Vladimir Lenin: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
yangi ma'lumotlar
Tahrir izohi yoʻq
Teg: Qaytarildi
Qator 1:
{{Shaxsiyat bilgiqutisi|ismi=VLADIMIR ILICH LENIN|asl ismi=Владимир Ильич Ленин|portret=Vladimir Lenin.jpg}}
 
'''Vladimir Ilich Lenin''' ({{Lang-ru|Владимир Ильич Ленин}}, haqiqiy familyasi ULYANOV, 10(22) -aprel 1870, [[Simbirsk]] — 21 -yanvar 1924, [[Gorkiy avtomobil zavodi|Gorki]] qishlogʻi, [[Moskva|Moskva Guberniyasi]])- — [[rus]] va sovet ateisti va proletariat dohiysi, inqilobchi, [[Bolsheviklar partiyasining]] yaratuvchisi, 1917 yildagi Oktyabr inqilobining tashkilotchilaridan biri, [[Rossiya Sovet Federativ Sotsialistik Respublikasi|RSFSR]] va [[Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi|SSSR]] [[Xalq Sovet Kommisarlari]] raisi, faylasuf, marksistchi, nashriyotchi, [[marksizm-leninizm]] yoʻnalishining asoschisi, [[uchinchi kommunistik internationalning]] tashkilotchisi, Sovet imperiyasining asoschisi.
Asosiy izlanish ishlari sohasi —[[falsafa]] va iqtisod
 
LENIN (Ulyanov) Vladimir Ilich [1870.10 (22).4. Simbirsk (hozirgi Ulyanovsk sh.)  — 1924. 21.1, Moskva viloyati Gorki qishlogʻi]  — Rossiya bolsheviklar (kommunistlar) partiyasining asoschisi. SSSR deb atalgan ʻʻqizil imperiya’’ningimperiyaʼ’ning tashkilotchisi. Peterburg "Ishchilar„Ishchilar sinfini ozod qilish uchun kurash soyuzi"nisoyuzi“ni tuzishda qatnashgan. 1895 y. RSDRPning 2-sʼyezdi (1903)da bolsheviklar partiyasiga boshchilik qilgan. 1907 yildan muhojirlikda yashadi. 1917 y. apr.da Petrogradga kelib, sotsialistik inqilob yoʻlini ilgari surdi. [[Petrografiya|Petrogradda]] Oktyabr toʻntarishi (1917 yily. 7 noyabr)ga rahbarlik qildi. Sovetlarning 2-Butun Rossiya sʼyezdida XKSga rais boʻldi. 1922 y. L.ningLeninning sogʻligʻi yomonlashdi va shu yil dek. oyidan eʼtiboran siyosiy faoliyatda qat-nashmadi. Asosiy asarlari: "Rossiyada„Rossiyada kapitalizmning taraqqiysi"taraqqiysi“ (1899), "Nima„Nima qilmoq kerak?" (1902), "Materializm„Materializm va empiriokrititsizm"empiriokrititsizm“ (1908) "Imperializm„Imperializm kapitalizmning yukrri bosqichi"bosqichi“ (1916), "Davlat„Davlat va revolyusiya"revolyusiya“ (1917). L.ningLeninning jasadi Moskvaning Qizil maydonidagi mavzoleyga qoʻyilgan.
 
SSSR davrida L.Lenin qarashlari mutlaqlashtirilib, uning faoliyati va shaxsiy hayoti ilohiylashtirildi. Uning fikrlariga salgina shubha bilan qaraganlar yoʻq qilindi. Biroq [[Rossiya|Rossiyadan]] xorijga joʻnagan ziyolilar va jahon siyosiy arboblarining koʻpchiligi oʻsha paytdayoq uning "kommunizm„kommunizm qurish"qurish“ rejasi xom xayol ekanligini aytishgan. 20-asr 80-y. lari oxiri  — 90-yillari boshida [[Sharqiy Yevropa]]<nowiki/>daYevropada sotsializmning tanazzulga uchrashi va [[SSSR|SSSRning]] parchalanishi oqibatida L.Lenin nazariyasi asossiz ekanligi uzil-kesil isbotlandi.
 
L.Lenin oʻz siyosiy faoliyatida Turkistonga bolshevizm gʻoyalarini tarqatishga, mintaqani sovetlashtirishga katta eʼtibor karatdi. L.Lenin va [[Iosif Stalin|Stalin]] Turkiston muxtoriyatini tugatish rejasini qoʻllabquvvatladi. L.ningLeninning tashabbusi bilan Turkkomissiya (1919), Turkbyuro (1920), RKP (b) MK Oʻrta Osiyo byurosi (1922) kabi Markazning nazorat qiluvchi organlari tuzildi va [[Toshkent|Toshkentga]] yuborildi. [[Turkiston]] fronti (1919) tashkil qilinib, oʻlkadagi sovet rejimiga qarshi qurolli harakatni tugatish uchun 200.000 ga yaqin qizil askar Turkistonga joʻnatildi. Markaz yuborgan bolshevistik emissarlarga qarshi chiqqan mahalliy rahbarlarni L.Lenin "oʻng„oʻng ogʻmachilik"daogʻmachilik“da aybladi. L.Lenin 1920 yilda [[Buxoro]] xonligi (amirligi) va [[Xiva xonligi]]<nowiki/>nixonligini qizil armiya tomonidan bosib olinishining tashabbuskori. L.ningLeninning 1920 y. 13 iyundagi koʻrsatmasiga koʻra, yaxlit Turkiston mintaqasini parchalab tashlash jarayoni boshlandi va u 1925 y. boshlarida tugallandi. Shuningdek, L.Lenin [[Afgʻoniston]], [[Hindiston]], [[Xitoy]], qisman [[Eron]], [[Turkiya]] kabi Sharq davlatlarida sotsializm qurish haqidagi rejasi uchun Turkistondan tayanch sifatida foydalanishni moʻljallagan edi. Leninning ʻʻkommunistik gʻoya’’sigʻoyaʼ’si 20-asr oxirida Oʻzbekistonda ham butunlay tanazzulga uchradi.
 
Lenin, Vladimir Ilyich
 
Vikipediya materiallari - bepul entsiklopediya
 
Navigatsiyaga o'tish
 
Qidiruvga o'ting
 
"Lenin" va "Ulyanov, Vladimir" so'rovlari bu erga yo'naltiriladi; shuningdek, Lenin va Ulyanov, Vladimir atamalarining boshqa ma'nolariga qarang.
 
Vladimir Ilyich Lenin
 
1920 yil iyulda
 
1920 yil iyulda
 
Bayroq
 
SSSR xalq Komissarlari Kengashi raisi
 
Bayroq
 
1923 yil 6 iyul-1924 yil 21 yanvar
 
Oldingi lavozim tashkil etildi
 
Voris Aleksey Rykov
 
Bayroq
 
RSFSR xalq Komissarlari Kengashi raisi
 
Bayroq
 
1917 yil 27 oktyabr (9 noyabr) — 1924 yil 21 yanvar
 
Oldingi lavozim tashkil etilgan, Aleksandr Fedorovich Kerenskiy muvaqqat hukumat vaziri-raisi sifatida
 
Voris Aleksey Rykov
 
Bayroq
 
SSSR mehnat va mudofaa Kengashi raisi
 
Bayroq
 
1923 yil 17 iyul-1924 yil 21 yanvar
 
Oldingi lavozim tashkil etilgan, u o'zi RSFSR mehnat va mudofaa Kengashi raisi sifatida
 
Voris Lev Kamenev
 
Bayroq
 
RSFSR mehnat va mudofaa Kengashi raisi
 
Bayroq
 
1920 yil aprel-1923 yil 17 iyul
 
Oldingi lavozim tashkil etilgan, u o'zi RSFSR ishchilar va dehqonlar mudofaasi Kengashining raisi sifatida
 
Voris lavozim bekor qilindi, o'zi SSSR mehnat va mudofaa Kengashining raisi sifatida
 
Bayroq
 
RSFSR ishchi va dehqon mudofaasi Kengashi raisi
 
Bayroq
 
1918 yil 30 noyabr-1920 yil aprel
 
Oldingi lavozim tashkil etildi
 
Voris lavozim bekor qilindi, o'zi RSFSR mehnat va mudofaa Kengashi raisi sifatida
 
Bayroq
 
RCp Markaziy qo'mitasining siyosiy byurosi a'zosi (b)
 
Bayroq
 
1919 yil 25 mart — 1924 yil 21 yanvar
 
Bayroq
 
RSDLP Markaziy qo'mitasining siyosiy byurosi a'zosi(b)
 
Bayroq
 
1917 yil 10 (23) oktyabr — 1917 yil 23 noyabr (6 dekabr)
 
1870 yil 22 aprelda tug'ilgan
 
   Simbirsk, Rossiya imperiyasi[1]
 
1924 yil 21 yanvarda o'lim (53)
 
   Katta Gorki, Suxanovskaya volost[ d], Podolsk okrugi, Moskva viloyati, RSFSR, SSSR
 
Dafn etilgan joy Lenin maqbarasi
 
Jins Ulyanovlar
 
Tug'ilgan ismi Vladimir Ilyich Ulyanov
 
Ota Ilya Nikolaevich Ulyanov (1831-1886)
 
Onasi Mariya Aleksandrovna Ulyanova (Blank) (1835-1916)
 
Turmush O'rtog'i Nadejda Konstantinovna Krupskaya (1869-1939)
 
RSDLP / RSDLP(b) / RKP(b)partiyasi
 
Ta'lim Simbirsk klassik gimnaziyasi,
 
Qozon universitetining yuridik fakulteti (haydalgan),
 
Sankt-Peterburg universitetining yuridik fakulteti (tashqi bitiruvchisi)
 
Ilmiy daraja yuridik fanlari doktori
 
Kasb huquqshunos, advokat, siyosatchi, publitsist
 
Sobiq Rossiya imperiyasi hududida sovet hokimiyatini o'rnatish faoliyati; Rossiyaning birinchi Jahon urushidan chiqishi; Rossiyada fuqarolar urushining tugashi; yangi davlat — SSSRning tashkil etilishi.
 
16 yoshgacha bo'lgan dinga munosabat-pravoslav, keyinchalik ateist va antiteist
 
Avtograf rasm avtograf
 
Faxriy qozon fuqarosi mukofotlari — 1987 yil
 
Xorazm NSR mehnat ordeni
 
Rossiyadagi 1917 yilgi inqilob janglari,
 
Birinchi jahon urushi (1917 yildan),
 
Oktyabr inqilobi,
 
1918-1922 yillardagi Rossiya fuqarolar urushi,
 
Sovet-Polsha urushi
 
Xalq Komissarlari Kengashining ish joyi (1917-1924)
 
Vikisklad logotipi Vikiskladdagi ommaviy axborot vositalari
 
Vikitekadagi asarlarning vikitek logotipi
 
(audio)
 
V. I. Leninning ovozini yozib olish
 
2:32
 
Nutq " Sovet hokimiyati nima?». 1919 yil
 
Ko'paytirish yordami
 
Vladimir Ilyich Lenin (tug'ilgan familiyasi Ulyanov, shuningdek, Ulyanov-Lenin er-xotin familiyasi bilan tanilgan; 1870 yil 10 (22) aprel, Simbirsk, Rossiya imperiyasi — 1924 yil 21 yanvar, Bolshoy Gorkiy, Suxanovskaya volost, Podolsk okrugi, Moskva viloyati, RSFSR, SSSR) - rus inqilobchisi, marksizmning yirik nazariyotchisi, sovet siyosiy va davlat arbobi, Rossiya sotsial-demokratik ishchilar partiyasining yaratuvchisi (bolsheviklar), asosiy tashkilotchi va Rossiyada 1917 yil oktyabr inqilobi rahbari, RSFSR xalq Komissarlari Kengashi va SSSR xalq Komissarlari Kengashining birinchi raisi, jahon tarixidagi birinchi sotsialistik davlatning yaratuvchisi.
 
Marksist, publitsist, mafkurachi va uchinchi (Kommunistik) xalqaro tashkilotning yaratuvchisi, Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqining asoschisi. Asosiy siyosiy va jurnalistik asarlar sohasi materialistik falsafa, marksizm nazariyasi, kapitalizmga qarshi va imperializmga qarshi kurash, sotsialistik inqilobni amalga oshirish nazariyasi va amaliyoti, sotsializm va kommunizmni qurish (qarang: urush kommunizmi va NEP), sotsializmning siyosiy iqtisodiyoti.
 
Vladimir Ulyanov (Lenin) ning tarixiy rolidagi fikrlar va baholashlar o'ta kutuplulukla farq qiladi[2][3][4]. Lenin faoliyatini ijobiy yoki salbiy baholashidan qat'i nazar, hatto ko'plab kommunistik bo'lmagan tadqiqotchilar uni jahon tarixidagi eng muhim inqilobiy davlat arbobi deb bilishadi[5].
 
Tarkibi
 
   1 tarjimai hol
 
       1.1 bolalik, ta'lim va tarbiya
 
       1.2 inqilobiy faoliyatning boshlanishi
 
       1.3 birinchi emigratsiya (1900-1905)
 
           1.3.1 RSDLP II Kongressi ishida ishtirok etish (1903)
 
           1.3.2 RSDLP ning bo'linishi
 
       1.4 birinchi rus inqilobi (1905-1907)
 
       1.5 20-asr boshidagi inqilobiy terrordagi roli
 
       1.6 ikkinchi emigratsiya (1908-1917 yil aprel)
 
       1.7 1917 yil aprel-iyun. "Aprel tezislari"
 
       1.8 1917 yil iyun-oktyabr
 
       1.9 1917 yil oktyabr inqilobi
 
       1.10 inqilobdan keyin va fuqarolar urushi davrida (1918-1922)
 
       1.11 Nikolay II oilasini qatl etishdagi roli
 
       1.12 qizil terrordagi roli
 
       1.13 milliy ziyolilarning bir qismini chet elga chiqarib yuborishdagi roli
 
       1.14 dinga munosabat
 
       1.15 tashqi siyosat
 
       1.16 so'nggi yillar (1921-1924)
 
       1.17 kasallik va o'lim. O'lim sababi haqida savol
 
   2 shaxsiyat
 
       2.1 tashqi ko'rinish
 
       2.2 taxalluslar
 
   3 ijod
 
       3.1 asosiy g'oyalar
 
           3.1.1 zamonaviy kapitalizmning tarixshunoslik tahlili
 
           3.1.2 siyosiy falsafa
 
           3.1.3 kommunizm, sotsializm va proletariat diktaturasi
 
           3.1.4 imperialistik urushga munosabat va inqilobiy mag'lubiyat
 
           3.1.5 bir mamlakatda sotsialistik inqilobni yutish imkoniyati
 
           3.1.6 mutlaq haqiqat haqida
 
           3.1.7 sinf axloqi haqida
 
           3.1.8 ijtimoiy adolat va tenglik to'g'risida
 
   4 ijtimoiy o'zgarishlar
 
       4.1 ish haqini isloh qilish
 
       4.2 ta'lim olish huquqi
 
       4.3 sog'liqni saqlash huquqi
 
       4.4 Sotsialistik demokratiya
 
       4.5 madaniy inqilob
 
       4.6 inqilobiy kurash metodologiyasi to'g'risida
 
       4.7 milliy masala bo'yicha
 
   5 insholar
 
       5.1 bibliografiya
 
           5.1.1 hujjatlar to'plamlari
 
           5.1.2 insholar
 
   6 mukofotlar
 
   7 oila va qarindoshlar
 
   8 Xotira
 
       8.1 shaxsga sig'inish
 
   9 madaniyat va san'atdagi tasvir
 
   10 Lenin asarlari leksikonini chastotali tahlil qilish
 
   11 eslatmalar
 
   12 adabiyot
 
   13 havolalar
 
Tarjimai hol
 
Bolalik, ta'lim va tarbiya
 
Asosiy maqola: Ulyanovlar oilasi
 
Vladimir Ilyich Ulyanov tug'ilgan uy
 
Volodya Ulyanov 4 yoshida singlisi Olga bilan. Simbirsk, 1874 yil
 
Ulyanovlar oilasi bu uyda yashagan
 
Vladimir Ilyich Ulyanov 1870 yilda Simbirskda (hozirgi Ulyanovsk), Simbirsk viloyati xalq maktablari inspektori Ilya Nikolaevich Ulyanov (1831-1886) oilasida tug'ilgan-Nijniy Novgorod viloyatining Sergach tumani Androsovo qishlog'ining sobiq Serf dehqoni Nikolay Ulyanovning o'g'li (familiyasining imlosi: ulyanina), Anna Smirnovaga uylangan — Astraxan filistining qizi (Ulyanovsk versiyasiga ko'ra sovet yozuvchisi M. S. suvga cho'mgan qalmiqlar oilasidan chiqqan Shaginyan [6]). Onasi-Mariya Aleksandrovna Ulyanova (Ism-sharifi Blank, 1835-1916), shved — nemis kelib chiqishi onasi va turli xil versiyalariga ko'ra, ukrain, nemis yoki yahudiy-otasi tomonidan. Vladimirning onasi bobosi, bitta versiyaga ko'ra, pravoslavlikni qabul qilgan yahudiy Aleksandr Dmitrievich Blank edi[7][8][9]. Boshqa bir versiyaga ko'ra, u Ketrin II tomonidan Rossiyaga taklif qilingan nemis mustamlakachilari oilasidan chiqqan[10][11]. Ulyanovlar oilasi tadqiqotchisi M. S. Shaginyan Aleksandr Blankning ukrainalik ekanligini ta'kidladi [12].
 
Vladimir Leninning oilaviy daraxti
 
I. N. Ulyanov haqiqiy davlat maslahatchisi darajasiga ko'tarildi, u darajalar jadvalida general-mayorning harbiy darajasiga to'g'ri keldi va irsiy zodagonlarga huquq berdi.
 
1879-1887 yillarda Vladimir Ulyanov Simbirsk gimnaziyasida o'qidi, unga vaqtincha hukumatning bo'lajak rahbari A. F. Kerenskiyning otasi Fyodor Mixaylovich Kerenskiy rahbarlik qildi (1917).
 
1887 yilda u gimnaziyani oltin medal bilan tugatdi va imperator Qozon universitetining yuridik fakultetiga o'qishga kirdi. Fyodor Mixaylovich Kerenskiy Volodi Ulyanovning tanlovidan juda hafsalasi pir bo'ldi, chunki u kichik Ulyanovning lotin va adabiyotdagi katta yutuqlari tufayli universitetning tarixiy va og'zaki fakultetiga o'qishga kirishni maslahat berdi[13].
 
1878 yildan 1887 yilgacha yashagan V. I. Lenin xonasi. Endi Ulyanovlar oilasining uy muzeyi
 
1887 yilgacha Vladimir Ulyanovning biron bir inqilobiy faoliyati haqida hech narsa ma'lum emas. U suvga cho'mgan pravoslavlik va 16 yoshga to'lgunga qadar u ota-onasi bilan Radonej ruhoniysi Sergiusning Simbir diniy jamiyatiga mansub bo'lib, dindan uzoqlashgan, ehtimol 1886 yilda[14]. U gimnaziyada Xudoning qonuni bo'yicha juda yaxshi baholarga ega edi[15], deyarli barcha mavzularda bo'lgani kabi. Uning etuklik guvohnomasida faqat to'rttasi bor-mantiqan.
 
1885 yilda gimnaziya o'quvchilari ro'yxatida Vladimir " juda iste'dodli, g'ayratli va Ozoda talaba. Barcha mavzularda juda yaxshi ishlaydi. Taxminan o'zini tutadi" ("Simbirsk gimnaziyasining VIII sinf o'quvchilarining Konduit va kvartiralar ro'yxati"dan ko'chirma. Ulyanovskdagi V. I. Lenin uy-muzeyi)[16]. Pedagogik kengash qarori bilan birinchi mukofot unga 1880 yilda, birinchi sinfni tugatgandan so'ng — "yaxshilik va muvaffaqiyat uchun" oltin naqshli kitob va maqtov varaqasi bilan topshirildi[17].
 
Tarixchi V. T. Loginov Leninning bolaligi va yoshligiga bag'ishlangan asarida [18] chor hukumatining bo'lajak vaziri V. Ulyanovning sinfdoshi A. Naumovning xotiralaridan katta parcha keltiradi. Xuddi shu xotiralarni tarixchi V. P. Buldakov[19] keltiradi, unga ko'ra Naumovning guvohliklari qimmatli va xolis; tarixchi V. Ulyanovning bunday tavsifini juda xarakterli deb biladi:
 
== Adabiyot ==
* Latishev A.G., Rassekrechenniy Lenin, M., 1996; Istoriya Rossii. XX vek, M., 2000; Turkestan v nachale XX veka: k istorii istokov natsionalnoy nezavisimosti, T., 2000.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
* [http://maoism.ru/uz/2890 ЛенинLenin ВV.ИI., МарксизмнингMarksizmning учuch манбаиmanbai ваva учuch таркибийtarkibiy қисмиqismi]
* [http://maoism.ru/uz/3398 ЛенинLenin ВV.ИI., ИмпериализмImperializm ваva социализмдагиsotsializmdagi ажралишajralish]
* [http://maoism.ru/wp-content/uploads/state_uzb123.pdf ЛенинLenin ВV.ИI., ДавлатDavlat ваva революцияrevolyutsiya (pdf)]
 
== Manbalar ==