[[Fayl:Geographical and Magnetic Poles.png|thumb|geografik qutblar (A1, A2) va [[Magnit qutblari|magnit qutblar]] (B1, B2)]]
'''Geografik qutblar''' ([[Shimoliy qutb]] va [[Janubiy qutb]]) — Yer aylanishidan hosil boʻlgan xayoliy oʻqning Yer yuzasi bilan kesishgan nuqtalari. G. q.da Yer meridianlarining hammasi tutashadi. Unda odatdagi dunyodunyoda tomonlari yoʻq, kun va tun almashinmaydi. U yerda Quyosh yarim yil chiqmaydi va yarim yil botmaydi (qarang [[Qutb tuniva Hutbkuni]]). G. q. nuqtasi Yer yuzasida murakkab ztri chiziq boʻylab siljib yuradi, yaʼni tomonlari 26 m boʻlgan kvadrat ichida oʻz holatini oʻzgartirib turadi. Yer shaklining sharga deyarli oʻxshash boʻlganligi tufayli, qutblarga Quyosh nuri yotiq (23 ʻ/2° dan yuqori boʻlmaydi) tushadi, natijada G. q. atrofida juda keng maydonning iqlimi sovuq, kuchli shamol va izgʻirinlar boʻladi. Shimoliy G. q. Shimoliy Muz okeanining muz bilan qoplangan suvi ustida joylashgan. Shimoliy G. q. (89°55’ sh. k.)ga birinchi boʻlib amerikalik qutbshunos R. Piri (1909 yil 6 aprel) yetib borgan. Janubiy G. q. (88°23’ j. k.) Antarktida materigining Tinch okean sohiliga yaqin muz qoplami ustidadir, birinchi boʻlib unga norvegiyalik tadqiqotchi R. Amundsen (1911 yil 14 dekabr) borgan.
