Tanit: Versiyalar orasidagi farq

'''Tanit''', shuningdek, '''Tinnit''' yoki '''Tank''' deb ham atalgan. Tinnit nomi Karfagenda paydo bo‘lganboʻlgan ko‘rinadikoʻrinadi, garchi u mahalliy bolalar uchun ishlatilmagan bo‘lsaboʻlsa ham<ref>''Religions of the past'' p209</ref>. U oy maʼbudasi Astartaning muqobili bo‘lganboʻlgan va Rim Karfagenida unga Rim maʼbudasi [[Yunona (maʼbuda)|Yunonaning]] mahalliylashtirilgan shakli bo‘lganboʻlgan Yunona Kelestis sifatida sig‘inilgansigʻinilgan<ref>Ottavo contributo alla storia degli studi classici e del mondo antico Arnaldo Momigliano, 1987, p. 240.</ref>.

== Karfagenlarning sig‘inishisigʻinishi ==

Tanit G‘arbiyGʻarbiy O‘rtayerOʻrtayer dengizi bo‘ylabboʻylab (Ellinistik davrda Malta chegaralaridan [[Kadis|Gadesgacha]]) Puni koloniyalarida sajda qilish ob’ekti edi. Miloddan avvalgi V asrdan boshlab maʼbudaga sig‘inishsigʻinish Baal-Xammon bilan bog‘liqbogʻliq bo‘libboʻlib, uning o‘zigaoʻziga ''pene baal'' („Baalning yuzi“) epiteti va ''rabat'' unvoni, ''rab'' (janob) so‘ziningsoʻzining ayollik shakli berilgan<ref>Markoe 2000:130.</ref>. Shimoliy Afrikada va Kipr orolida u Baal Xamonning xotini, urushning samoviy homiysi, bokira ona maʼbudasi va kamroq darajada unumdorlik ramzi bo‘lganboʻlgan.

Finikiya xudosining emblemasi trapetsiya bo‘libboʻlib, tepada gorizontal chiziq bilan yopilgan va o‘rtasidaoʻrtasida doira bo‘lganboʻlgan (gorizontal chiziq ko‘pinchakoʻpincha ikkita tekis vertikal chiziq bilan tugaydi). Keyinchalik, trapetsiya o‘rnigaoʻrniga ko‘pinchakoʻpincha teng yonli uchburchak paydo bo‘ldiboʻldi. Tanitning o‘zioʻzi baʼzan sherning boshi bilan tasvirlangan, bu uning jangchi xususiyatlarini ko‘rsatgankoʻrsatgan<ref>''The Phoenician solar theology'' by Joseph Azize, page 177.</ref>. Finikiya janubidagi Sarepta shahrida Tanitga bag‘ishlanganbagʻishlangan ibodatxona topilgan, undagi yozuvlar uni oy maʼbudasi Astarta (Ishtar) bilan chambarchas bog‘laganbogʻlagan<ref>James B. Pritchard, ''Recovering Sarepta, a Phoenician City'' (Princeton: Princeton University Press) 1978. (Ahlström 1986 review, p 314).</ref>.

Tanitning kelib chiqishini Ugarit shahrining panteonida mahalliy maʼbuda [[Anat|Anat timsolida]] topish mumkin. Bolalar Anat va Baal-Xammon uchun qurbon qilingani haqida baʼzi olimlar tomonidan bahsli dalillar mavjud<ref>Markoe, p. 136</ref>. Rim nasroniy muallifi Tertullianning so‘zlarigasoʻzlariga ko‘rakoʻra, ular imperator [[Tiberiy|Tiberi]]<nowiki/>y hukmronligigacha ochiq holda o‘tkazilmaganoʻtkazilmagan. Arxeologlar topilgan Karfagen tofetini (kichik bolalarni ommaviy dafn etish) Tanit maʼbudasiga bolalar qurbon qilinganini tasdiqlash sifatida hisoblashdi<ref>''The Cambridge Ancient History'' Alan K. Bowman, Edward Champlin, Andrew Lintott, 1996, vol. 10, p. 614.</ref>. Biroq, dafnning keyingi tadqiqotlari bu xulosaga shubha tug‘dirditugʻdirdi, qoldiqlarni tahlil qilish tug‘ilishdantugʻilishdan oldin vafot etgan chaqaloqlarning sezilarli foizini ko‘rsatdikoʻrsatdi. Natijada, tofet o‘likoʻlik tug‘ilgantugʻilgan va 6 oygacha kasalliklardan o‘lganoʻlgan bolalar uchun maxsus qabriston ekanligi haqidagi faraz ilgari surildi<ref>[https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0009177 Jeffrey H. Schwartz et al. Skeletal Remains from Punic Carthage Do Not Support Systematic Sacrifice of Infants]</ref>. Ammo, bu gipoteza, boshqa olimlar tomonidan rad qilingan<ref> Patricia Smith et al. Cemetery or sacrifice? Infant burials at the Carthage Tophet: Age estimations attest to infant sacrifice at the Carthage Tophet</ref>.

Rimliklar tomonidan Karfagen vayron qilinganidan keyin uzoq vaqt davomida [[Shimoliy Afrika]] aholisi unga Rim maʼbudasi [[Yunona (maʼbuda)|Yunona]] bilan bog‘liqbogʻliq bo‘lganboʻlgan Yunona Kelestis (Kalestis) nomi bilan sig‘inishdisigʻinishdi<ref>Tate, Karen (2008). ''Sacred Places of Goddess''. CCC Publishing, p. 137. ISBN 1-888729-11-2</ref>. Eneidadagi [[Vergiliy|Vergil]]<nowiki/>iy Yunonani Karfageniyaliklarga yoqadigan maʼbuda deb atagan, chunki u uni Tanit bilan tenglashtirgan. Qadimgi [[berberlar]] ham Tanit kultini moslashtirgan<ref>Michael Brett and Elizabeth Fentress ''The Berbers'' (Blackwell, 1997), p. 269</ref>. Qadimgi misrliklar orasida uning ismi ''Yer Neyt'' degan maʼnoni anglatadi, Neytning o‘zioʻzi urush maʼbudasi bo‘lganboʻlgan.