Josephine Baker: Versiyalar orasidagi farq

'''Jozaphina Baker''' ({{Langlang-en|Josephine Baker}},{{talaffuz|Jozafina Beyker}},tugʻ {{Langlang-en|Freda Josephine McDonald}} ; [[1906]] -[[3-iyun|yil 3-iyun]], [[Saint Louis|Sent-Luis]], [[Missuri]], [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]] — [[1975]]-[[12-aprel|yil 12-aprel]], [[Parij]]) — [[Fransiya|fransuz]] — [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|amerikalik]] raqqosa, qoʻshiqchi va aktrisa. [[Venera (sayyora)|Veneradagi]] Beyker krateri uning sharafiga nomlangan.

Josaphine Baker yahudiy barabanchi Eddi Karson (baʼzi manbalarga koʻra) va Kerri McDonaldning noqonuniy qizi. Qiz juda kamtarona sharoitlarda oʻsgan. [[1907|1907-yilda]] Josephinening ukasi Richard tugʻilganda otasi oilani tark etdi. [[1911|1911-yilda]] Josephinening onasi ikkinchi marta turmushga chiqdi, bu nikohda Josephinaning ikki singlisi tugʻildi. Josephine va Richardning o‘gayoʻgay otasi Artur Martin bolalarni asrab oldi. [[1917]][[2-iyul|-yil 2-iyulda]] Josephine oilasi qirgʻini boshdan kechirishdi turli manbalarga koʻra buning natijasida,Sent-Luisda yuzdan ortiq odam halok boʻlgan. Bu voqealar Josephinega zarba berdi{{Manba yoʻq|27|10|2020}} va keyinchalik u [[Irqchilik|irqchilikka]] qarshi ashaddiy kurashchiga aylandi. 13 yoshida onasi Josaphineni oʻzidan ancha katta boʻlgan Willi Wellsga turmushga berdi. Oʻsha yili Josaphinening Sent-Luisdagi Buker Vashington Teatrida birinchi chiqishlari boʻlib oʻtdi ({{Langlang-en|Booker Washington Theatre}}) . Wells bilan nikohi bir necha hafta davom etdi va [[1921|1921-yilda]] Josaphine temir yoʻl konduktori Willi Bakerga turmushga chiqdi. [[1925]]-yilda u bilan ajrashganiga qaramay butun umri davomida uning familiyasini olib yurishni davom ettirdi.

Josephinening ijodiy faoliyati 15 yoshida [[Filadelfiya|Filadelfiyadagi]] Standard Teatrida boshlangan ({{Langlang-en|Standard Theatre}}) . Keyinchalik u [[New York (shahar)|Nyu-Yorkka]] koʻchib oʻtdi va [[Vodevil|vodvilda]] ishga joylashdi va u orali olti oy davomida mamlakat boʻylab sayohat qildi. [[1923]]-yildan [[1924|1924-yilgacha]] Josephine Nyu-Yorkdagi „Shuffle Along“ musiqiy komediyasida xorchi qiz boʻlgan va „The Shocolate Dandies“ negro revyusida ijro etgan. Nyu-York plantatsiya klubidagi chiqishlaridan soʻng, [[1925]] -[[2-oktabr|yil 2-oktyabrdaoktabrda]] [[Parij|Parijdagi]] Champs Elysees teatrida premyerasi boʻlgan Josephine La Revue Nègrega ishga joylashdi.

[[Fayl:Baker_Banana.jpg|left|thumb| Banan yubka kiygan Josephine Beker Folies Bergèredagi " ''Un Vent de Folie'' " spektaklida . Fotosurat, 1927]]

Birinchi marta Charlston raqsini ijro etish bilan Josephine tezda Parij jamoatchiligining eʼtirofiga sazovor boʻldi. Josephine endi grotesk qora tanli raqqosasi emas, balki shoir Bodlerning tushiga tashrif buyurgan qora Venera ekanligi aytilgan. Keyinchalik, „La Revue Negre“ spektakli [[Brussel (shahar)|Bryussel]] va [[Berlin|Berlinga]] koʻchib oʻtdi. [[1927|Josephine]] Baker [[1926|1926-1927]]-yillarda Folies Bergère yulduziga aylandi. U oʻzining mashhur banan yubkachasini kiyib, ikkita revyuda chiqish qildi. Berlindagi chiqishdan soʻng, ular uchun Josephine erkinlik ramziga aylangan nemis nudistlari uni oʻz jamoalariga tashrif buyurishga taklif qilishdi, ammo xushmuomalalik bilan rad javobini olishdi <ref>{{Cite AV media|title=Блистательная Жозефина Бейкер / Josephine Baker En Couleur|url=http://www.kewego.fr/video/iLyROoaftmcx.html}} {{Wayback 2|url=http://www.kewego.fr/video/iLyROoaftmcx.html|date=20090312013104}}</ref>.Shunisi eʼtiborga loyiqki, uning raqslarida bir necha yillardan keyin paydo boʻlgan xastl, step, [[Hip hop|xip-xop]], breyk elementlari sezilarli boʻlgan.

[[1926|1926-yil]] oxirida, katta shov-shuv bilan Josephinesitsiliyalik tosh ustasi Juzeppe Pepito Abatinoga turmushga chiqdi, u bu vaqtga kelib uning shousida ishtirok etgan edi. Oʻzini graf Di Albertini sifatida namoyon etgan Abatino, Josephinening oshigʻi va uning menejeriga aylandi. Shu tariqa, omma uchun Josephine zodagonlik unvoniga ega boʻlgan birinchi [[Afroamerikaliklar|afro-]] amerikalik ayol boʻldi. Avstriyalik arxitektor Adolf Loos [[1928|1928-yilda]] Josephine Baker uyini qora va oq chiziqli [[marmar]] fasad bilan loyihalashtirgan ammo bu uy barpo etilmagan. Uning ajoyib liboslari va raqslari tufayli Josephine Bakerga [[Vena (shahar)|Vena]], [[Praga]], [[Budapesht]] va [[München|Myunxenda]] chiqishlari taqiqlandi, bu esa raqqosani ommaga yanada jozibador qilib koʻrsatdi. „Yuliy Tsezar“ (Giulio Cesare) kemasida Josaphine [[Le Korbyuzye|Le Korbusierning]] kabinasida qoʻshiq kuyladi, u uni yarim-yalangʻoch rasmini chizdi va shundan soʻng uning raqslari ilhomida oʻzining yangi binolarini yaratdi. Korbusier Josephine bilan uchrashgandan soʻng, u oʻzining „Savoy“ villasini qurdi ({{Langlang-fr|Villa Savoye}}).

[[1975]]-[[8-aprel|yil 8-aprelda]] „Josephine“ shousining premyerasi boʻlib oʻtdi, u bilan mashhur raqqosa sahnadagi faoliyatining ellik yilligini nishonladi. Koʻp oʻtmay, Josephine Baker miya qon ketishidan aziyat chekdi, buning oqibatida u [[1975]]-[[12-aprel|yil 12-aprelda]] vafot etdi. Josephine Frantsiyada harbiy sharaf bilan dafn etilgan birinchi amerikalik boʻldi: u [[Monako|Monakoda]] dafn qilindi <ref>{{Veb manbasi|url=https://www.dw.com/en/france-to-give-paris-burial-honor-to-first-black-woman/a-58950547|sarlavha=France to give Paris burial honor to first Black woman|kirish sanasi=2021-08-23|arxivsana=2021-08-23|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210823102304/https://www.dw.com/en/france-to-give-paris-burial-honor-to-first-black-woman/a-58950547}}</ref>. 2021-yilda [[Fransiya prezidenti]] [[Emmanuel Macron|Emmanuel Makron]] Josephine Bakerni Panteonda qayta dafn etishga qaror qildi, marosim 30-noyabr da boʻlib oʻtdi <ref>{{Veb manbasi|url=https://lenta.ru/news/2021/08/23/baker/|sarlavha=Прах знаменитой темнокожей танцовщицы перезахоронят в парижском Пантеоне|kirish sanasi=2021-08-23|arxivsana=2021-08-23|arxivurl=https://web.archive.org/web/20210823102013/https://lenta.ru/news/2021/08/23/baker/}}</ref>.

* 1991-yilgi [[HBO]]<nowiki/>da olingan Josephine Bakerning hikoyasida Baker rolini Lin Uitfild ijro etgan. Bu rol Uitfildga mini-serial yoki filmdagi eng yaxshi aktrisa uchun [[Emmy|Emmi]] mukofotini qo‘lgaqoʻlga kiritdi va bu toifadagi birinchi qora tanli aktrisaga aylandi.

* Vudi Allenning „Parijda yarim tun“ filmida bosh qahramon Josephineni raqsga tushayotganini ko‘radikoʻradi.