Imom al-Buxoriy: Versiyalar orasidagi farq

| tavalludi = {{birthtugʻilgan datesanasi|810|7|19}}, [[Buxoro]]

| vafoti = {{deathvafot datesanasi andva ageyoshi|870|9|1|810|7|19}}, [[Samarqand]]

Otasi Ismoil oʻz davrining yetuk muhaddislaridan, Malik ibn Alasning shogirdi va yaqinlaridan biri boʻlib, tijorat ishlari bilan shugʻullangan. Onasi taqvodor, diyonatli, oqila ayol edi. Otasi vafot etgach, uning tarbiyasi volidasi zimmasiga tushgan. U 5-6 yoshidan islomiy ilmlarni, [[Muhammad|Muhammad (s.a.v)ningMuhammadning]] hadislarini oʻrganishga va yodlashga kirishadi. Taniqli muhaddislar — Doxiliy, Muhammad ibn Salom Poykandiy, Muhammad ibn Yusuf Poykandiy, Abdulloh ibn Muhammad Masnadiy va boshqalardan saboq olgan. Azaldan muhaddislar safarga chiqishdan oldin oʻz yurtidagi roviylardan birorta ham hadis qoldirmasdan yozib olgan boʻlishi va shundan keyingina boshqa shahar yoki mamlakatga safarga otlanishi mumkin edi.

Buxoriy 16 yoshga yetguncha, oʻz yurtidagi mashoyixlardan hadis eshitib, yozib olib, [[Arab xalifaligi|xalifalikning]] turli viloyatlari tomon yoʻl oladi. 825-yil Buxoriy onasi va akasi Ahmad bilan [[Makka|Makkaga]] kelib, haj ibodatini ado etadi. Onasi va akasini Buxoroga qaytarib, oʻzi Makkada qoladi. Bu yerda faoliyat koʻrsatayotgan olimlarning ilmiy yigʻinida qatnashadi. 827-yil [[Madina (shahar)|Madinaga]] boradi. Madinadagi mashhur ulamolardan Ibrohim ibn Munzir, Mutrif ibn Abdulloh, Ibrohim ibn Hamza va boshqalar bilan muloqotda boʻlib, ulardan hadislar boʻyicha saboq oladi. Bu vaqtda Rasulullohning [[Sahobalar|sahobalari]], sahobalarning izdoshlari turli mamlakatga tarqab ketgan edilar. Shunday sharoitda Muhammad(s.a.v)ningMuhammadning hadislarini toʻplash turli shahar va mamlakatlarga borishni taqozo qilar edi.

Bir necha tarixchilarning taʼkidlashicha, Imom Buxoriy [[Hijoz]], Makka, Madina, [[Toif]], [[Jidda|Jiddaga]] qilgan safarlari 6 yil davom etgan. Soʻng [[Basra]], [[Kufa]] va [[Bagʻdod|Bagʻdodga]] safar qiladi. [[Shom]] va [[Misr|Misrga]] oʻtadi. Bundan tashqari [[Xuroson (tarixiy viloyat)|Xuroson]], [[Marv]], [[Balx]], [[Hirot]], [[Nishopur|Nishopu]]<nowiki/>r, [[Ray]], Jibol kabi shaharlarda boʻlib, bu shaharlardagi olimlardan saboq oldi va hadislar toʻpladi.

Imom Buxoriyning asarlari orasida eng mashhur boʻlgani [[Sahihi Buxoriy|“Al-jome’ as-Sahih”dir]]. Undan tashqari tarixiy voqealar va shaxslarni chuqur tahlil qiladigan, hadis ilmining asoslaridan boʻlgan ilmlarga oid bir qator oʻta ahamiyatli kitoblar yozdi. Imom Buxoriyning ilmiy ahamiyati yuksak boʻlgan bir nechta asarlar tasnif qildi: «Al-jome’ as-sahih», «<nowiki/>[[Al-Adab al-Mufrad|Al-adab al-mufrad]]<nowiki/>», «At-tarix al-kabir», «At-tarix as-sagʻir», «At-tarix al-avsat», «At-tafsir al-kabir» «Birrul volidayn», «Asmo as-sahoba», «Kunyalar» va boshqalar. Ular orasidagi «Al-jome’ as-sahih» asari islom olamida [[Qurʼon|Qur’ondan]] keyingi eng muhim manba sifatida e’zozlanuvchi manba hisoblanadi.

Alloma abadiy qoʻnim topgan Chelak tumanidagi Hartang qishlogʻida ulkan yodgorlik majmui ochildi (qarang [[Buxoriy yodgorlik majmui]]). Buxoriyning boy maʼnaviy merosini chuqur oʻrganish va keng targʻib qilish maqsadida [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti]] [[Islom Karimov|Islom Karimovning]] tashabbusi bilan Imom al-Buxoriy xalqaro jamgʻarmasi tuzildi (1998-yil 4 -noyabr; raisi Zohidillo Munavvarov). Jamgʻarmaning asosiy vazifasi Qur’oni karim va Buxoriyning „al-Jome as-sahih“i tarjimalarining akademik nashrlarini tayyorlash, buyuk islomshunoslar ilmiy merosini tadqiq etish, diniy-falsafiy mavzularda ilmiy anjumanlar oʻtkazish va shular yordamida yosh avlodni milliy anʼanalarimizga sadoqat ruhida tarbiyalashdan iborat. 2000-yildan boshlab mazkur jamgʻarma oʻzining maʼnaviy-maʼrifiy, ilmiy-adabiy [[Imom al-Buxoriy saboqlari|„Imom alBuxoriy saboqlari“]] jurnalini nashr eta boshladi. Jurnal xalqimizni milliy-maʼnaviy merosimizdan bahramand etish, milliy, diniy qadriyatlarning sogʻlom idrok etilishiga yordam berishni oʻz oldiga maqsad qilib qoʻygan.