Inflyatsiya: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Inflyatsiya
 
Qator 4:
Iqtisodiyotta, Inflyatsiya muomalada mavjud bo’lgan tovar va hizmatlar narhining o'sishi degan ma’noni anglatadi. Inflyatsiya atamasi, ko'proq pulga talabning ortishiga ta'luqlidir, shunga qaramay, inflyatsiya haqiqiy harid qilish qiymatini kuchsizlantirib tanozzulga ham olib keladi. Umumiy narh darajasi ortganda, har bir valyuta tovar va hizmat ko'rsatishga ega bo'lishi kamayib boradi. Harh-navo inflyatsiysi inflyatsiya sur'ati bilan o'lchanadi, yani narh indeksining foizi o'zgaradi, huddi iste'mol narhi indeksi kabi.
Inflyatsiya iqtisodni shubhasiz inqirozga olib keladi. Masalan, inflyatsiya beqarorligi kelejakda investitsiya va jamg'armalarni esankiratib qo'yishi mumkin.
 
Inflyatsiya darajasi yildan yilga farq qiladi. 1950 yildan byuon, AQSH dollari inflyatsiyasi darajasi -0.7% (1954) dan 13.3% (1979) ga o’zgarib turadi. 1991 yildan buyon, bu ko’rsatkich yiliga 1.6% va 3.3% o’rtasida bo’lgan. 1950 yildan buyon 18 ta davlat giperiflyatsiyaga uchradi. Bunda inflyatsiya darajasi oyiga 50% edi. Yaqin yillarda Yaponiya negativ inflayatsiyani boshidan kechirdi, ya’ni yiliga 1% deflyatsiyani. Ko’pgina davlat Markaziy Banklari inflyatsiya darajasini past ammo pozitive holda ushlab turishga harakat qilmoqda. Bazilari bu ko’rsatkichni 1-3 % da ushlab turishni rejalashtirgan.
Kumush va oltinga asoslangan iqtisodiyot bazan inflyatsiyaga uchrasada, bu iqtisodiyotdagi inflayatsiya darajasi kamdam kam yiliga 2% dan oshadi va umumiy yani asrlar mobaynida bu ko’rsatkich 0(nol) ga yaqin bo’ladi. Qog’oz pullarga asoslangan iqtisodiyot esa anchagina ko’proq inflyatsiyaga uchraydi. Piter Bernolz bu haqda shunday degan: “Eng yuqori inflyatsiya XX asrda metall pullar hech qanaqa kuchga ega bo’lmagan davlatlarda yuz berdi.” 1971 yilda AQSH hukumati dollarning oltinga bog’liqligini tamomila uzdi, yani AQSH hukumati o’z valkyutasini oltin bilan taminlamadi. O’sh paytda ko’plab davlatlarning budjet zahiralari AQSH dollarida edi. Dollarning inflyatsiyaga uchrashini bilgan davlatlar AQSH dan pulini oltinga almashtirib berishni talab qiladi, lekin AQSH buni rad etadi. Pul rezervi dollarda bo’lgan davlatlar giperinflyatsiyani oldini olishga harakat qilsa ham 1971 yillarda shu davlatlarda inflyatsiya darajasi juda yuqori bo’ldi. Lekin 1985 yillardan keyin ko’plab davlatlarda inflyatsiya darajasi 1971 -1985 yillarga qaraganda anchagina pasaydi.