11-Iyun 2022, 13:22 dagi koʻrinishi tahrirlash Malikxan (munozara \| hissa) Rasmiyatchilar, Interfeys administratorlari, Administratorlar 67 452 edits wikified ← Avvalgi tahrir		28-Avgust 2022, 17:22 dagi koʻrinishi tahrirlash bekor qilish Malikxan (munozara \| hissa) Rasmiyatchilar, Interfeys administratorlari, Administratorlar 67 452 edits tuz. Keyingi tahrir →
Qator 1: [[Fayl:Young diffraction.svg\|thumb]] [[Fayl:Doubleslit.gif\|thumb]] '''Difraksiya''' ({{lang-la\|diffractus}} — ~~singan~~„singan“ ~~degan maʼnoni anglatadi~~) [[Toʻlqinlar\|~~Toʻlqinlarning~~toʻlqinlarning]] harakat yoʻnalishida uchragan toʻsiqlarni aylanib oʻtishi difraksiyadir. Har qanday toʻlqin harakatiga tegishli, toʻlqin uzunligi toʻsiq oʻlchamiga teng yoki undan katta boʻlsa, difraksiya hodisasi roʻy beradi. Tovush, yorugʻlik nuri, [[rentgen nurlari]], [[Elektron\|elektronlar]], [[Neytron\|neytronlar]] tarqalganda difraksiya hodisasi kuzatiladi. [[Yorugʻlik difraksiyasi]], [[Zarralar difraksiyasi]], [[Radio-toʻlqinlar difraksiyasi]], [[Toʻlqinlar difraksiyasi]], [[Elektronlar difraksiyasi]], [[Rentgen nurlar difraksiyasi\|Rentgen nurlar difraksiyalari]] hisoblanadi. Agar yorugʻlik yoʻliga ekran qoʻyilsa, uning orqasida soya sohasi paydo boʻladi. Tovushning yoʻlini toʻsish esa unchalik oson ish emas, uni devor orqasida turib ham eshitish mumkin. Toʻlqinning geometrik soya sohasiga kirib borishi difraksiya deyiladi. Toʻlqin uzunligi toʻsiqning oʻlchamlari bilan taqqoslanarli boʻlganida difraksiya namoyon boʻladi. Tovush toʻlqinlarining nisbatan uzunligi (ular metrlarda oʻlchanadi) tufayli, ular toʻsiq chetlaridan osongina aylanib oʻta oladi. Suvning sirtida ham toʻlqinlar difraksiyasini xuddi shu tarzda kuzatish mumkin. Toʻlqin uzunligi mikrometrning ham ulushli tartiblarida boʻlgan yorugʻlik difraksiyasini esa oddiy sharoitlarda kuzatish oson emas. Uzoq vaqt mobaynida yorugʻlik nurlari doimo toʻgʻri chiziq boʻylab tarqaladi deb hisoblanar edi. Qator 15: Agar ekran chekkasiga monoxromatik yorugʻlik yoʻnaltirilsa, difraksiya manzarasi kuzatiladi. Toʻgʻri va ogʻgan nurlarning interferensiyasi tufayli geometrik soya sohasi chegarasi yaqinida navbatlashuvchi yorugʻ va qorongʻu yoʻlaklar (polosalar) tizimi (yoritilganlik minimumlari va maksimumlari) vujudga keladi. == ~~Adabiyot~~Adabiyotlar == * [[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

Difraksiya: Versiyalar orasidagi farq