26-Sentyabr 2022, 11:28 dagi koʻrinishi tahrirlash Kagansky (munozara \| hissa) Rasmiyatchilar, Administratorlar 50 357 edits k WIKIRIR tahrirlari MalikxanBot versiyasiga qaytarildi Teg: Eski holiga qaytarish ← Avvalgi tahrir		26-Sentyabr 2022, 11:54 dagi koʻrinishi tahrirlash bekor qilish Kagansky (munozara \| hissa) Rasmiyatchilar, Administratorlar 50 357 edits + Keyingi tahrir →
Qator 1: '''Ayvon''' — 3 tomoni devor bilan oʻralgan oldi ochiq [[xona]]. Asosiy xona oldiga qurilib, soyabon vazifasini bajaradigan ayvon [[peshayvon]] deb ataladi{{sfn\|Zohidov\|1996\|p=8—9}}. Oʻzbeklarda xalq tilida binoning [[balkon]], [[veranda]] kabi qismlari ham ayvon deb yuritiladi. '''Ayvon''' – [[Oʻrta Osiyo]]da [[iqlim]]iy sharoit (asosan [[yoz]] [[fasl]]i)ga moʻljallab qurilgan usti yopiq, 1, 2 yoki 3 tomoni ochiq [[bino]]. Ayvonning [[shimol]]ga qaratib solinadigan (ters ayvon) va [[janub]]ga qaratib solinadigan (oʻng ayvon, kungay ayvon) xillari boʻladi. Tuzilishi jihatidan Ayvonning dahliz-ayvon, ustunli ayvon, ravokli ayvon. kabi turlari bor. [[Ravoq]]li ayvonning eng murakkabi [[peshtoq]] shaklida quriladi. Ayvon sahni koʻpincha [[sufa]] (supa) deb ataladi. Ayvon, odatda, chiroyli qilib bezatiladi. [[Shift]]i va [[devor]]lari boʻyaladi, [[yogʻoch]] [[ustun]]lariga [[oʻyma]] [[naqsh]]lar solinadi. Ayvon oʻzbek milliy me’morligida qadimgidan [[turar joy]] va jamoat binolarining muhim qismi boʻlib kelgan. Ayvon [[hovli]], [[masjid]], [[madrasa]], [[doʻkon]] va [[saroy (qasr)\|saroy]]larda yozgi bino sifatida qurilgan. Ayvon joyning iqlimiy sharoitiga qarab turli shaklda quriladi. Masalan, [[Fargʻona vodiysi]]da ayvon imorat oldiga qurilib, ''peshayvon'' deb yuritiladi. [[Buxoro]] ayvonlari baland va kambar (past) boʻladi. [[Toshkent]] va [[Samarqand]] ayvonlari koʻpincha [[xona]]lar oldi va oraligʻiga quriladi. [[Xorazm]] (koʻproq [[Xiva]]) ayvonlari atrofdagi xonalardan balandroq va shimoliy tomonga qaratib quriladi. Bunday ayvonlarni xorazmliklar ''ullu ayvon'' (katta yoki shoh ayvon) deyishadi. Xiva hovlilarida kambar (ters) ayvonlar ham boʻlib, ular koʻpincha xoʻjalik binolari oldiga quriladi. Ba’zi [[sheva]]larda ([[Qashqadaryo viloyati\|Qashqadaryo]] va [[Surxondaryo viloyati\|Surxondaryo viloyatlarida]]) bostirma shaklidagi binolarni ham ayvon deb ataydilar. Xalq tilida ([[oʻzbekcha]]da) binoning [[balkon]], [[veranda]] kabi qismlari ham ayvon deb yuritiladi.▼ [[Oʻrta Osiyo]]da iqlimiy sharoitga, asosan [[yoz]] fasliga, moʻljallab qurilgan usti yopiq, 1, 2 yoki 3 tomoni ochiq [[bino]]ga nisbatan ham aytiladi. Ayvonning shimolga qaratib solinadigan ''[[ters ayvon]]'' va janubga qaratib solinadigan ''[[oʻng ayvon]]'', ''[[kungay ayvon]]'' xillari boʻladi. == Tuzilishi jihatidan turlari == Tuzilishi jihatidan ayvonning uch xil turi uchraydi: ''dahliz-ayvon'', ''ustunli ayvon'', ''ravoqli ayvon''. ''Ravoqli ayvonning'' eng murakkabi [[peshtoq]] shaklida quriladi. Peshtoq ravoqli ayvon asosan yirik binolarda keng qoʻllaniladi{{sfn\|Zohidov\|1996\|p=8—9}}. Ayvon sahni, peshtoq ichkarisidagi baland joyga nisbatan [[sufa]] (supa) deb ataladi. Ayvon, odatda, chiroyli qilib bezatiladi. [[Shift]]i va [[devor]]lari boʻyaladi, [[yogʻoch]] [[ustun]]lariga [[oʻyma]] [[naqsh]]lar solinadi. Ayvon oʻzbek milliy me’morligida qadimgidan [[turar joy]] va jamoat binolarining muhim qismi boʻlib kelgan. Ayvon [[hovli]], [[masjid]], [[madrasa]], [[doʻkon]] va [[saroy (qasr)\|saroylarda]] yozgi bino sifatida qurilgan. == Shakllari == ▲'''Ayvon''' – [[Oʻrta Osiyo]]da [[iqlim]]iy sharoit (asosan [[yoz]] [[fasl]]i)ga moʻljallab qurilgan usti yopiq, 1, 2 yoki 3 tomoni ochiq [[bino]]. Ayvonning [[shimol]]ga qaratib solinadigan (ters ayvon) va [[janub]]ga qaratib solinadigan (oʻng ayvon, kungay ayvon) xillari boʻladi. Tuzilishi jihatidan Ayvonning dahliz-ayvon, ustunli ayvon, ravokli ayvon. kabi turlari bor. [[Ravoq]]li ayvonning eng murakkabi [[peshtoq]] shaklida quriladi. Ayvon sahni koʻpincha [[sufa]] (supa) deb ataladi. Ayvon, odatda, chiroyli qilib bezatiladi. [[Shift]]i va [[devor]]lari boʻyaladi, [[yogʻoch]] [[ustun]]lariga [[oʻyma]] [[naqsh]]lar solinadi. Ayvon oʻzbek milliy me’morligida qadimgidan [[turar joy]] va jamoat binolarining muhim qismi boʻlib kelgan. Ayvon [[hovli]], [[masjid]], [[madrasa]], [[doʻkon]] va [[saroy (qasr)\|saroy]]larda yozgi bino sifatida qurilgan. Ayvon joyning iqlimiy sharoitiga qarab turli shaklda quriladi. Masalan, [[Fargʻona vodiysi]]da ayvon imorat oldiga qurilib, ''peshayvon'' deb yuritiladi. [[Buxoro]] ayvonlari baland va kambar (past) boʻladi. [[Toshkent]] va [[Samarqand]] ayvonlari koʻpincha [[xona]]lar oldi va oraligʻiga quriladi. [[Xorazm]] (koʻproq [[Xiva]]) ayvonlari atrofdagi xonalardan balandroq va shimoliy tomonga qaratib quriladi. Bunday ayvonlarni xorazmliklar ''ullu ayvon'' (katta yoki shoh ayvon) deyishadi. Xiva hovlilarida kambar (ters) ayvonlar ham boʻlib, ular koʻpincha xoʻjalik binolari oldiga quriladi. Ba’zi [[sheva]]larda ([[Qashqadaryo viloyati\|Qashqadaryo]] va [[Surxondaryo viloyati\|Surxondaryo viloyatlarida]]) bostirma shaklidagi binolarni ham ayvon deb ataydilar~~. Xalq tilida ([[oʻzbekcha]]da) binoning [[balkon]], [[veranda]] kabi qismlari ham ayvon deb yuritiladi~~. == Manbalar == {{manbalar}} == Adabiyotlar == * {{Kitob manbasi\|author=Zohidov P. Sh.\|title=Meʼmor olami\|date=1996\|publisher=Qomuslar bosh tahririyati\|location=Toshkent\|pages=238\|isbn=5-89890-116-7\|ref=Zohidov}} * [[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil {{OʻzME}}▼ [[Turkum:Arxitektura]] ▲{{OʻzME}} {{Art-stub}}

Ayvon: Versiyalar orasidagi farq