанитTanit // ЭнциклопедическийEnsiklopedicheskiy словарьslovar БрокгаузаBrokgauza иi ЕфронаYefrona : вv 86 тt. (82 тt. иi 4 допdop.). — СПбSPb., 1890—1907.
* {{Книга|заглавие=Phoenicians|год=2000|издательство=[[University of California Press]]|место=Berkeley, Calif.|isbn=9780520226142|серия=Peoples of the Past|ссылка=https://books.google.com/books?id=smPZ-ou74EwC|автор=Markoe, Glenn E.}}