German Bryuk: Versiyalar orasidagi farq

| asl_ismi = {{Langlang-de|Hermann Alexander Brück}}

'''German Aleksandr Bryuk''' ({{Langlang-de|Hermann Alexander Brück}}; 1905-yil 15-avgust - 2000-yil 4-mart) — [[Birlashgan Qirollik|britaniyalik]] falakiyotshunosi, 1957—1975-yillarda [[Shotlandiya]] qirolligi falakiyotshunosi bo‘lganboʻlgan.

[[Berlin|Berlinda]] tug‘ilibtugʻilib-o‘sganoʻsgan. Kil, [[Bonn]] va [[München|Myunxen]] universitetlarida tahsil oladi. Uning dastlabki ilmiy faoliyati astrospektroskopiya sohasiga qiziqishi bo‘ldiboʻldi. G.Bryuk 1928-yilda Myunxenda Ph.D ilmiy darajasini oladi, u professor [[Arnold Zommerfeld]] qo‘lidaqoʻlida kristallarning to‘lqintoʻlqin mexanikasi bo‘yichaboʻyicha doktorlik dissertasiyasini nihoyasiga yetkazadi<ref>Rudolf Peierls ''Bird of Passage'' (Princeton, 1985) p. 25.</ref><ref>[http://www.lrz-muenchen.de/~Sommerfeld/KurzFass/06005.html Sommerfeld] {{Wayback|url=http://www.lrz-muenchen.de/~Sommerfeld/KurzFass/06005.html|date=20030929032911}} — Personal Data</ref>.

Myunxen universitetini tamomlagandan so‘ngsoʻng Bryuk do‘stidoʻsti A.Unzoldning taklifiga binoan Potsdamdagi Astrofizika rasadxonasida ishlay boshlaydi. Rasadxonada ishlagan vaqtida Bryuk Gumboldt nomidagi Berlin universitetida fizikaviy kollokviumda qatnashgan, uning ishtirokchilari [[Max von Laue|Maks fon Laue]], [[Albert Einstein|Albert Eynshteyn]] va astronom [[Valter Grotrianlar]] bo‘lishganboʻlishgan. Hukumat nasistlar qo‘ligaqoʻliga o‘tgachoʻtgach, [[1936]]-yilda Bryuk Germaniyani tark etib,  dastlab Vatikan rasadxonasida assistent bo‘libboʻlib ishlaydi, [[1937]]-yilda esa [[Birlashgan Qirollik|Buyuk Britaniyaga]] ko‘chibkoʻchib o‘tadioʻtadi va u yerda [[Cambridge universiteti|Kembrij universitetiga]] ishga kiradi va Artur Eddington xodimlari davrasiga kiradi. Oradan bir qancha vaqt o‘tgachoʻtgach, Bryuk universitet rasadxonasi direktorining o‘rinbosarioʻrinbosari bo‘ladiboʻladi va ko‘plabkoʻplab falakiyotshunoschilarning o‘zoʻz o‘rnigaoʻrniga ega bo‘lishgaboʻlishga hissa qo‘shganqoʻshgan talabalar astronomik jamiyatini yaratadi .

[[1947]]-yilda [[Irlandiya]] Prezidenti Imon de Valerning taklifiga ko‘rakoʻra, Bryuk Dublindagi ilg‘orilgʻor tadqiqotlar instituti tarkibiga kiruvchi Dansin rasadxonasi ishini tashkil etish uchun Dublinga keladi. [[1950]]-yilda Irlandiya qirolligi akademiyasi homiyligi ostida Dansin rasadxonasi qoshida Qirollik astronomiya jamiyatining birinchi yig‘ilishiyigʻilishi bo‘libboʻlib o‘tadioʻtadi va [[1955]]-yilda Astronomiya xalqaro ittifoqi (AXI) o‘ziningoʻzining navbatdagi kongressini [[Dublin (Irlandiya)|Dublinda]] o‘tkazadioʻtkazadi. AXI yig‘ilishidayigʻilishida Kembrijdagi Bryukning talabasi bo‘lganboʻlgan M.D.Smit tomonidan ishlab chiqilgan fotometrik tadqiqot asbob-uskunalari, shuningdek, Utrext atlasini kengaytiruvchi va Roulend tomonidan quyosh spektri qayta ko‘ribkoʻrib chiqilgan jadvallarining bir qismi bo‘lganboʻlgan ultrabinafsha quyosh spektroskopiyasi bo‘yichaboʻyicha ishlar namoyish etiladi. Bryukning rafiqasi doktor Meri Bryuk ushbu tadqiqotlarda yetakchi xodimlardan biri bo‘lganboʻlgan<ref name="Brück3">[http://www.royalsoced.org.uk/cms/files/fellows/obits_alpha/bruck_hermann.pdf Brück] {{Wayback|url=http://www.royalsoced.org.uk/cms/files/fellows/obits_alpha/bruck_hermann.pdf|date=20160306022238}} — Biography, Royal Society of Edinburgh</ref>.

[[1957]]-yilda Bryuk Edinburg universitetiga ishga keladi va bu dargohda Edinburg rasadxonasi direktori lavozimini egallaydi, bu Shotlandiya qirolligi astronomi nominal lavozimini egallashni bildirardi. Bryukning shijoati tufayli Edinburg rasadxonasi astronomik tadqiqotlar bo‘yichaboʻyicha nufuzli xalqaro markazga aylanadi. Bryuk yulduzlar va galaktikalararo ob’yektlarning fotosuratlarini avtomatlashtirilgan skanerlash uchun asbob-uskunalar ishlab chiqqadigan falakiyotshunoslar va muhandislar guruhini tuzadi. Ushbu texnologiya ob’yektlar spektrini olish vaqtini bir necha daqiqaga qisqartirish imkonini beradi, agar ilgari bir necha oy kerak bo‘lardiboʻlardi. Bryuk jamoasi teleskoplarni masofadan boshqarish texnologiyalarini ham oz fursat ichida ishlab chiqadi. Edinburgda bo‘lganboʻlgan paytida Bryuk talabalar astronomik jamiyatiga asos soladi va unga rasadxonaga kirish imkonini beradi. Bir muncha vaqt Bryuk Edinburg universitetining tabiiy fanlar fakulteti dekani lavozimida faoliyat yuritadi .

Bryuk [[1975]]-yilda iste’foga chiqariladi. Ushbu vaqt mobaynida uning rafiqasi va hamkasbi Meri Bryuk XIX asr astronomiyasi tarixi bo‘yichaboʻyicha tadqiqotlarni boshladi, natijada Brukning o‘tmishdoshlaridanoʻtmishdoshlaridan biri bo‘lganboʻlgan Charlz Pyassi Smit haqida kitoblar va Edinburg astronomiyasi tarixiga oid kitoblarni, shuningdek, Edinburgdagi Qirollik rasadxonasining 19-asrda tiklanishiga hissa qo‘shganqoʻshgan Lord Kroufordning Danextdagi rasadxonasi haqidagi maqolalarni nashr etadi<ref>{{Veb manbasi|url=http://www.astronomyedinburgh.org/medal/bruck|sarlavha=Mary Brück|kirish sanasi=2015-01-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20150121145533/http://www.astronomyedinburgh.org/medal/bruck|arxivsana=2015-01-21}}</ref>. German Bryukning "Insoniyatga olimlarning ogohlantirishi" (1992) maqolasi ham chop etilgan<ref>{{Veb manbasi|url=http://www-formal.stanford.edu/jmc/progress/ucs-statement.txt|sarlavha=World Scientists' Warning To Humanity|muallif=|ish=|sana=1992-11-18|nashriyot=stanford.edu|til=en|kirish sanasi=2019-07-01|arxivurl=https://web.archive.org/web/19981206115114/http://www-formal.stanford.edu/jmc/progress/ucs-statement.txt|arxivsana=1998-12-06}}</ref>.

Butun faoliyati davomida Bryuk Papa fanlar akademiyasining a’zosi edi. Shuningdek, u Irlandiya qirolligi akademiyasi (1948), Maynsdagi Ilm va adabiyotlar akademiyasi (1955), Edinburg Qirollik jamiyati (1958) a’zosi bo‘lganboʻlgan.

* Hermann A. Brück ''Edinburgdagi astronomiya tarixi boshidan 1975 -yilgacha'' (Edinburg universiteti nashriyoti, 1983)