Shimoliy ittifoq: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Humoyun Qodirov (munozara | hissa)
kTahrir izohi yoʻq
Humoyun Qodirov (munozara | hissa)
kTahrir izohi yoʻq
Qator 1:
{{Uyushgan guruh|nomi=Afgʻonistonni ozod etish birlashgan islom fronti|asl nomi={{lang-prs|‏جبهه متحد اسلامی ملی برای نجات افغانستان}}|logotip=[[File:Flag of Afghanistan (1992–2001).svg|250px]]|imzo=Shimoliy ittifoq bayrogʻi|boshqa nomi=Shimoliy ittifoq|mafkurasi=Moʻtadil islom, [[Antikommunizm|antikommunizm]]|millati=[[Tojiklar|tojik]]|dini=Islom|liderlari=[[Ahmad Shah Massoud]] (2001-yil vafot etgan), <br /> [[Burxanuddin Rabbani]], [[Abdul Rashid Doʻstum]], <br /> [[MuxammadMohammed FaximxanFahim]], <br /> [[XadjiHaji Abdul KadirQadeer]], <br /> [[Asif MoxseniMohseni]], <br />[[Karim XaliliKhalili]], <br /> [[MuxammadHaji MoxakikMuhammad Mohaqiq]]{{!}}|shtab-kvartirasi=[[Kobul]]|tuzilgan vaqti=1996-yil|tugatilgan vaqti=2001-yil|qaysi tashkilotdan ajralgan=[[Afgʻoniston mujohidlari]]|hamkorlari=1) [[Afg'oniston Islom jamiyati]];<br /> 2) [[Afg'oniston xalqining islom birlik partiyasi]];<br /> 3) [[Afg'oniston mlliy islom harakati]];<br /> 4) [[Afg'oniston islom birlik partiyasi]]|a’zolari soni=[[Tolibon]], [[Al-Qoida]]|nizolari=[[Afgʻonistonda fuqarolar urushi (1996–2001)]]}}
 
'''Afgʻonistonni ozod etish birlashgan islom fronti''' ({{Lang-prs|‏جبهه متحد اسلامی ملی برای نجات افغانستان}} [''Jabha-yi Muttahid-i Islāmi-yi Millī barā-yi Nijāt-i Afghānistān'']), shuningdek, Shimoliy ittifoq nomi bilan ham tanilgan — [[1996|1996-yilda]] tuzilgan [[Afgʻoniston|Afgʻonistonning]] shimolida [[dala qoʻmondalari]] ittifoqi.
 
== Tashkil topishi ==
[[1996|1996-yilda]] „<nowiki/>[[Tolibon|Tolibon“]] [[Kobul|Kobulni]] egallagandan soʻng Afgʻonistonda yangi hukumatni shakllantiradi. Shu bilan birga dala qoʻmondoni Ahmad Shah Massoud (talaffuzi: ''Ahmad Shoh Maʼsud'') 1996-yilda Tolibondan„<nowiki/>[[Tolibon|Tolibon“]]<nowiki/>dan uchralgan magʻlubiyatdan soʻng Afgʻonistonning markaziy-shimoliy hududidahududi ([[Panjsher viloyati|Panjsher]], [[Parvon viloyati|Parvon]], [[Kapisa viloyati|Kapisa]], [[Bagʻlon viloyati|Bagʻlon]], [[Badaxshon viloyati|Badaxshon]], [[Toxar viloyati|Toxar]], [[Balx viloyati|Balx]], [[Joʻzjon (viloyat)|Joʻzjon]], [[Faryob viloyati|Faryob]], [[Qunduz viloyati|Qunduz]] viloyatlari)da amalda mustaqil, poytaxti [[Bazarak]] shahri, aholisaholisi 5,5 million boʻlgan Maʼsudiston'''„Maʼsudiston“''' deb nomlangan davlatni tuzadi. Bu davlat oʻz hukumati, pul birligi hamda 60 ming kishilik armiyasi (shu jumladan, Sovet ittifoqi tomonidan ishlab chiqarilgan samolyot va tanklari) mavjud edi.
 
Xalqaro hamjamiyat Tolibondan„<nowiki/>[[Tolibon|Tolibon“]]<nowiki/>dan xavfsiray boshlangani sababli Shimoliy ittifoq [[Ahmad Shah Massoud]] (talaffuzi: ''Ahmad Shoh Maʼsud'') tomonidan tashkil etiladi.
 
[[Ahmad ShohShah MaʼsudMassoud]] [[Rossiya]], shuningdek, [[Yevropa Ittifoqi|gʻarb]] va [[Oʻrta Osiyo|mintaqa]] davlatlari koʻmagida hamda ulardan olgan yangi harbiy qurollar orqali AfgʻonistonningAfgʻoniston shimolidagi asosiy aholisi etnik tojiklar hisoblangan 25 % hududni oʻz nazoratiga olishga muvaffaq boʻladi.
 
Ammo [[Pokiston]] tomonidan qoʻllab-quvvatlangan toliblar Shimoliy ittifoqga qarshi bir qancha harbiy harakatlar amalga oshirishi tufayli egallab olingan hududlarni qaytarib oladi. [[1998|1998-yilda]] toliblar [[Mozori-Sharif|Mozori Sharifni]] egallashi tufayli Shimoliy ittifoqni qiyin ahvolga solib qoʻyadi.
[[Fayl:Shimoliy ittifoq vs Tolibon 1996-2001.png|thumb|260x260px]]
1999-yildan Shimoliy ittifoq MRB (CIA) bilan mustahkam aloqalar oʻrnata boshlaydi, bu haqida [[Markaziy Razvedka Boshqarmasi|MRB (CIA)]] direktori [[George TennetTenet]] (talaffuzi: ''Jorj Tenet'') oʻzining At„At the Center of the Storm: My Years at the CIACIA“ asarida yozib oʻtgan. 11„11-sentabr voqealarigacha Shimoliy Afgʻonistondagi Panjsher darasidagi MRB guruhi besh marotaba dala qoʻmonlari, avvalo, Shimoliy ittifoq rahbari Ahmad Shoh Maʼsud bilan uchrashadiuchrashadi“.
 
== Ahmad ShohShah MaʼsudMassoud vafotidan soʻng Shimoliy ittifoq faoliyati ==
1999-yildan Shimoliy ittifoq MRB (CIA) bilan mustahkam aloqalar oʻrnata boshlaydi, bu haqida MRB (CIA) direktori George Tennet oʻzining At the Center of the Storm: My Years at the CIA asarida yozib oʻtgan. 11-sentabr voqealarigacha Shimoliy Afgʻonistondagi Panjsher darasidagi MRB guruhi besh marotaba dala qoʻmonlari, avvalo, Shimoliy ittifoq rahbari Ahmad Shoh Maʼsud bilan uchrashadi
[[Fayl:Northern Alliance troops line a runway at Bagram Airbase.jpg|thumb|300x300px|Shimoliy ittifoq harbiylari Bagram aviabazasidagi uchish-qo‘nish yo‘lagi yonida, 2001-yil 16-dekabr]]
[[2001|2001-yil]] [[9-sentabr|9-sentabrda]] telejurnalist qiyofasida Shimoliy ittifoq rahbaridan intervyu olayotgan ikki [[Oʻzini oʻldirish|xudkush]] [[Terrorizm|terrorchi]] telekameraga oʻrnatilgan portlash qurilmasini ishga tushirishadi. Hafta davomida jamiyatdan boʻlib oʻtgan voqealar tafsiloti batafsil ochiqlanmaydi, ittifoq rahbari atrofidagi odamlar, yuqori martabali [[Diplomat|diplomatlar]], hattoki, uning yaqin qarindoshlari bir ovozdan afgʻon qoʻmondoni yarador boʻlgani, hayotiga hech qanday xavf yoʻqligi taʼkidlab kelishdi. Ammo bu maʼlumotlar tasdigʻini topmadi: MaʼsudAhmad Shah Massoud olingan jarohatlardan vafot etgandi. [[2001|2001-yil]] [[16-sentabr|16-sentabrda]] u [[Panjsher darasi|Panjsher darasida]] dafn etiladi.
 
44 yoshli general [[Mohammed Fahim]] Maʼsudning(talaffuzi: ''Muhammad Fahim)'' Massoudning vorisiga aylanadi. [[13-sentabr|13-sentabrda]] [[general]] [[Dushanbe|Dushanbeda]] Afgʻonistondagi mavjud vaziyatni muhokama qilish uchun toʻplangan [[Eron]], [[Rossiya]], [[Hindiston]], [[Tojikiston]], Oʻzbekiston rasmiy shaxslariga tanishtiriladi. Mohammed Fahim [[Kobul universiteti|Kobul universitetining]] teologiya fakultetini tugatgan, [[Sovet Armiyasi|sovet armiyasiga]] qarshi kurashgan, [[1992|1992-yilda]] xavfsizlik vaziri etib tayinlangan, oxirgi vaqtlarda Ahmad ShohShah MaʼsudningMassoudning maslahatchisi boʻlgan.
== Ahmad Shoh Maʼsud vafotidan soʻng Shimoliy ittifoq faoliyati ==
2001-yil 9-sentabrda telejurnalist qiyofasida Shimoliy ittifoq rahbaridan intervyu olayotgan ikki xudkush terrorchi telekameraga oʻrnatilgan portlash qurilmasini ishga tushirishadi. Hafta davomida jamiyatdan boʻlib oʻtgan voqealar tafsiloti batafsil ochiqlanmaydi, ittifoq rahbari atrofidagi odamlar, yuqori martabali diplomatlar, hattoki, uning yaqin qarindoshlari bir ovozdan afgʻon qoʻmondoni yarador boʻlgani, hayotiga hech qanday xavf yoʻqligi taʼkidlab kelishdi. Ammo bu maʼlumotlar tasdigʻini topmadi: Maʼsud olingan jarohatlardan vafot etgandi. 2001-yil 16-sentabrda u Panjsher darasida dafn etiladi.
 
Tez orada Shimoliy ittifoqning hujumi, shuningdek, [[Afg'onistondagi urush (2001–2021)|AQSh va uning ittifoqchilarining terrorchilikga qarshi operatsiyalari]] Afgʻonistonda toliblarning hokimiyati tugashi va Maʼsudistonning'''„Maʼsudiston“'''ning barham topishiga sabab boʻldi.
44 yoshli general Mohammed Fahim Maʼsudning vorisiga aylanadi. 13-sentabrda general Dushanbeda Afgʻonistondagi mavjud vaziyatni muhokama qilish uchun toʻplangan Eron, Rossiya, Hindiston, Tojikiston, Oʻzbekiston rasmiy shaxslariga tanishtiriladi. Mohammed Fahim Kobul universitetining teologiya fakultetini tugatgan, sovet armiyasiga qarshi kurashgan, 1992-yilda xavfsizlik vaziri etib tayinlangan, oxirgi vaqtlarda Ahmad Shoh Maʼsudning maslahatchisi boʻlgan.
 
Tez orada Shimoliy ittifoqning hujumi, shuningdek, AQSh va uning ittifoqchilarining terrorchilikga qarshi operatsiyalari Afgʻonistonda toliblarning hokimiyati tugashi va Maʼsudistonning barham topishiga sabab boʻldi.
[[Turkum:Afg'onistonda fuqarolar urushi]]
[[Turkum:Afg'oniston]]