Marganets: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Jotterbot (munozara | hissa)
k Bot Oʻchirdi: hi:मैंगनीज
Xqbot (munozara | hissa)
k Bot Qoʻshdi: dv:މެންގަނީޒް; cosmetic changes
Qator 1:
{{kimyoviy unsur|Marganets / Manganum (Mn)<!-- Symbol-->|25<!-- Atomic Number-->|Och kulrang, qattiq, moʻrt [[metall]]<!-- Appearance-->|54,93805<!--
Atomic Weight (u.m)-->|135<!-- Atomic Radius (pm)-->|716,8 (7,43)<!-- First Ionizing Energy (kJ/mol)-->|[Ar] 3d<sup>5</sup> 4s<sup>2</sup><!-- Electronic Configuration-->|117<!-- Covalent Radius (pm)-->|(+7e) 46 (+2e) 80<!-- Ionic Radius (pm)-->|1,55<!-- Pauling Negativity Number-->|0<!--Electrode potential30-->|7, 6, 4, 3, 2, 0, &minus;1−1<!-- Oxidation states-->|7,21<!-- Density (g/cm<sup>3</sup>) -->|0,477<!-- Specific Heat (@20&#176;°C J/g mol)-->|(7,8)<!-- Termal Conductivity (@25&#176;°C W/m K)-->|1&nbsp;517<!-- Melting Point (K)-->|(13,4)<!-- Fusion Heat (kJ/mol)-->|2&nbsp;235<!-- Boiling Point (K)-->|221<!-- Evaporation Heat (kJ/mol)-->|7,39<!-- Atomic Volume (cm<sup>3</sup>/mol)-->|kubik<!-- Lattice structure-->|8,890<!-- Lattice constant (&#x212B;Å)-->|n/a<!-- Lattice c/a ratio-->|400,00<!-- Debye temperature (K)-->}}
'''Marganets''' - [[unsurlar davriy jadvali]]ning 25 unsuri, [[metall]].
 
== Nomining kelib chiqishi va ochilish tarixi ==
Qadimiy yunon faylasufi [[Fales Miletskiy]] [[temir|temirni]]ni tortadigan qora mineralning nushalarini oʻrgangan. U uni "magnetis litos" - [[Shimoliy Yunoniston|Shimoliy Yunonistonning]]ning sharqiy qismi - [[Fessaliya|Fessaliyaning]]ning togʻli joyi [[Magnesiya|Magnesiyadan]]dan boʻlgan tosh deb ataydi. Hozirda bu [[magnitli temir]] - temirning qora oksidi - Fe<sub>3</sub>O<sub>4</sub> - boʻlganligi aniqlangan.
 
Rim tajribachisi [[Pliniy Katta]] esa shunga oʻxshagan, ammo [[magnit]]lik xususiyatiga ega boʻlmagan mineralni ''magnetis'' (yoki ''magnes'') termini bilan atagan. Keyinchalik, bu mineralni [[pirolyuzit]], ([[yunon tili|yunonchadan]] "pir" - olov va "lusis" - tozalash, chunki, uni eritilgan shishaga qoʻshganda u rangsizlanardi, soʻzlaridan olingan) deb atashdi. Bu marganetsning dioksidi edi. [[Oʻrta asrlarda]], qoʻlyozmalar koʻchirilayotganda ''magnes'' avval ''mangnes''ga, keyin ''manganes''ga aylanadi.
 
[[1774-yil]]da shved mineralogi Y. Gan pirolyuzitdan yangi metallni ajratadi va unga ''manganets'' nomini beradi. Shu koʻrinishda u Evropa tillarida ({{lang-en|}} va {{lang-fr|manganese}}, {{lang-de|Mangan}}) saqlanib qoladi. [[Rus tili|Rus tilining]]ning qoidalari "ngn" qoʻshilmasini ''rgn''ga aylantiradi - shunday qilib ''manganets''dan ''marganets'' paydo boʻladi.
 
== Tabiatda tarqalishi ==
Qator 57:
 
{{davriy jadval}}
[[Category:Kimyo]]
[[Category:Kimyoviy unsurlar]]
{{chem-stub}}
 
[[CategoryTurkum:Kimyo]]
[[CategoryTurkum:Kimyoviy unsurlar]]
 
[[af:Mangaan]]
Qator 76 ⟶ 77:
[[da:Mangan]]
[[de:Mangan]]
[[dv:މެންގަނީޒް]]
[[el:Μαγγάνιο]]
[[en:Manganese]]