Musa Bigiyev: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
MalikxanBot (munozara | hissa)
Bot: Umumiy tuzatmalar
Qator 3:
== Tarjimai holi ==
[[Fayl:Визитная_карточка_М_Бигеева.jpg|thumb|300x300px|<center> ''Musa Bigev, Muhammad dinshunosi.''<br />Tashrif qog'ozi</center>]]
Musa Yarullovich Bigeyev<ref>Часто неправильно ''Бигиев''.</ref> (Bigi - Penza tatar-Mmsharlarining eski transkripsiyasida) 1873-yil 25-dekabrda <ref>''Тагирджанова А. Н.'' Книга о Мусе-эфенди, его времени и современниках. — Казань: б.и., 2010. — 576 с. — ISBN 978-5-91236-002-2.</ref> Penza viloyati, Chembarskiy tumani, Kikino qishlog'ida (hozirgi Kamenskiy rayon Penza viloyati yaqinida) tug'ilgan. Uning otasi [[Rostov-Don|Rostov-]] Donga oxun etib tayinlangan va oila ko'chib borishgan. Bigeyevning o'zi tug'ilgan sana va joyga yetarlicha e'tibor bermagan, bu esa hozirda ba'zi bahslarga sabab bo'lmoqda. U dunyoviy va diniy ma'lumotga ega bo'lib, Rostov-Don shahridagi haqiqiy maktabni tamomlagan, Baxchisaroy, Qozon, Buxoro madrasalarida, Qohiradagi [[Al-Azhar|eng qadimgi musulmonlar universiteti "Al-Azhar"]] da tahsil olgan. 1905-yil may oyida vataniga qaytib, Chistopol savdogari va Kamoliya madrasasi asoschisi eshon M.Z.Kamolovning qizi Bibi-Asma Muhammad-Zakir qiziga uylandi.
 
Sankt-Peterburgga ko‘chib o‘tib, u [[Sankt-Peterburg davlat universiteti|Imperator Sankt-Peterburg universitetining]] yuridik fakultetida ko‘ngilli sifatida ma’ruzalarda qatnashdi, Abdrashid [[Abdurashid Ibrohimov|Ibrohimovning]] “Ulfyat” gazetasini nashr etishdi, “Ittifoq al-Muslimin” (Musulmonlar ittifoqi) partiyasini yaratish ishida qatnashdi, Ushbu partiya mafkuraviy jihatdan kadetlar partiyasiga yaqin. U 1905-yil 15-avgustda Yevropadagi eng yirik Nijniy Novgorod yarmarkasida boʻlib oʻtgan musulmonlarning birinchi tashkiliy qurultoyi ishida qatnashdi. U 1906-yil musulmonlarning ikkinchi va uchinchi qurultoylarida faol qatnashgan, partiya Markaziy byurosi aʼzoligiga saylangan. Rus tilida “Harakatimizning boshlanishi” soʻzboshi bilan “Umumrossiya musulmonlari ittifoqi ustavi” risolasini nashr ettirdi. 1914-yilda Peterburgda boʻlib oʻtgan musulmon ziyolilarining toʻrtinchi qurultoyining kotibi. Keyinchalik qurultoylar materiallarini “Islohotlar asoslari” kitobida nashr ettirdi. Bigeyev 1906-yilda ilohiyotga oid asarlarini nashr eta boshladi. Tez orada u keng tanildi. 1908-yilda u o'zining marhum akasi, birinchi tatar yozuvchilaridan biri, dunyoviy adabiyotlar muallifi Muhammad-Zagir Bigeyevning (1870, Kikino, Penza viloyati - 1902, [[Rostov-Don]] ) "Mesopotamiya bo'ylab sayohat" kitobini, shuningdek “Minglar yoki go‘zallik Hadicha” (1887) va “Katta gunohlar” (1890) romanlarini nashr etdi.
Qator 31:
 
== ijodiy meros ==
[[Fayl:Bigiev_M_Khalyk_Nezaryna_Berniche_Mesele.pdf|right|thumb| Muso Bigeyevning turkiy tilda yozilgan asarlaridan biri, 1912 -yil.]]
 
* "Bilim - bu kuch"
Qator 71:
* Qizi - Fotima (1918, Petrograd - 2006, Sankt-Peterburg).
 
1931 -yil aprel-may oylarida Muso Bigeyevning noqonuniy hijratidan so'ng, Maryam, Hind va Ahmad Leningradda, Zaynab Qozonda, Muhammad Gorkiyda hibsga olingan. 1931-yil 18 -avgustda barcha oila a'zolari (ona va bolalar) vatan xoinlari oilasi a'zolari deb e'lon qilindi va 3 yilga Vologdaga surgun qilindi.<ref>''Тагирджанова А. Н.'' Книга о Мусе-эфенди, его времени и современниках. — Казань: б.и., 2010. — 576 с. — ISBN 978-5-91236-002-2, с. 239.</ref>
 
Bigeyevning avlodlari Rossiyada (Ufa, Moskva, Sankt-Peterburg) va Ukrainada (Kiyev, Zaporojye, Dnepropetrovsk) yashaydi. Bigeyevning kuyovi uning shogirdi, filologiya fanlari doktori Tagirjanov Abdurahmon Tagirovich (1907-1983), sharqshunos olim, Leningrad davlat universiteti professori edi. Dinshunosning amakivachchasi texnika fanlari doktoriBigeyev Abdrashit Museyevich (1917-2010) - metallurgiya olimi, Magnitogorsk davlat texnika universiteti professori, RSFSRda xizmat ko'rsatgan fan va texnika arbobi, Magnitogorskning faxriy fuqarosi.
Qator 79:
 
== Manbalar ==
* ''Bigiyev M. D.'' Tanlangan asarlar: 2 jildda (rus tilida). - Qozon, 2005, 2006 -yil. - (Tatar teologik fikr antologiyasi)
* ''Tagirdjanova A.N.'' Muso afandi, uning davri va zamondoshlari haqida kitob. - Qozon: B.I., 2010. - 576 b. - ISBN 978-5-91236-002-2 .
* ''Tagirdjanova A. N.'' Sankt-Peterburg masjidlari: loyihalar, amalga oshirish, musulmon jamiyati tarixi. - Sankt-Peterburg. : Poltorak, 2014. - 163 b. — ISBN 978-5-904819-73-6 .