Soqov oqqush: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
MalikxanBot (munozara | hissa)
+ loyiha
Mehriddin 01 (munozara | hissa)
Tahrir izohi yoʻq
Qator 1:
{{Avtomatik taksonquti
'''Soqov oqqush'''<ref>{{kitob manbasi|author=Коблик Е. А., Редькин Я. А., Архипов В. Ю.|title=Список птиц Российской Федерации|url=https://archive.org/details/isbn_5873172633|location=М.|publisher=Товарищество научных изданий КМК|year=2006|pages=[https://archive.org/details/isbn_5873172633/page/n93 92]|страниц=256|isbn=5-87317-263-3}}</ref><ref>{{Книга:Пятиязычный словарь названий животных. Птицы|страницы=33}}</ref> ({{lang-la|Cygnus olor}}) - [[Oʻrdaksimonlar|o'rdaklar]] oilasiga mansub [[Qushlar|qush]].
| range_map = CygnusOlorIUCN2019 2.png
| range_map_caption = '''Xavfsizlik holati'''
| nomi = Soqov oqqush
| tasvir = CygneVaires.jpg
| olam = [[Eukariotlar]]
| tip = [[Xordalilar]]
| sinf = [[Qushlar]]
| turkum = [[Oqqushlar]]
| oila = [[Oʻrdak]]
| urugʻ = [[Soqov oqqush]]
| sarlavha = Xalqaro ilmiy nomi
| sarlavha_matn = ''Cygnus olor'' [[Gmelin]], [[1789]]
}}
'''Soqov oqqush'''<ref>{{kitob manbasi|author=Коблик Е. А., Редькин Я. А., Архипов В. Ю.|title=Список птиц Российской Федерации|url=https://archive.org/details/isbn_5873172633|location=М.|publisher=Товарищество научных изданий КМК|year=2006|pages=[https://archive.org/details/isbn_5873172633/page/n93 92]|страниц=256|isbn=5-87317-263-3}}</ref><ref> [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%91%D0%BC%D0%B5,_%D0%A0%D1%8E%D1%80%D0%B8%D0%BA_%D0%9B%D1%8C%D0%B2%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87 Byome R. L.], [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%82,_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80_%D0%95%D0%B2%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87 Flint V. Ye]. Pyatiyazichniy slovar nazvaniy jivotnix. Ptitsi. Latinskiy, russkiy, angliyskiy, nemeskiy, fransuzskiy / Pod obщ. red. akad. [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B2,_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80_%D0%95%D0%B2%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87 V. Ye. Sokolova.] — M.: [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA_(%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE) Russkiy yazik], RUSSO, 1994. — S. 33. — 2030 ekz. — [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/5200006430 ISBN 5-200-00643-0.]</ref> ({{lang-la|Cygnus olor}}) — [[Oʻrdaksimonlar|oʻrdaklar]] oilasiga mansub [[Qushlar|qush]].
 
== umumiy xususiyatlari ==
Oqqushlarning juda uzun bo'yniboʻyni, uzun tanasi va o'rtaoʻrta bo'yliboʻyli boshi, to'qtoʻq sariq-qizil tumshug'itumshugʻi bo'libboʻlib, uning tagi va yonlarida qora rang. Soqov boshoq tirnash xususiyati paytida chiqarilgan tovush tufayli nomlangan. Bo'yiningBoʻyining uzunligi 180 sm ga yetadi, urg'ochilariningurgʻochilarining vazni 5,5-6 kg, erkaklar 8-13 kg (ba'zilarningbaʼzilarning vazni 22,5 kg gacha bo'lishiboʻlishi mumkin)<ref name="Grzimek">{{kitob manbasi|author=Jackson J. A., Bock W. J., Olendorf D.|chapter=Birds I|title=Энциклопедия «Жизнь животных» Бернгарда Гржимека|orig-year=Grzimek’s Animal Life Encyclopedia|edition=Edition: 2|location=United States|publisher=Gale Cengage|year=2002|volume=8|страниц=635|isbn=0-7876-5784-0}}
</ref>. Soqov oqqushning qanotlari uzunligi taxminan 240 sm.
 
== Tarqalishi ==
Soqov oqqush [[Yevropa]] va [[Osiyo|Osiyoning]] shimolida yashaydi. Hamma joyga tarqalmagan, kamdan kam uchraydi. Biroq, odamlarning yordami bilan oqqushlarning bu turi [[Shimoliy Amerika]], [[Janubiy Afrika (tabiiy oblast)|Janubiy Afrika]] va [[Avstraliya|Avstraliyada]] muvaffaqiyatli ko'paymoqdakoʻpaymoqda.
 
Qushlarning noyob turlari. [[XIX asr|XIX asr oxiri]]  — [[XX asr|XX]] asr boshlarida [[Belarus|Belorussiya]] hududida g'oyibgʻoyib bo'ldiboʻldi. yo'qolishyoʻqolish natijasida. Qushlarning paydo bo'lishiboʻlishi va tiklanishi ularning [[Litva Sovet Sotsialistik Respublikasi|Litva]] va Polshadan ko'chirilishikoʻchirilishi bilan bog'liqbogʻliq.
 
2017-yilda Tyumen davlat universitetida soqov oqqushlar diapazoni [[Arktika]] sohillarigacha kengayganligi qayd etilgan<ref>{{veb manbasi|url=http://tass.ru/nauka/4060649|sarlavha=Орнитологи зафиксировали расширение ареала лебедя-шипуна до арктического побережья|kirish sanasi=2017-03-31|arxivsana=2017-04-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/20170401055234/http://tass.ru/nauka/4060649}}</ref>.
 
== Hayot tarzi ==
Turmush tarzi nuqtai nazaridan, ko'pkoʻp jihatdan ovozsiz kimsaga o'xshaydioʻxshaydi. Suv o'simliklarioʻsimliklari bilan to'lib -toʻlib — toshgan suv omborlari va ularning qirg'oqlariqirgʻoqlari, ko'llarkoʻllar ba'zanbaʼzan botqoqlarda yashaydi. Suzayotganda ko'pinchakoʻpincha bo'yniniboʻynini lotincha "S"„S“ harfi shaklida bukadi, ba'zanbaʼzan esa qanotlarini ko'taradikoʻtaradi, shuning uchun uni o'zigaoʻziga xos xarakatlari bilan boshqa oqqushlardan ajratish oson.
 
=== Ovqatlanish tarzi ===
[[Fayl:Hoeckerschwan_swan_C_olor.jpg|thumb|270x270px| Gaga tagida xarakterli o'sishoʻsish]]
[[Fayl:Cygnus_olor_MHNT.ZOO.2010.11.11.2.jpg|thumb|270x270px| ''Cygnus olor'' tuxumi - — Tuluza muzeyi]]
Asosiy ozuqsi - — suv o'simliklarioʻsimliklari va ulardagi mayda hayvonlar (mollyuskalar, suvdagi hashoratlari). Qush 70-90 sm chuqurlikka tushishi mumkin. Quruqlikda oqqush o'toʻt va don bilan oziqlanadi. Ko'payishKoʻpayish davrida katta qushlar 4 kg gacha suv o'simliklarinioʻsimliklarini iste'molisteʼmol qiladilar.
 
=== ko'payishikoʻpayishi ===
Soqov oqqush umrbod monogam juftlarni hosil qiladi. Qushlar birinchi marta hayotning uchinchi yoki to'rtinchitoʻrtinchi yilida suv yaqinidagi quruqlikda, kichik ko'llardagikoʻllardagi qamishzorlarda yoki odam yashaydigan joydan uzoqda joylashgan katta daryolarning orqa suvlarida uya quradilar. Mart oyida boshlanadigan uyalar mavsumida erkaklar tajovuzkor bo'libboʻlib, xirillagan tovushlarni chiqarib, o'zoʻz hududlarini himoya qiladilar. Debriyajda 5-8 ta iflos sariq-jigarrang tuxum mavjud. Kuluçka muddati 35-38 kun davom etadi. Ayol asosan inkubatsiya qiladi. Yuklangan jo'jalarningjoʻjalarning vazni taxminan 220 g. Ikkala ota-ona ham to'rttoʻrt oydan besh oygacha boqishadi. Jo'jalarJoʻjalar hamma joyda onalariga ergashadilar, uning orqasida. Bu ularni, boshqa narsalar qatori, katta pikelardan himoya qilishga yordam beradi. 120 dan 150 kungacha jo'jalarjoʻjalar mustaqil bo'ladiboʻladi.
 
Qushlarning umri 28 yil bo'lishiboʻlishi mumkin<ref name="Vorkommen, Verhalten, Management S16">Sächsisches Landesamt für Umwelt und Geologie (Hrsg): ''Wildlebende Gänse und Schwäne in Sachsen — Vorkommen, Verhalten und Management'', Dresden 2006, Veröffentlichung im Rahmen der Öffentlichkeitsarbeit des Sächsischen Landesamtes für Umwelt und Geologie, S. 16</ref>.
 
== soqov oqqush va odam ==
1960-yillarda oqqush ovlash butunlay taqiqlangan edi. O'shandanOʻshandan beri odamlar tomonidan himoya va oziqlantirish natijasida oqqushlar soni doimiy ravishda ko'payibkoʻpayib bordi. Soqov asirlikda va yarim asirlikda osongina ildiz otadi, ko'pinchakoʻpincha shahar bog'laribogʻlari, bog'larbogʻlar va turli sanatoriylarning suv omborlarida manzarali qush sifatida saqlanadi.
 
Soqov oqqush  — [[Daniya|Daniyaning]] milliy qushidir<ref>{{veb manbasi|sarlavha=In and Around Denmark|url=http://www.copenhagenet.dk/CPH-Denmark.htm|ish=Copenhagen Portal|kirish sanasi=2010-08-06|arxivurl=https://www.webcitation.org/68ZtP05VD?url=http://www.copenhagenet.dk/CPH-Denmark.htm|arxivsana=2012-06-21}}</ref>.
 
== konservatsiya holati ==
Qator 36 ⟶ 50:
<gallery mode="packed">
Fayl:Cygnus olor flirt edit.jpg|Ikki soqov oqqush
Fayl:Swan with nine cygnets 3.jpg|Soqov oqqush va to'qqiztoʻqqiz jo'jajoʻja
Fayl:CygnusOlorJuvenile.jpg|[[Хельсинки|Xelsinki]] yaqinidagi yosh soqov oqqush ([[Финляндия|Finlyandiya]])
Fayl:Schwanenpaar (1) beim Gründeln mit Jungen im Sonnensee, Binsfeld.JPG|oqqush juftligi
Fayl:Mute.swan.cygnets.750pix.jpg|Jo'jalariJoʻjalari bilan soqov oqqush
Fayl:ЛебедиLebedi наna ОронгойскомOrongoyskom озереozere.jpg|Buryatiyadagi Orongoʻy koʻlida soqov oqqushlar
Fayl:Gulbė nebylė prie Jeruzalės tvenkinio.jpg|Soqov oqqush, [[Вильнюс|Vilnyus]], [[Литва|Litva]]
Fayl:Schwan (136331939).jpeg|soqov oqqush